EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 10

Maslow’ un “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” teorisinin temelini Murray’nin geliştirdiği ihtiyaçlar listesinin oluşturduğunu belirtmek gerekir. Belirli bir ihtiyaç açığa çıkıp, bireyin davranışına neden olması için bu hiyerarşideki daha temel ihtiyaçların öncelikle karşılanması gerekmektedir. En temel ihtiyaçlar açlık, susuzluk, cinsellik ve uyku gibi insanın hayatta kalıp-kalmamasına neden olabilecek fizyolojik ihtiyaçlardır. Bir sonraki basamaktaki ihtiyacın ortaya çıkması için bir kişinin bu fizyolojik gereksinimleri karşılaması gerekir.

Maslow’un modeli bir piramit seklinde düşünülebilir. Bu piramitleri basamak olarak sıralarsak;

Doğru yanıt hayatilik ilkesidir.

Maslow’un teorisine dayanılarak Clayton Alderfer tarafından yapılan araştırmalar sonucunda ihtiyaçların üç büyük kümede toplanma eğilimi gösterdiği anlaşılmıştır. Elde edilen bu araştırma sonuçlara dayanılarak benzer bir teori olan ERG Teorisi geliştirilmiştir. Alderfer’in işaret ettiği insan ihtiyaçları varlık ihtiyaçları, ilişki ihtiyaçları ve gelişme ihtiyaçları kümelerinde toplanmıştır.

Draie ve Kossen’e göre motive edici faktörler, çalışana sorumluluk, işi ilerletme, kendini geliştirme, başarı ve tanınma imkanları gibi faktörleri kapsarken, hijyen faktörleri ise işi kabul edilebilir olması için iş ortamında bulunması gereken faktörleri kapsamaktadır.

“Tematik Algılama Testi (TAT)” ile gerçekleştirilmiş olup, çalışmalardan elde edilen bulgulara göre insanların başarılarını etkileyen dört çeşit ihtiyaç söyle sıralanmıştır:

Motivasyonun öğrenmede bireye sağladığı yararları ise söyle sıralamak mümkündür. Motivasyon:

Rahat olma da fiziksel olarak göz önünde bulundurulması gereken diğer bir önemli ihtiyaçtır. Sınıfın temizliği, sıcaklığı, aydınlanması, öğrenci sayısı, sıraların ve çalışma alanının durumu vb. değişkenler, rahat olmayı belirleyen belli baslı sınıf içi faktörlerdendir. Bunların hepsi öğrencinin bir amacı veya isi yerine getirmesini az veya ileri düzeyde etkiler. Rahat olmayan insan, doğası gereği rahatlamak ister. Bu karşılanmadığı zamansa rahatlama çabası, sınıf ortamında olumsuz davranışlara dönüştürecektir.

Gölgeleme: Klasik koşullama sürecinde eğer iki nötr uyarıcı aynı süreç içerisinde kullanılırsa, ancak içlerinden birisi daha fazla dikkat çekiciyse, dikkat çekici olan uyarıcı diğerini gölgede bırakarak ona karşı bir koşullu tepki verilmesini engeller.

Bandura sosyal öğrenme kuramını geliştiren bilim adamıdır.

Zeigarnik etksi: İnsanlar tamamlanmamış yaşantılarını tamamlanmış olanlardan daha önce ve daha net bir şekilde anımsama eğilmindedirler. Örneğin yarım kalmış bir iş bitirilmiş bir işe göre zihnimizi daha çok mesgul eder.

Duyusal bellek çevreden alınan bilginin işleme sistemine girmeden önce kısa bir süre tutulduğu bilgi deposudur. Bu alanda kapsanan bilgi dışarıdan alındığı gibidir. Değişmemiştir.

'Basitlik' ilkesi Geştalt Öğrenme Kuramı'ndaki Algı Yasaları'ndan biridri. Bilgi işleme Modeli'ndeki Bilişsel Süreçler: Dikkat, algılama, tekrar, kodlama, hatırlama ve unutmadır.

II, ve III üçüncü seçeneklerde yer alan özellikler Klasik Koşullanma için doğrudur.

Modelden öğrenme, öğrenmenin gerçekleşmesi için o davranışı sergileyen bir başka kişinin (modelin) olmasını gerektirmektedir. Diğer bir deyişle insanların bir davranışı öğrenebilmeleri için, o davranışın başkaları tarafından nasıl yapıldığını görmeleri gerekir. Model ile gözlemleyenin yaş, cinsiyet, kişilik özellikleri, popülerlik ve statü gibi özellikleri sergilediği davranışın öğrenilmesini etkilemektedir. Özellikle sözü edlen özellikler bağlamında model ile öğrenen kişi arasında benzerliklerin olması modelin sergilediği davranışların öğrenilme ihtimalini artırmaktadır.

Seçeneklerden yalnızca D doğrudur. Çünkü bir insanın limon gördüğünde ağzının sulanabilmesi için limonun ekşi olmasına ilişkin bir öğrenme yaşantısı geçirmesi gerekmektedir. Diğer seçenekler ise türe özgü davranışlar ya da refleksler ile ilgilidir.

Dokuz aylık bir bebeğin tuvalet eğitimini kazanması fizyolojik olarak çok mümkün değildir. Çünkü çocuk henüz tuvaletini tutabilmesine yarayacak bir kas oldunluğuna erişememiştir. Bu tür bir öğrenmenin gerçekleşmesi için öğrenen kişinin gerekli fizyolojik olgunluğa sahip olması şarttır. Dolayısıyla buradaki durum öğrenenle ilgili faktörlerle ilgilidir.

Organizma için nötr bir uyarıcının koşullu bir uyarıcıya dönüşebilmesi için koşulsuz uyarıcı ile arasında 5-30 saniye zaman farkı olması gerekmektedir. Bu bitişiklik ilkesidir. İki dakikalık bir zaman farkı bitişiklik ilkesine ters bir uygulamadır.

Öğrencinin biyolojik, psikolojik, sosyal ve kültürel tüm özelliklerinin dikkate alınarak öğretimin yapılması gerektiği genel eğitim-öğretim ilkelerinden bütünlük ilkesi ile ilgilidir.

Olumsuz pekiştirmede bir davranışın ardından ortamdan hoşa gitmeyen bir uyarıcının çekilmesi söz konusudur. Örnekte de sıcak suyun içilmesi ile hoşa gitmeyen bir uyarıcı olan karın ağrısı çekilmiştir. Dolayısıyla sıcak su içme davranışını devam ettiren olumsuz pekiştirmedir.