EĞİTİM PSİKOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 10

Birincil Zihinsel Yetenekler Kuramının daha sonraki yıllarda ortaya çıkan çoklu zekâ ya da çoklu yetenek kuramlarına ilham kaynağı olduğu söylenebilir. Üç Katmanlı Zekâ Kuramını ileri süren John Carroll’un hem Genel Zekâ Kuramından
hem de Akıcı ve Kristalize Zekâ Kuramından etkilendiği söylenebilir.

Raymond Cattell (1963), genel zekânın hem kalıtımsal boyutunun hem de yaşamla ortaya çıkan bir boyutunun olduğuna inanmıştır. Yapmış olduğu araştırmalar bu inancı destekler nitelikteydi. Cattell, zekânın kalıtımla taşınan biyolojik bileşenini akıcı zekâ olarak, yaşamla oluşan bileşenini ise kristalize zekâ olarak adlandırmıştır.
• Akıcı Zekâ: Akıl yürütebilme, ilişkileri görebilme, çıkarımlar yapabilme ve rasyonel
olarak düşünebilme kapasitesi olarak tanımlanabilir. Zekâ testlerinin çoğu, bu tür
bir yeteneği ölçmek amacıyla geliştirilmiştir. Ancak akıcı zekânın yaşamdan bağımsız olduğu söylenemez. Akıcı zekâ, genetik olarak aktarılır fakat yaşamla gelişir.
• Kristalize Zekâ: Yaşamla öğrendiklerimizi ifade etmektedir. Buna yaşamla öğrendiğimiz bilgiler, deneyimler ve beceriler birikimi de diyebiliriz.
Akıcı Zekâ ve Kristalize Zekâ Kuramı, modern zekâ testlerinin çoğunun kuramsal temelini oluşturmaktadır. Kuramda iki zekâ türü birbirlerinden çok farklı ve bağımsızmış gibi ileri sürülmüş olsalar da gerçek yaşamda bunları ayırt etmek pek mümkün değildir. Örneğin bir insan, akıcı zekânın bir boyutu olarak düşünülen akıl yürütme yeteneğini, kristalize zekânın bir boyutu olan bilgi ve deneyim birikimi oluşturarak geliştirebilir. Öyleyse aralarında sıkı bir ilişkinin olduğunu ileri sürebiliriz.

Zekânın kalıtsallığı konusunda yakın ve uzak akrabalar üzerinde yapılan araştırma bulguları daha da şaşırtıcı görünmektedir. Eğer zekâ önemli ölçüde kalıtsal olarak aktarılıyorsa, aile üyelerinin ya da akrabaların genetik yakınlıkları zekâ düzeylerindeki benzerliğin derecesinde de görülmelidir. Yapılan araştırmalar bu tezi destekler niteliktedir. Örneğin araştırmalarda anne-baba ve çocukların zekâ düzeyleri arasındaki korelasyon katsayılarının ortalaması 0.42 olarak bulunurken kuzenlerin zekâ düzeyleri arasındaki korelasyon katsayılarının ortalaması 0.15 olarak saptanmıştır. Bu bulgular, akrabalar arasında genetik benzerlik ne kadar fazla ise zekâ düzeyi arasındaki benzerliğin de o kadar yüksek olduğu, genetik benzerlik azaldıkça zekâ düzeyi arasındaki benzerliğin de düştüğü şeklinde yorumlanabilir

İş performansının zekaya yansıması olarak değerlendirilebilir. pazarlama açısından gelişen birinin ikna etme başarısı da yüksek olacaktır.

Bilişsel uyaranlardaki gelişim (Fylnn, 1999), beslenme kalitesindeki yükseliş (Lynn, 1990), başarı ve yetenek testlerinin kullanımlarının artışı (Brand, 1996),
rastlantılar (Jensen, 1996), tıp ve eczacılık gibi bilimlerdeki gelişimin üretmiş olduğu yeni
olanaklar (vitaminler, özürlü bebeklerin doğmadan önce belirlenmesi ve doğumlarının engellenmesi vb.) ve seçici evlilikler, küresel zekâ artışını önemli derecede tetiklemektedir.
Ancak en önemli etmen, eğitim düzeyindeki ve okullaşma oranındaki artış olsa gerektir.

Gerçek bir
sınıf ortamında eğitim-öğretim etkinlikleri yürütmeye başlayan bir öğretmenin, öğrenciler arasındaki bireysel farklılıkları, bireysel farklılıkların uzlaştırılmaya çalışıldığı grup
süreçlerini ve insan davranışlarını etkili bir şekilde yönetebilmesi için “insan ve hayvan
davranışlarını inceleyen” (Bacanlı, 2007) bilim dalı olarak nitelendirilen psikoloji hakkında bilgi sahibi olması gerekmektedir.

Eğitime
yönelik bu yaklaşımların eğitimi davranışsal öğrenme çıktıları ile ilişkilendirdiği görülmektedir. Sonraki yıllarda eğitimin amaçları üzerine yapılan tartışmalarda ise yalnızca
davranışsal çıktılar üreten bir süreç olarak ele alınamayacağı; öğrencilerin bilgi düzeyini,
sorgulama yeterliklerini arttırarak ve entelektüel yönden bağımsız düşünme yeterlikleri
kazandırarak önceden tahmin edilemeyen değer ve düşünce düzeyinde çıktılara da yol
açabileceği üzerinde durulmaktadır

Amacın ulaşılabilirliği davranış çıktılarının da gerçekleşip gerçekleşmeyeceği konusunda ip ucu verir.

Gelişim psikolojisinin, öğretmenlere, öğrencilerin içinde bulundukları gelişim evrelerini, gelişimlerindeki bireysel farklılıkları ve ihtiyaçlarını anlamada yardımcı
olarak her bir gelişim evresinde edinilmesi gereken bilgi ve becerilere öncelik vermelerine
ve böylece doğru uygulamalar seçip daha etkili bir eğitim-öğretim süreci gerçekleştirmelerine olanak sağlayacağı söylenebilir

Eğitim psikolojisi araştırmalarının
önemli bir bölümü sınıf ortamında
gerçekleştirilmekte ve çocukların
öğrenmesi, yetenekleri, sınıf
içi eğitim-öğretim etkinlikleri,
motivasyon, çocukların bilişsel
gelişimi, kişilik gelişimi ile
öğretmen etkililiği gibi pek çok
konuyu içermektedir. bahsi geçen durum da öğrenme sürecini içerdiğinden çocukların öğrenmesi yanıtı doğrudur.

John Dewey,öğrenmesürecini
basit bir uyaran-tepki bağına
indirgeyen psikolojik kuramları
eleştirmiştir. Dewey’in en
dikkat çekici görüşlerinden
biri öğrenme ve öğretme
sürecinin etkileşim içinde
olduğu öğrencinin de öğrenme
ortamının önemli bir bileşeni
olduğu yönündeki vurgusudur.
John Dewey’e göre sınıf
ortamı yaşam ile öğrenmenin
iç içe geçtiği doğal bir ortam
olmalıdır

Sınıf ortamında hemen hemen bütün öğretmenlerin karşılaştığı davranış ve öğrenme problemlerinde izlenebilecek tek bir doğru yoldan
söz etmek olanaklı değildir. Bu durumlarda izlenmesi gereken en doğru yol, öğrencilerin
bireysel özelliklerine, içinde bulunulan sınıfın ve durumun özelliklerine, öğrencilerin gelişim düzeylerine veya davranış probleminin özelliklerine göre değişebilmektedir. Eğitim
psikolojisi, böyle durumlarda eğitsel amaçların gerçekleştirilebilmesi için bu sorunlara
yönelik mantıklı bir eylem planı geliştirilmesine yardımcı olmaktadır

Eğitim psikolojisinin temellerinden bir diğeri olan öğrenme psikolojisi, öğrenmenin nasıl gerçekleştiğini, öğrenme sırasında organizmada ne gibi değişiklikler olduğunu ve öğrenme için geçerli olan ilkeleri belirlemeye çalışan psikoloji dalıdır. Diğer maddelerdeki örneklerde öğrencilerin kişisel-sosyal gelişimleri  için verilen görevler iken A seçeneğinde öğretmenin doğrudan öğrenme psikolojisi ile ilişkili olarak öğrenmenin gerçekleştiği yollar ile öğrenimi sağlamaya çalışması söz konusudur.

Deneysel bir araştırmada araştırmacı en azından bir bağımsız değişkeni manipüle eder ve bunun bir veya
daha çok bağımlı değişken üzerindeki etkilerini belirlemeye çalışır. Ancak araştırmacının
bağımlı değişkeni manipüle etmeden önce bağımlı değişken ve bununla ilişkili olabilecek
diğer değişkenler bakımından eşit özelliklere sahip olan deney ve kontrol gruplarını oluşturması gerekmektedir. Kontrol ve deney grubunun eşit olarak seçilmemesi durumunda
manipüle edilen bağımsız değişkenin etkisini doğru tespit etmek söz konusu değildir. Bu
sebeple kontrol, deneysel çalışmalarda temel bir rol oynar

Galton, dehalar konusunda yapmış olduğu araştırmalarında dâhiliğin aileden çocuklara geçtiğini, deha kişilerin akrabalarının içinde de bir ya da birkaç dehanın bulunduğunu saptamıştır. Bu araştırmalarına dayanan Galton, zekânın büyük bir oranla kalıtımın eseri olduğunu, çevrenin ise zekâ üzerinde yok denecek kadar az etkisinin bulunduğunu ileri sürmüştür.

Thorndike'a göre psikoloji  amaçlar, materyaller, araçlar ve yöntem yönünden eğitime katkı sağlamaktadır.

Doğum öncesi dönemde başlayıp ölünceye kadar devam eden gelişim, süreklilik gösteren bir süreçtir. Fiziksel gelişim, bilişsel gelişim, sosyal gelişim ve dil gelişimi gibi farklı gelişim alanlarında incelense de, gelişim bir bütündür ve gelişim alanları birbirleriyle etkileşim içindedir. Gelişim, kalıtımdan etkilendiği gibi çevreden de önemli ölçüde etkilenir ve çevre, kalıtımla getirilen özelliklerin gelişimini biçimlendirir. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Tanıma göre öğrenmenin gerçekleşebilmesi için; bir davranış değişikliğinin olması, bu davranış değişikliğinin kalıcı hale gelmesi ve yaşantılar yoluyla gerçekleşmesi beklenir. Dolayısı ile sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Gelişim, büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimi ile yaşam boyu olumlu yönde meydana gelen nicel ve nitel değişimlerdir. Gelişim genel olarak değişim anlamına gelse de, buradaki değişimin olumlu yönde, düzenli ve sürekli olması beklenir. Gelişigüzel biçimde oluşan, düzensiz ve kesintili değişimler gelişim olarak kabul edilmez. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.