EĞİTİM FELSEFESİ

Günlük yaşamda olay ve olgulara bakışımızda tümevarım ve tümdengelim gibi mantık yürütme tekniklerinden yararlandığımızda felsefenin “Akılcı incelemeye ve yaratıcı düşünceye dayalı bir yöntem olma” özellik ve işlevinden yararlanmış oluruz.

Etik ve estetik faksiyolojinin  hangi uğraş alaının konularıdır.

Felsefenin, “Ruh ve madde diye iki ayrı nesne varsa bunların nitelikleri ve birbirleriyle ilişkisi nedir? Evrende olup bitenlerin belli bir amacı ve bütünlüğü var mıdır? Doğa yasaları denen zorunlu ilişkilerin varlık nedeni nedir?” sorularına yanıt arayan uğraş alanı ontolojidir.

Akıl yürütme yollarını kullanması, felsefenin bir özelliğidir.

Amaçları oluşturma konusunun, uzmanlık bilgisini aşan bir felsefe sorunu olduğunun ileri sürülmesi, eğitimle ilişkisinde felsefenin “Eğitim ve öğretim programlarının bir felsefi çalışmanın ve kabulün ürünü olması” işleviyle açıklanabilir.

“Yaygın bir ifadeyle bilimsiz felsefe sağır ve dilsiz; felsefesiz bilim ise kördür” anlayışı, bilim felsefe arasındaki “Bilim ve felsefe birbirlerinden tümüyle kopuk değil; sıkı bir ilişki içinde­dir.”  bağlamını açıklamaktadır.

Yeterliliğin önemli olması eğitim felsefesinin bir özelliğidir.

Bilgi kaynağının olgular olduğunu savunan akım positivizmdir

Belirtildiği gibi felsefeyi tek bir tanımla açıklamak oldukça güçtür. Felsefenin ne olduğunu ortaya koyan şu üç görüş ise yaygın olarak kabul görmektedir.

1. Felsefe insanın niteliğini, dünyanın yapı ve işleyişini anlama çabasıdır.
2. Felsefe gerçeği bulma ve öğretme yolunda bir bitmeyen derinleşmedir.
3. Felsefe insanı iyiye, doğruya ve güzele yönelten bir düşünce biçimidir.

Ontoloji varlık bilgisi, varlık sorunu ya da varlık fel- sefesi adlarıyla da bilinir. Varlığı kendinde ele alarak kaynağını, özünü, nitelik ve kategorilerini ele alan felsefe dalıdır. Ontoloji varlığı, mik- ro-makro boyutlarda, nicelik, nitelik açısından somut, soyut planlarda ele alan oluşum ve içerik açılarından inceleyen felsefi bir çalışma alanıdır

Mantık (Logic): Yunanca logike sözcüğünün karşılığında kullanılan mantık, düşüncelerin düşüncelerle doğrulanması anlamına gelmektedir. Sözlük karşılığı olarak önermelerin tutarlılığı ile çıkarımların geçerliliğini belirleyen kuralları konu edinen bilim alanıdır. Günümüzde günlük yaşamda mantık kavramı tutarlı ya da doğ- ru düşünme, us (akıl) yürütme gibi özellikleri içinde bulundurur. Düşünme ise önermeler arasında bağ kurarak bilinenden bilinmeyeni elde etme süreci ve bu sürecin sonunda oluşan üründür.

Bilim gerçeği parçalara ayırarak incelerken felsefe gerçeği bir bütün olarak ele alıp inceler: Bilim çalışma konularını tek tek parçalara ayırarak incelerken, felsefenin konulara daha bütüncül bakması temel ilkedir. Örneğin, sosyoloji toplumu, kimya maddelerin organik ve inorganik yapılarını, tarih toplumların geçmişlerini, psikoloji insan davranışlarını inceler. Buna karşılık belki de gerçek bunların bölünmez bir bütünüdür. Bilim bütünle ilgilemezken felsefe bütüne bakmayı amaç edinmiştir. Gerçeği oluştururken bilim elde edilenleri ölçerek bir sonuca ulaştırır ve günlük yaşam ve gelecek için kullanır, faydacıdır. Buna karşılık felsefenin bilim gibi pratik çıkar ya da yarar düşüncesi yoktur.

Bilimsel önermeler genellikle sentetiktir; ancak felsefi önermeler genellikle analitik ve bazen de metafiziktir: Felsefe ve bilim özleri gereği aklın ürünleridir, yani ikisinde de akılcı bir eylemlilik söz konusudur. Buna karşılık bilimsel önermelerin evrende karşılıkları vardır ve kanıtlanan türdendir. Felsefi önermeler ise analitik ve metafiziktir yani deney, gözlem, araştırma ve belgeleme yoluyla kanıtlanacak türden değildir. Bir bakıma temele alınan bir önermeden onunla çelişmeyen iç tutarlığı olan önermeler elde edilir

Eğitimin istendik davranış oluşturma süreci olarak tanımlanması genel kabul gören bir yaklaşımdır. Bu öz gereği istendik davranış değişimi oluşturmak eğitimin genel amacıdır.

Tarihsel olarak bakıldığında felsefe teriminin ilk kez Pytagoras’ın kullandığı belirtilmekle birlikte felsefe (Philosophia) terimi kesin anlamını Platon ve Aristoteles felsefesinde kazanmıştır. Kaynağı Yunanca philosophia terimine dayanan felsefe, “sevgi” (philia) ve “bilgi, bilgelik” (sophia) sözcüklerinin birleşmesinden oluşmuştur.

Felsefe evren ve bütün hakkında belirli bir görüş elde etmeye çalışan bir çabadır: Felsefe bireyin dünden bugüne kazandığı bilgi ve deneyim birikimi ile edindiklerinin sistemleştirilmesine olanak verir. Bu süreç bir bakıma bireysel bir dünya görüşünün oluşturulmasıdır. Ancak felsefe olay ve olgulara dar, tek yön- lü bir anlayışla değil; bütüncül bakmayı amaç edinir. Filozof bakış, yaşamı bir iş adamı ya da sanatçının salt kendi uzmanlık alanı açısından görmek yerine; bir bütün olarak kavranılmasını amaçlar. Felsefe burada “düşünce felsefesi”ni “eleştirel felsefe”den ayrık tutar. Felsefe değişik bilim ve çalışma alanlarının düşünce ve sonuçlarını alarak daha bütüncül olana ve evrensele yaklaşır.

Felsefe tarihi filozoflar tarafından kavramlara yalnızca bir anlamın yüklenmediğini gösterecek sayısız örnekle doludur. Hatta bu anlamlar birbirlerine oldukça ters de düşebilmektedir (örneğin I. Kant açısından ‘diyalektik’ yanılsama temelli bir düşünme biçimi iken, F. Hegel açısından dolayımlanmış somut bir birlik olan tüm gerçekliğin devinim yasasıdır) ki bu durum filozoflar arasında olduğu ileri sürülen ilgili kararın aslında olmadığını da bizlere gösterebilmektedir. ayrıca bkz; Eğitim Felsefesi-1, s. 3

Diğer şıklarda yer alan ve böyle olmakla ya bir felsefi yaklaşıma ya da felsefeyle dolaylı olarak bağlantı içerisinde olan bilimlere karşılık gelen unsurların aksine, bilgiyle ilgili olan felsefi araştırmaları kendi kapsamı altında bir araya getiren epistemoloji, bizzat felsefenin ana bir disiplini olarak kabul edilmektedir, ayrıca bkz; Eğitim Felsefesi-1, s. 5-7