EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 22

Karakter, duygular, güdüler, değerler, amaçlar ve algılama şeklinin tamamı bireylerin kişilik yapısını oluşturmaktadır. Kişilik, doğuştan getirilen ve sonradan kazanılan özelliklerden oluşur. Kişilik hem bir araç hem de yapı olarak çevre ile etkileşim içinde devam eden bir süreçte gelişir ve işlev gösterir. Her kişilikte doğuştan getirilen bir mizaç vardır ve bu mizaç kişiliğin vazgeçilmez bir özelliğini oluşturur. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Erikson, Freud’un psikoseksüel kişilik gelişimi kuramını cinsel öğelerin baskısından kurtarmış ve toplumsal gelişimin ön plana çıktı­ğı psikososyal gelişim kuramını oluşturmuştur. Ayrıca psikososyal gelişim kuramında çocukların, çevrelerine uyum sağlamak konusunda daha etkin kabul edilirken; psikoseksüel kuramda çocukların, ebeveynlerinden aldıkları biyolojik itkilerin etkisi altında hareket ettikleri ka­bul edilmektedir. Ayrıca Erikson’un kuramında kişilik geli­şimi yaşam boyu devam eden bir süreç olarak kabul edilmiştir. Psikososyal gelişim kura­mında, sosyal çevrenin kişilik gelişimi üzerindeki etkilerine vurgu yapılmaktadır. Her iki kuramda da kişilik gelişimi belirli evreler üzerinden açıklanmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Psikanalitik kuramda Freud kişiliğin; id, ego ve süperego olmak üzere birbirini etkileyen üç birimden oluşan bir yapı olduğunu öne sürmüştür. İd, insan varlığının çekirdeğini oluşturmakta ve insanın temel güdülerini, ihtiyaçlarını ve arzularını temsil etmektedir. Ego, kişiliğin mantıksal yönünü temsil etmektedir. İdin arzularının gerçekçi bir şekilde ifade edilmesine ve doyurulmasına aracılık eder. Süperego, kişiliğin, çevreyle etkileşim ve toplumsal yaşama uyum sürecinde en son gelişen kısmını oluşturmaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Aşırı koruyucu anne baba tutumu ile yetişen bireylerin yeterince girişimci olmadıkları, bağımsız davranamadıkları, sürek­li bir himaye arayışında oldukları belirtilmektedir. Bu himaye arayışının bireyin yaşamı boyunca sürebildiği ve aynı koruma duygusunu ilerleyen yaşlarda başkalarından talep edebildiği de görülmektedir. Bu bağımlı kişilik yapısının sonucu olarak ise bireyler özgü­venleri zayıf, sorumluluk almaktan çekinen, kendi yapmaları gereken işleri başkalarının yapmasını bekleyen, zayıf silik kişilikler sergileyen bireyler olabilmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Genel olarak zekâ kuramlarının sınıflandırılmasında üç gruptan söz etmek olanaklıdır. Bazı zekâ kuramlarına göre zekâ tekil bir yapıya sahiptir. Buna Genel Zekâ Kuramı iyi bir örnek oluşturmaktadır. Üç Katmanlı Zekâ Kuramı gibi bazı zekâ kuramlarına göre zekânın hiyerarşik bir yapısı vardır. Bazı zekâ kuramlarına göre ise zekâ birden fazladır. Buna ise Çoklu Zekâ Kuramı örnek olarak verilebilir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Başarılı Zekâ Kuramına göre analitik zekâ, yaratıcı zekâ ve pratik zekâ olmak üzere üç tür zekâ vardır. Günlük yaşamımızda her üç zekâ türünü de kullanırız. Pratik Zekâ, gerçek yaşam problemlerini ekonomik, ergonomik ve akılcı yollarla çözebilme ve fikirlere uygulama alanı bulabilme kapasitesi olarak tanımlanabilir. Pratik zekâ, yaşadıkça ve deneyimle gelişen zihinsel bir kapasitedir. Analitik ve yaratıcı bireyler çok iyi fikir üretip bu fikirleri yargılayabilirlerken, pratik kişiler bu fikirlere uygulama alanları bulurlar. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Bireysel farklılıkların önemli bir kısmının orijini genetik kodlarda yatmaktadır. Çoğu­muz, zihinsel kodlamalar da dâhil olmak üzere farklı genetik donanımlarla dünyaya geli­riz. Bu nedenledir ki zekâ düzeyi kişiden kişiye büyük değişkenlikler gösterebilmektedir. Zekânın kalıtımsal bir yapıya sahip olması, değişemeyeceği anlamına gelmemelidir. Ger­çekte zekâ, dinamik bir yapıya sahip olup çeşitli çevresel faktörlerden doğrudan etkilenir. Bu faktörlerin bir kısmı sosyal (eğitim gibi), bir kısmı ise biyolojiktir (besin gibi). Gerçekte insanların yaşam biçimleri ve sahip oldukları değerler zihinsel becerilerinin gelişimlerini de etkilerler. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Zekâ düzeyindeki artışın, yaşam standartlarındaki gelişim ile paralellik göstermesi kuşkusuzdur. Çeşitli araştırmacılar tarafından bilişsel uyaranlardaki gelişim, beslenme kalitesinde­ki yükseliş, başarı ve yetenek testlerinin kullanımlarının artışı, rastlantılar, tıp ve eczacılık gibi bilimlerdeki gelişimin üretmiş olduğu yeni olanaklar ve seçici evliliklerin yapılmasının küresel zekâ artışını önemli derecede tetiklediği ortaya konulmuştur. Ancak en önemli etmen, eğitim düzeyindeki ve okullaşma oranındaki artış olarak ifade edilebilir. 20.yüzyılda ülkelerin ortalama eğitim düzeyleri hızlı bir artış kat etmiştir. Bu durum, toplumların eğitim düzeyleri arttıkça zekâ düzeylerinin de arttığı anlamına gelmektedir; çün­kü eğitim, zekâ gelişimini etkileyen en önemli bilişsel uyaranlardan biridir. Doğru yanıt C seçeneğidir.