EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 5

Fiziksel becerilerin edinim yaşı açısından erkekler ile kızlar arasında çeşitli farklılıklar gözlendiği; erkeklerin koşma, atlama, ayakla vurma ve atma becerilerini kızlardan daha önce kazandıkları, kızların ise sekme, zıplama ve yakalama becerilerini erkeklerden daha önce kazandıkları belirtilmektedir.

Doğum öncesi dönemde annenin geçirdiği hastalıklar ve kazalar, kullandığı ilaçlar ve sigara, alkol,

uyuşturucu gibi bağımlılık yapıcı maddeler, maruz kaldığı zararlı kimyasallar ve radyasyon, ağır düzeyde yaşadığı stres ve depresyon bebeğin gelişimini olumsuz yönde etkilemektedir.

Yürümenin gelişimi için 12-18 ay arası kritik dönem iken özerkliğin gelişimi için 12-36 ay arası kritik dönemdir. Kritik dönemlerde öğrenme daha fazla ve daha hızlı gerçekleşir. Bu nedenle de, bireylerin kritik dönemlerde daha fazla çevresel uyaranla etkileşime girmeleri ve gelişimsel açıdan daha fazla desteklenmeleri için gerekli önlemler alınmalıdır.

Gelişim, kalıtım ve çevrenin etkileşimi yoluyla gerçekleştiğinden, gelişimde bireysel farklılıklar söz konusudur. Bireyler belirli gelişim örüntülerini izlerlerken, aralarında değişim miktarları bakımından farklılıklar oluşabilmektedir. Her bireyin kalıtımsal mirasının ve çevresel koşullarının farklı olduğu düşünülürse, gelişimlerinin de farklı olması oldukça doğal bir durumdur.

20’li yaşlarda başlayıp 30’lu yaşların sonuna kadar süren genç yetişkinlik dönemi kişisel ve ekonomik özgürlüğün kazanılmasıyla birlikte toplumsal yaşamda daha fazla yer alınan bir dönemdir. Ergenlik döneminin sona ermesiyle birlikte bireyler seçtikleri mesleğe yönelik bir işe başlarlar ve iş konusunda deneyim kazanmaya çalışırlar. Bireyler bu dönemde kendileri için en uygun iş koşullarını buluncaya kadar iş ve işyeri değişiklikleri yapabilirler

İnsanı diğer canlılardan ayıran en temel özellik, insanın düşünme gücüne sahip olmasıdır. Bilişsel gelişim, yaşla birlikte düşünme, öğrenme ve hatırlama süreçlerinde gerçekleşen değişimdir. Bireylerde düşünmenin nasıl gerçekleştiğini ve bireylerin düşünme eylemlerini inceler. Bilişsel gelişim alanında incelenen konular arasında; dikkat, bilinç, hafıza, zekâ, öğrenme, algılama, düşünme, muhakeme etme, problem çözme ve dili kullanma yer almaktadır

Piaget’e göre zekâ, bireylerin çevreye uyum sağlama yetenekleridir. Bireylerin çevreye kolaylıkla ve etkin biçimde uyum sağlamaları, onların zekâ düzeylerinin yüksek olduğunun bir göstergesi kabul edilir. Bireylerin dünyayı algılamaları için şemalara ihtiyaçları vardır. Şema, yeni gelen bilginin yerleştirildiği bir çerçevedir. Bireyler bu şemalar yoluyla çevrelerine uyum sağlarlar ve çevrelerini organize ederler. Bireylerin kendilerinde var olan şemalarla çevrelerine uyum sağlamaları yani, bireylerin yeni karşılaştıkları bilgileri mevcut bilişsel yapı içine almaları özümleme iken; bireylerin kendilerinde var olan şemaları biçimlendirerek çevrelerine uyum sağlamaları yani, bireylerin yeni bilgileri anlamak için mevcut şemaları yeniden şekillendirmeleri düzenlemedir. Bireylerin özümleme ve düzenleme yoluyla çevrelerine uyum sağlayarak dinamik bir dengeye ulaşma süreçleri ise dengelemedir

Bu aşamada saf çıkarcı bir eğilim söz konusudur ve bu aşamadaki bireyler için kendi ihtiyaçlarının karşılanması önemlidir. Bireyler ahlaki yargılarda bulunacakları zaman başkalarının ihtiyaçlarını dikkate alırlar; ancak yine de öncelik kendi ihtiyaçları olur. Bu aşamada bireyler doğruya ait tek bir görüş olmadığını ve farklı bireylerin farklı bakış açıları olabileceğini görürler. Bireyler herkesin kişisel çıkarlarını gözetmekte özgür oldukları kararına varırlar ve faydacı bir alışveriş anlayışına (yardım edene yardım etmek gibi) sahiptirler. Bireylere göre, kişisel çıkarları karşılayan davranış, doğru davranıştır.

Çoklu Zekâ Kuramını ileri süren Howard Gardner (1983)’e göre bilişsel yetenekler birbirlerinden bağımsız olmaları nedeniyle zekâ da bilişsel alanlara göre çeşitlilik gösterir. Bir kişinin bir alandaki yetenek düzeyi başka alanlardaki yetenek düzeyleri ile pek örtüşmemektedir.

Thurstone (1938)’nin zekâya bakış açısı ve zekâyı bilimsel olarak inceleme yöntemleri Genel Zekâ Kuramcısı Spearman’nın zekâ konusundaki görüşlerinden farklı idi. Bu farklılık, Birincil Zihinsel Yetenekler Kuramında kendini bulmuştur. Zamanla Thurstone’nin genel bir zekânın varlığını ve Spearman’ın da zekânın çok yönlü olduğunu kabule geldikleri görülmüştür.

Görsel-Uzamsal Zekâ: İmgelerle ve üç boyutta düşünebilme, nesneleri zihinde görebilme kapasitesi olarak tanımlanabilir. Genel olarak denizcilerin, pilotların, ressamların ve satranç oyuncularının bu alanda güçlü bir zekâya sahip oldukları söylenebilir.

İnsanların farklı alanlarda zeki olabileceklerini iddia etmek hümanistçe ve zekice bir yaklaşımdır. Nitekim elitizme karşı tepkisi olan yirminci yüzyılın eşitlikçi bireyleri, Çoklu Zekâ Kuramına adeta sarılmışlardır. Kuram, özellikle medyada ve eğitimciler arasında popülarite kazanmıştır.

Korelâsyon, iki değişken arasındaki ortak ilişkiyi ifade eder. Korelâsyon değerleri -1.00 ile +1.00 arasında değişir. Eksi korelasyon değeri negatif bir ilişkiyi, artı korelasyon değeri ise pozitif bir ilişkiyi gösterir.

İkinci tabakada geniş kapsamlı diyebileceğimiz sekiz yetenek türü yer almaktadır: Akıcı zekâ, kristalize zekâ, genel bellek ve öğrenme, genel görsel algı, genel işitsel algı, genel geri çağrışım yeteneği, genel bilişsel hız ve işlem hızı.

Thurstone araştırmalarında çok farklı türde testler kullanarak zihinsel yetenekleri ölçmüştür. Yapmış olduğu analizlerde bireysel performansların farklı testlerde son derece değişkenlik gösterdiğini ve yedi faktörde toplandığını saptamıştır. Bu bulguları temel alan Thurstone birbirlerinden bağımsız yedi tür zihinsel yeteneğin olduğunu ileri sürmüş ve Birincil Zihinsel Yetenekler Kuramını ortaya atmıştır.

Algısal hız: Resim, sözcük ya da ses gibi uyaranları hızlı işleyebilme ve tanıyabilmektir.

Yeni, çok sayıda ve değeri olan fikir üretebilme, problemleri fark edebilme, problemleri tanılayabilme ve keşfedebilme, yeni ürün yaratabilme ya da varolan ürünleri detaylandırıp değiştirebilme kapasitesi olarak tanımlanabilir. Yaratıcı bireylerin bir kısmı rüyada yaşıyor gibidirler. Bazen çok uçuk diyebileceğimiz fikirleri olabilir. Yaratıcı öğrenciler öğretmenleri tarafından pek fark edilmezler. Hatta bu tip öğrenciler sıradışılıkları nedeniyle sınıf ortamında bastırılabilirler.

Zekâ düzeyindeki artışın, yaşam standartlarındaki gelişim ile paralellik göstermesi kuşkusuzdur. Bilişsel uyaranlardaki gelişim (Fylnn, 1999), beslenme kalitesindeki yükseliş (Lynn, 1990), başarı ve yetenek testlerinin kullanımlarının artışı (Brand, 1996), rastlantılar (Jensen, 1996), tıp ve eczacılık gibi bilimlerdeki gelişimin üretmiş olduğu yeni olanaklar (vitaminler, özürlü bebeklerin doğmadan once belirlenmesi ve doğumlarının engellenmesi vb.) ve seçici evlilikler, küresel zekâ artışını önemli derecede tetiklemektedir. Ancak en önemli etmen, eğitim düzeyindeki ve okullaşma oranındaki artış olsa gerektir.

Eğitimin amaçları üzerine yapılan tartışmalarda, konunun yalnızca davranışsal çıktılar üreten bir süreç olarak ele alınamayacağı; öğrencilerin bilgi düzeyini, sorgulama yeterliklerini arttırarak ve entelektüel yönden bağımsız düşünme yeterlikleri kazandırarak önceden tahmin edilemeyen değer ve düşünce düzeyinde çıktılara da yol açabileceği üzerinde durulmaktadır. Eğitimin temel amaçlarına yönelik bu tanım ve yaklaşımlardan çıkarılabilecek sonuç; eğitimin bireyin tutum ve davranışlarında ilerleme ve gelişme bağlamında değişim oluşturmaya yönelik bir süreç olduğu ve okulların bu amaca yönelik olarak öğrenme-öğretme etkinlikleri gerçekleştirmekten sorumlu kurumlar olduğudur.Eğitim etkinlerinin en temel amacı olarak kabul edilebilecek tutum ve davranış değişiklikleri, okullarda öğrenme yoluyla kazandırılmaya çalışılmaktadır.

Doğru Cevap: B seçeneğidir.

Gerçek bir sınıf ortamında gerçekleştirilen etkinlikler, grup süreci olduğu kadar bireysel farklılıkların da dikkate alınmasını gerektirmektedir. Gerçek bir sınıf ortamında eğitim-öğretim etkinlikleri yürütmeye başlayan bir öğretmenin, öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları, bireysel farklılıkların uzlaştırılmaya çalışıldığı grup süreçlerini ve insan davranışlarını etkili bir şekilde yönetebilmesi için “insan ve hayvan davranışlarını inceleyen” (Bacanlı, 2007) bilim dalı olarak nitelendirilen psikoloji hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir.

Doğru cevap: D seçeneğidir.