EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 6

CEVAP: Raymond Cattell (1963), genel zekânın hem kalıtımsal boyutunun hem de yasamla ortaya çıkan bir boyutunun olduğuna inanmıştır. Yapmış olduğu araştırmalar bu inancı destekler nitelikteydi. Cattell, zekânın kalıtımla taşınan biyolojik bileşenini akıcı zekâ olarak, yaşamla oluşan bileşenini ise kristalize zekâ olarak adlandırmıştır.

Üç Katmanlı Zekâ Kuramını ileri süren John Carroll’un hem Genel Zekâ Kuramından hem de Akıcı ve Kristalize Zekâ Kuramından etkilendiği söylenebilir. Bu kuramları da temel alarak bilimsel araştırmalarına başlayan Carroll (1993), zekâ konusunda yapılan 461 bilimsel araştırmanın bulgularını faktör analizi yöntemi ile yeniden incelemiştir. Bu analizler sonucunda zekânın üç katmandan oluştuğunu ileri sürmüştür.

Zekâ düzeyi ile akademik başarı arasında da anlamlı bir ilişki vardır. Zekâ düzeyi ile akademik başarı arasındaki korelasyon değeri 0.50 civarındadır. Bu düzeyde bir korelasyon değeri, zekâ düzeyinin akademik başarının %25’ini açıklayabildiğini göstermektedir.

Epistemolojik Bilgi, Sözel Analojik Muhakeme, Sözel Kısa Süreli Bellek, Görsel Bellek Genişliği,   Görsel-Uzamsal Eş Zamanlı İşleyen Bellek, Görsel Analojik Muhakeme, Görsel Zihinsel Esneklik.

Zekâ düzeyi ile is performansı arasında düşük de olsa pozitif bir ilişki vardır. Kimi araştırmacılarca IQ puanı, is performansının en iyi yordayıcısı olarak nitelendirilse de daha önce de değinildiği gibi IQ düzeyi, is performansı düzeyinin yarısından daha da azını açıklayabilmektedir. Sosyal beceriler, kişilik türleri ve ilgi gibi diğer bireysel özelliklerin iş performansını IQ düzeyinden çok daha fazla etkilediği söylenebilir.

Eğitim, en genel tanımıyla bireylerin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla kasıtlı ve istendik davranış değiştirme süreci olarak kabul edilmektedir.

Gerçek bir sınıf ortamında eğitim-öğretim etkinlikleri yürütmeye başlayan bir öğretmenin, öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları, bireysel farklılıkların uzlaştırılmaya çalışıldığı grup süreçlerini ve insan davranışlarını etkili bir şekilde yönetebilmesi için “insan ve hayvan davranışlarını inceleyen”  bilim dalı olarak nitelendirilen psikoloji hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir.

Psikoloji, eğitimin amaçlarını tanımlamaya, açıklamaya, sınırlandırmaya ve hangilerinin ulaşılabilir, hangilerinin ulaşılmaz olduğunu görmeye yardımcı olmaktadır. Psikolojinin, insanın fiziksel ve zihinsel doğasında meydana gelen değişimlere yönelik getirdiği açıklamalar eğitim süreçlerinde hangi materyallerin kullanılması gerektiği konusunda eğitimcilere katkı sağlamaktadır. Bireyin zihinsel gelişimi ve kişilik gelişiminde aile, öğretmen ve arkadaş gibi pek çok aracın etkisi bulunmaktadır. Psikoloji, bireyin gelişim özelliklerine, kişilik özelliklerine ve içinde bulunduğu grubun özelliklerine uygun öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanılması konusunda eğitimcilere yardımcı olarak katkı sağlamaktadır.

Psikoloji bilimi ile ilgilenen pek çok araştırmacı 1800’lü yıllardan bu yana, psikolojinin eğitime olan katkılarını incelemeye ve açıklamaya çalışmıştır. Bu süreçte ilk dikkat çeken psikoloji yaklaşımlarının bilişsel psikoloji ve gelişim psikolojisi olduğu görülmektedir. Bilişsel psikologlar, psikoloji çalışmalarında zihinsel süreçleri merkeze almışlardır.

Eğitim psikolojisi araştırmalarının önemli bir bölümü sınıf ortamında gerçekleştirilmekte ve çocukların öğrenmesi, yetenekleri, sınıf içi eğitim-öğretim etkinlikleri, motivasyon, çocukların bilişsel gelişimi, kişilik gelişimi ile öğretmen etkililiği gibi pek çok konuyu içermektedir.

Göreve yeni başlamış bir öğretmenin uygulamada karışılacağı bu sorunlarla nasıl başa çıkabileceği, mesleğinde nasıl uzmanlaşacağı, karşılaşabileceği durumların neler olduğu veya bu durumlarda ne tür tepkiler vermesi gerektiği ve bu tepkilere karar verirken nelere dikkat etmesi gerektiği gibi sorulara yanıt verebilecek çalışma alanlarından biri, eğitim psikolojisidir.

Eğitim psikolojisi, gelişim ve öğrenme psikolojisinden beslenen karma bir alandır.

Gelişim psikolojisi, bireylerin hayatları boyunca geçirdikleri her türlü değişimi ve bi- reyler arasındaki gelişimsel farklılıkları inceleyen bilim dalıdır (Selçuk, 1995, s.19). Amerikan Psikoloji Derneği gelişim psikolojisini, fiziksel ve psikolojik süreçlerin etkileşimi ve yaşam sürecinde görülen büyüme aşamaları ile ilgilenen psikoloji dalı olarak tanımlamaktadır (Cook ve Leonard, 2014, s.150). Dolayısıyla gelişim psikolojisi, insan davranışında doğumdan ölüme kadar tüm yaşam boyunca gözlenen biyolojik ve psikolojik değişiklikleri konu edinir.

Eğitim psikolojisinde kullanılan bilimsel bilgi toplama yöntemleri üç grupta incelenebilir. Bunlar; betimsel yöntemler, deneysel yöntemler ve istatiksel yöntemlerdir.

Bilişsel psikoloji, zihinsel süreçler üzerinde durarak, öğrenmenin nasıl gerçekleştiği, insan zihninin bilgiyi nasıl algıladığı ve anlamlandırdığı ile ilgilenerek eğitim ve psikoloji arasındaki ilişkilere değinmiştir.

Gelişim psikolojisi, gelişimin farklı aşamalardan oluşan bir süreç olduğunu öne sürerek öğrenme-öğretme süreçlerinde çocukların içinde bulunduğu gelişim döneminin özelliklerinin dikkate alınması ile hangi eğitsel görevleri gerçekleştirip gerçekleştiremeyeceklerine veya hangi yöntem ve tekniklerin daha etkili olacağına karar verilebileceği üzerinde durmuştur.

1910 yılında “Psikolojinin Eğitime Katkıları” başlıklı makalesi yayınlanan Edward Thorndike, psikolojiyi  insanların zihin, kişilik ve davranışlarını inceleyen bir bilim dalı olarak nitelendirmiştir. Eğitimin ise insanın zihin, kişilik ve davranışlarında bir takım değişiklikler oluşturmaya yönelik bir süreç olduğunu belirtmiştir.

1940’lar ve 1950’lerde eğitim psikolojisi, bireysel farklılıklar, ölçme-değerlendirme ve öğrenci davranışları üzerine odaklanmıştır. 1960 ve 1970’lerde eğitim psikolojisi araştırmalarındaki vurgu bilişsel gelişim ve öğrenmeye doğru kaymış ve öğrencilerin kavramları nasıl öğrendikleri ve hatırladıkları gibi konular dikkat çekmeye başlamıştır. Daha sonraki yıllarda ise eğitim psikolojisi araştırmalarında kültür ve sosyal etmenlerin öğrenme ve gelişimi nasıl etkilediğine yönelik araştırmalar yürütülmeye başlanmıştır.

Fiziksel gelişim, bilişsel gelişim, sosyal gelişim ve dil gelişimi gibi farklı gelişim alanlarında incelense de, gelişim bir bütündür ve gelişim alanları birbirleriyle etkileşim içindedir. Gelişim, kalıtımdan etkilendiği gibi çevreden de önemli ölçüde etkilenir ve çevre, kalıtımla getirilen özelliklerin gelişimini biçimlendirir.

Olgunlaşma, vücut bölümlerinin ya da organların belli bir yaşta kendinden beklenen davranışları yapabilecek yeterliğe ulaşmasıdır. Olgunlaşma, genetik olarak programlanmış ve zaman içinde kendiliğinden ortaya çıkan değişikliklerdir. Olgunlaşmanın, öğrenme yaşantılarından ve çevresel değişkenlerden bağımsız olduğu ve ağırlıklı olarak kalıtım Bireyin Gelişimi Büyüme, vücutta ve organlarda görülen nicel değişikliklerdir. Olgunlaşma, ulaşılması gereken bir gelişim düzeyi değil, belli bir davranışın yapılabileceği düzeydir. Olgunlaşma, öğrenme için önkoşuldur. Öğrenmenin gerçekleşmesi, olgunlaşmaya ve alıştırma yapmaya bağlıdır.