EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 13

Bandura’nın sosyal bilişsel teorisinde kişilik gelişimi ve değişimi; gelişmiş dil becerisi, gözlemsel öğrenme, amaçlı davranış ve kendi kendini analiz olmak üzere dört süreçle açıklanmaktadır. Dil becerisi, kişilik gelişimini etkileyen bilgileri işlemek ve anlamak için önemli bir araç olan dile vurgu yapmaktadır. Gözlemsel öğrenme, başkalarının davranışlarını ve bunların sonuçlarını izlemeyi, taklit etmeyi ve böylece öğrenmenin gerçekleşmesini ifade etmektedir. Amaçlı davranış, bireyin yaptığı gözlemlere dayalı olarak olayları önceden tahmin etmesini, buna ilişkin hedefler belirlemesini ve plan yapmasını ifade etmektedir. Bu süreç, kişilik gelişimini ve değişimini etkilemektedir. Kendi kendini analiz, bireyin kendi düşünce ve hareketlerini takip etmesine yarayan içsel süreçleri ifade etmektedir. Doğru cevap A’dır.

İnsan gelişiminin değerine vurgu yapan hümanist kuramların ayırt edici özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

Rogers, çalışmaları sonucunda ortaya attığı danışan merkezli terapi anlayışının temeline, her bireyin, terapistin yönlendirmesine gereksinim duymaksızın, kendini değiştirme ve gerçekleştirme gücüne sahip olduğu düşüncesini koymuştur. Rogers, insanın kendi düşünce ve duygularını iyi yönde değiştirme sorumluluğunun kendisine ait olduğuna ve her bireyin kendini geliştirme yönünde bir eğilime sahip olduğuna inanmıştır. Doğru cevap E’dir.

Maslow’un ortaya koyduğu görüşler iki açıdan önemli katkılar sağlamıştır. Bunlardan ilki, insanların gereksinimlerini yeme, içme, uyuma gibi biyolojik gereksinimler ve özgüven, sevilme, ait olma gibi psikolojik gereksinimler olarak ikiye ayırmasıdır. Maslow biyolojik ve psikolojik gereksinimleri hiyerarşik olarak da basamaklandırmıştır. Maslow’un gereksinimler hiyerarşisine göre; insan gereksinimleri fizyolojik gereksinimlerden başlayarak, güvenlik gereksinimi, ait olma ve sevgi gereksinimi, saygı gereksinimi ve son olarak da kendini gerçekleştirme gereksinimi şeklinde sıralanmaktadır. Bir düzeydeki gereksinim bir üst düzeydeki gereksinimin öncülü olarak görülmektedir. En üst düzeyde yer alan kendini gerçekleştirme gereksinimi ancak daha alt düzey gereksinimler karşılandığında giderilebilir.

Maslow’un görüşlerinin ikinci önemli katkısı, sağlıklı ve kendini gerçekleştirmiş bireylere ilişkin çalışmalarıdır. Maslow’a göre kişilik hakkında bilgi edinmenin yolu, normal bireylerden farklı, kendini gerçekleştirmiş bireyleri incelemektir. Kendini gerçekleştirmiş bireylerin özelliklerinden bazıları şöyle ifade edilebilir: nesnel bir gerçeklik algısı, kendini ve başkalarını olduğu gibi kabul etme, içinden geldiği gibi davranma ve kendini tanıma, iyi bir mizah anlayışı, tüm insanlığa yönelik empati ve sevgi, derin ve anlamlı kişilerarası ilişkiler, yüksek bir amaca adanmışlık, yaşama nesnel bir bakış açısıyla bakabilme. Doğru cevap C’dir.

Demokratik anne-baba tutumuna sahip anne babaların sergiledikleri tutum ve davranışlar şöyle özetlenebilir:

Doğru cevap B’dir.

Kişilik, bireyin iç ve dış çevresiyle kurduğu, diğer bireylerden ayırt edici, tutarlı ve yapılaşmış bir ilişki biçimidir.

Davranışlarını toplumda değer verilen ahlak kurallarına uygun olarak yönetebilen, sosyal değerler sistemini benimsemiş kişilere karakterli denmektedir.

Karakter, kişiliğin ahlaki boyutunu, mizaç ise duygusal ve devinimsel boyutunu ifade eder.

Kişilik, planlı bir biçimde oluşturulan bir çevrenin ortaya çıkardığı bir olgudur.

Özgürlüğe karşı belirlenimcilik: Bazı kuramcılar bireylerin kendi davranışları üzerinde kontrol sahibi olduklarını ve davranışların altında yatan nedenleri anlayabileceklerini ileri sürmektedir. Diğerleri ise insan davranışlarının bir takım içsel ve dışsal güçler tarafından belirlendiğini ve bireylerin, davranışları üzerindeki kontrolünün sınırlı olduğunu düşünmektedir.

Psikanalitik kuramın öncüsü ve yaratıcısı 1856-1939 yılları arasında yaşamış bir nörolog olan Sigmound Freud’dur.

Bilinç, bireyin farkında olduğu yaşantıları, duygu ve düşünceleri temsil etmekte ve zihinsel yapının küçük bir bölümünü oluşturmaktadır.

Zihnin büyük bölümünü oluşturan bilinçdışı ise ulaşılması oldukça güç yaşantı, duygu, dürtü ve arzuları ifade etmektedir

Oral Evre: Doğumdan, yaklaşık olarak 1 yaşına kadar devam eden süreci kapsamaktadır.

Gizil Evre: Bu evre, genellikle 6 yaşından ergenliğe kadar devam eden süreci kapsamaktadır.

Edward L. Thorndike (1874-1949), eğitim psikolojisi alanında ölçme ve değerlendirmeye olan yönelimi başlatmış ve öğrenme sürecine yönelik ilkeler ortaya koymuştur. Thorndike, öğrenme sürecini incelerken, sınıf gözlemleri yapmayı gereksiz görmüş ve bunun yerine laboratuvar ortamında gerçekleştirdiği deneysel çalışmalara odaklanmıştır. Doğru cevap C'dir.

Kohlberg’in ahlak gelişim aşamaları gösterilmektedir. Ahlak gelişim aşamaları; gelenek öncesi
düzey (ceza ve itaat eğilimi ve araçsal ilişkiler eğilimi) geleneksel düzey (kişilerarası uyum
eğilimi ve kanun ve düzen eğilimi) ve gelenek sonrası düzey (sosyal sözleşme eğilimi ve
evrensel ahlak ilkeleri eğilimi) şeklinde sınıflandırılır. Somutişlemler dönemi ise Piaget'nin bilişsel gelişim dönemlerinden biridir. Doğru cevap B'dir.

Bu aşama iyi çocuk eğiliminin olduğu kişilerarası uyum eğilimi aşamasıdır. Bu aşamadaki bireyler için başkaları tarafından onay görmek ve iyi çocuk olmak önemlidir. Ahlaki yargılarda başkalarının hissettikleri de dikkate alınır. Toplumun ya da ailenin beklentilerine göre yaşanması gerektiği kabul edilir. Bireylere göre, başkalarının onayladığı ve başkalarını memnun eden davranış, iyi davranıştır. Doğru cevap E'dir.

mizaç: bireylerin çevrelerine karşı göstermiş oldukları ve bireylere özgü davranış biçimleri
ya da duygusal tepkilerdir.

ahlak: doğrulara ve yanlışlara ilişkin bireysel yargılardır.

biliş: bireylerin dünyayı öğrenmelerini ve anlamalarını içeren zihinsel faaliyetler.

bellek: algılanan bilginin bulunup getirilmesi ya da depo edilmesi.

Doğru cevap C'dir.

Temel hareketler döneminde kazanılan beceriler şunlardır:

Koşma
Atlama
Sekme
Tırmanma
Atma
Yakalama
Ayakla vurma

Doğru cevap A'dır.