EĞİTİM FELSEFESİ

Değerler felsefisi açısından idealizm nesneyi özneye, bilineni bilene bağlı kılan; her türlü maddi varlığın ruhsal bir temele indirgenebileceğini savunan yaklaşımdır. Söz konusu dizelerde karşıdaki kişinin güzelliği özneye veya onu bilene bağlı olarak ifade edilmektedir.

İdealist felsefeye uygun eğitim programının amacı, kişiyi iyiyi, doğruyu ve güzeli aramaya yöneltmektir. İdealist bir eğitimin amacı, öğrencileri doğruyu aramaya teşvik etmek ve bu doğrultuda zihnin çalışmasına olanak vermektir.

Realist eğitimde genel amaç, bireyin topluma uyumunu sağlamaktır. Bu bağlamda yeni kuşaklara kültürel mirası aktarmak, insanı toplumsal yaşama hazırlamak, mutlu ve erdemli kılmak bu temel amacın alt amaçları olarak sıralanabilir. İçerik ve konu açısından realist felsefe öğrenci değil “konu” merkezli çalışmayı amaçlar. Tıpkı idealizmdeki gibi konu alanı merkeze alan eğitim programları benimsenir. Ancak en önemli fark realist programda konuların mantıklı bir düzen içinde sınıf­lanarak belirli disiplinlerle verilmesidir. Bilimsel araştırmayı temel alan öğretim yöntemleri pragmatizm; çok yönlülük ve çok kültürlülüğe yönelik içerik düzenlemeleri postmodernizmin eğitime yansımalarıdır.

Pragmatist felsefede ölçme ve değerlendirmenin, öğrenci edinimlerinin toplumsal yaşamda kullanabilme ve gelişim becerilerine göre yapılması esastır. Pragmatik öğretim programlarında öğrenen merkezli program geliştirme yaklaşımları benimsenir. Programlarda hedef­ler esnek olup, süreç içerisinde değişmeye açıktır. Bu açıdan değerlendirme boyutunda geleneksel yöntemlere ek olarak bireyin kendi başarısını ölçtüğü bireysel değerlendirme teknikleri de kullanılmaktadır.

Varoluşçu eğitim anlayışı, özgürlükçülük, bireyselcilik ve bireyin kendini gerçekleştirmesi temalarına dayanır. Varoluşçu felsefeye göre eğitim sistemlerinin amacı bakımından en temel görüş, çocuğu özgür birey olmaya teşvik etmektir. Liberal felsefeye göre de eğitim sistemlerinin amacı özgür ve “ekonomik” bireyi yetiştirmek olmalıdır denilebilir. Liberaller eğitim politikalarında akademik özerkliğe, öğrenme ve öğretme özgürlüğüne özel bir anlam ve önem verirler. Bunlara karşın realist eğitimde özgürleşme anlayışından daha çok bireyin topluma, değerlere ve çevreye uyum sağlaması temasına vurgu yapılmaktadır.

Liberalizmin salt yalın bir felsefe olmaması; ekonomi politik yönünün baskın olması eğitim yorumlarını farklılaştırmaktadır. Bu durum liberalizmin eğitimle ilgili algı, bakış ve anlayışlarının farklı oluşunu doğurmaktadır. Bir bakıma bu görüşler, liberallerin “pedagojik” bağlamda eğitime ilişkin bütüncül program ve görüşlerinden çok; sosyal, ekonomik ve politik duruşun eğitim alanına yansıması olarak görülebilir. Liberalizmin eğitime ilişkin görüşleri bir kısmı doğrudan liberalizmin açık manifestosu olmayabilir. Ancak yüzyıllardır sosyo ekonomik ve politik olarak yaygın uygulama alanı bulan bir anlayışın eğitim dünyasına da mirasının olduğu açıktır. Liberal eğitimde temel anlayış toplum birey içindir yönündedir. Bu doğrultuda bireyin hak ve özgürlüklerini öne çıkaracak bir eğitim sisteminde özgür ve ekonomik birey yetiştirmek temel amaçtır.

Liberal eğitim anlayışı eğitim, okul ve sınıf yönetimine ilişkin kimi görüşleri şu biçimde sıralanabilir. Okullar merkeziyetçi yönetim anlayışı ile sıkı bir yönetim algısı içinde boğulmaktadırlar. Okullar ve bütün kamunun yönetiminin adem-i merkeziyetçi bir dayalı olmalıdır. Liberaller eğitim politikalarında akademik özerkliğe, öğrenme ve öğretme özgürlüğüne özel bir anlam ve önem verirler. Doğru yanıt D'dir.

Materyalist yaklaşımın eğitimi sosyolojik olarak yorumladığı öne sürülebilir. Bu bağlamda eğitimi toplumsal bir üst kurum olarak yorumlar. Eğitim amacı, egemen sınıf­ların istediği biçimde sistemi yeniden üretme, sisteme uygun iş gücü ve istendik davranışlara sahip birey yetiştirmektir. Doğru yanıt E'dir.

Natüralist felsefeye göre öğretme öğrenme süreçlerine yönelik öğretim programı öncelikle öğrenci merkezli ve demokratik olmalıdır. Hazır bilgi olmamalı, bizzat yaparak yaşayarak öğrenmeli, doğal bir ortamda karşılaştığı problemleri kendi çözmeli, duygularını geliştirmeli, bilgiyi söylenildiği için değil; anladığı için edinmelidir. İçerik bireyin doğayla uyumunu kolaylaştıracak şekilde oluşturulmalıdır. Öğretim programları hazırlanırken çocuğun dürtüleri ve duyguları temel alınmalıdır. Bireylerin algılarını geliştirmeye yönelik, ezberci olmayan yöntemler kullanılmalıdır. Öğretmen rolleri, öğrenciyi zorlamamalı, onun çevresiyle etkileşimin geliştirmeye çalışmalıdır. Bu bilgilere göre I ve III numaralı önermeler natüralist felsefenin eğitime bakışı bağlamında doğru bilgiler içermekte II ve IV numaralı önermeler ise yanlış bilgi içermektedir.

Yükseköğretim giriş, süreç ve çıktıları açısından bir başka felsefe benimseme bakımından sorunlu alanlardan biridir. Talebi karşılayamama, Türkçe alanyazın yetersizliği, akademik, mali ve yönetsel özerklik, yenileşme, araştırma ve geliştirmede yetersizlik, mezunların istihdamı gibi çok çeşitli sorunlarla karşı karşıyadır. Buna karşılık sistemin pozitivist yönü ağır basmakta; ortak derslerle ortak kültür ve ulusal değer aktarımı yapılagelmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Farklılıkların ve çoğulculuğun kabullenilmesi, mutlak değerler yerine yoruma açık seçeneklerin konulmasına olanak verilmesi, tek mutlak doğru egemenliğine karşı olunması, görecelilik, eklektik düşünce, teknoloji aracılığı ile güçlü bilgi aktarımı, bilgilendirme, öznellik ve öznenin yükselişi postmodernizmin eğitim alanıyla da ilgili kimi özellikleridir. Mutlak doğru egemenliğine karşı olması ve göreceliğin olması III ve IV yanlış bilgilerdir.

İdealizm genel anlamda ülküyle belirlenmiş olan ve bu ülküye çıkar gütmeden bağlı kalan yaşam biçimi ve dünya görüşü anlamına gelir. Zihinsel ya da ruhsal gerçeğe önem veren düşünce sistemi ya da dünya görüşüdür.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Ontolojik açıdan idealist felsefeye ilişkin şu çıkarımlar yapılabilir: İdealist felsefeye göre arke insan zihninde bulunan “idea” yani “fikir”dir. İdealist felsefe genel bir bakışla insanın her türlü maddi varlığın ruhsal bir temele indirgenebileceğini savunur. Evrenin tanrı tarafından yaratıldığı, evrende oluşagelen olayların bizim gerçekliğimiz dışında oluştuğu gibi savlarını savunur. Ontolojik idealizm, fizik dünyanın sadece zihin için bir nesne ya da zihin içeriği olarak vardır. Bu açıdan bakıldığında idealist felsefe ontolojik bağlamda muhafazakâr bir çizgiyi temsil eder.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

İdealist felsefede doğrudan bir eğitim tanımı bulunması oldukça güçtür. Bununla birlikte, idealist felsefeye göre eğitim, genel bir yaklaşımla önceden varolan yani apriori olan bilginin aktarılması değerler açısından da ideal varlığa ulaşmak için idealin tekrarı biçimin de betimlenebilir. Eğitim, insanın zihinsel süreçlerinin geliştirilmesidir. Entelektüel eğitim önemlidir. Bu felsefeye göre insan, özgür iradelidir, kişi kendi düşüncelerini gözden geçirerek gerçeğe ulaşabilir. Eğitim, bireyi, iyi, doğru ve güzele teşvik etmeli; insanın doğuştan getirmiş olduğu kimi yetenekleri ortaya çıkarmaya çaba göstermelidir.

Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Değişik dönemlerden realist felsefenin kimi öncülleri, Fransa’da Descartes, Hollanda’da Spinoza, Almanya’da Leibniz sayılabilir.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Realist eğitimde genel amaç, bireyin topluma uyumunu sağlamaktır. Bu bağlamda yeni kuşaklara kültürel mirası aktarmak, insanı toplumsal yaşama hazırlamak, mutlu ve erdemli kılmak bu temel amacın alt amaçları olarak sıralanabilir. İstendik davranışların ölçütleri, toplum ve doğaya uyum sağlamak için bireyi bilgi ve becerilerle donanmış hâle getirmektir.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Pragmatizme göre eğitim, bireyleri ehliyetli, güçlü ve verimli kişiler olarak yetiştirmek için yapılan toplumsal bir iştir. Bu süreçte birey ile toplumun işbirliği içinde çalışmaları esastır. Pragmatistlere göre istendik davranışların ölçütü, ehliyet, güç, verimlilik, işbirlikli çalışma, problem çözme, yaşantı ve bilginin göreceliğidir.

Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

(Pragmatik felsefede) Okul bu işlevleri yerine getirirken demokrasi ve katılım işgörülerine yer vermesi amaçlanır. Demokratik sınıf ortamı, öğrencinin aktif biçimde derse katılımını sağlayan etkinliklerin oluşturulması ile bireyin gelişimi amaçlanır. Okul yaşama hazırlık değil, yaşamın kendisidir.

Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Egsistansiyalizmin, Türkçedeki karşılığı Varoluşçuluktur. İnsanı merkeze alan, insanın yabancılaşmasına karşı özgürleşmesini amaç edinen bir felsefi akımdır. Felsefenin arkesi (tözü) tek tek insandır ve en öne çıkan temsilcileri, Frederick Nietzsche, Karl Jasper ve Jean Paul Sartre’dır. Varoluşçu felsefeye göre eğitim bireyi yaratmalı, özgürlüğü geliştirmeli, bu konudaki gizli ve açık baskıları belirlemeli ve etkisizleştirmelidir. Amaç bireyin uyumlaştırılması değil, özgürleştirilmesi olmalıdır.

Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Pozitivizm, olguculuk, modern bilimi temel alan batıl inançları ve metafiziksel spekülasyonları reddeden bir felsefi akımdır. Pozitivizm anlayışta sadece fiziksel veya maddi dünyanın gerçeklerine dayanan bilim anlayışı vardır. Pozitivizm Auguste Comte’un 19. yy. da ortaya attığı düşüncelerle yapılanır.

Bu nedenle doğru yanıt B'dir.