EĞİTİM FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 19

Yirminci yüzyılın başlarından itibaren eğitim felsefesi ve sosyolojisi bağlamında tartışılan ve hayata geçirilen alternatif okullar, günümüz modern dünyasında eğitim sistemlerinin yaşadığı krizler ve bu krizlerin çözümü bağlamında yeniden düşülmekte ve irdelenmektedir. Tartışmaların temelinde okulların yapısı, yönetimi ve bir sistem olarak işleyişinin ötesinde üzerine kuruldukları paradigmaların eğitim felsefeleri, bu felsefelere bağlı olarak ortaya çıkan insan yetiştirme modellerinin ideal ve ilkeleri yer almaktadır. Montessori Okulları, Yeni Okul (Escuelas Nuevas), Dalton Okulları, Brockwood Park Okulu, Paideia Okulları, Mıknatıs Okullar, A.S. Neill Özgür Okul Hareketi ve Waldorf Okulları, alternatif okullardsan en önemlilerini oluşturmaktadır.

Yukarıdaki seçenekler incelendiğinde, Frankfurt Okulu, alternatif okullardan birisi olmadığından bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Dewey, R. Steiner, M. Montessori, ve A. S. Neill gibi düşünürlerin yeni eğitim hareketi ve ilerlemecilik felsefesi bağlamında ileri sürdükleri fik­rin temellerinden biri, “Toplumsal, politik ve ideolojik talepler karşısında bireylerin öznel değerinin vurgulanması”dır.

Eğitimin;  doğa, insan ve şeyler olarak üç temel kaynaktan geldiğini ileri süren eğitimci J. J. Rousseau’dur.

Bir okuldan; günlük yaşamı araştıracak fırsatlar vermesi, çocuğun eski kavramlarla birleştirebileceği yeni kavramlarla tanıştırması, paylaşılan etkinliklerle bireysel ilişki ve etkileşimleri deneyimle­yebileceği imkânlar sunması ve merak ile sorgulama becerisini geliştirmesini bekleyen eğitimci, J. Dewey’dir.

“Her bir deneyim bir önceki deneyimin üzerine kurulur ve geliştiril­meye yönelik yönlendirilmeye gereksinme duyar. Deneyimlerin geliştirilmesinde yönlendirme rolü öğretmenindir.” açıklaması Dewey’nin “Devamlılık” ilkesini açıklamaktadır.

Marksist geleneğin temel ilkelerinin eğitim bilimi açısında yeniden değerlendirildiği kuram Eleştirel Pedagojidir.

“İnsanlar kendi yaşamlarında öz kontrolü sağladıklarında, öğrenme becerileri gelişir. Öz-kontrol, çocukların konsantrasyonlarını yükseltir” açıklaması Montessori’nin “Seçim” ilkesiyle ilgilidir.

Yeni okulun temel özelliklerinden biri, anne babalar, akraba ve toplumun okul faaliyetlerine katılma imkânı sunması ve kültürlerinin günlük okul etkinliklerinde tamamen değerli olmasını sağlamasıdır.

“Ev”, “Kontrat” ve “labaratuvar” hangi alternatif  Dalton Okullarının  ayrılmaz parçalarıdır.

Numaralandırılmış yerlere sırasıyla  “Mıknatıs- Paideia-Yeni-Waldorf-Dalton” olkulları gelmelidir.

Plato, Jean Jacques Rousseau, Karl Marx ve John Dewey gibi düşünürlerin bir­birinden çok farklı felsefi ve sosyolojik düşünce akımlarına dayanan tartışmalarda modern, kitlesel eğitim eleştirilmiş farklı felsefi perspektiflere dayanan eğitim ve okul anlayışları gelişmiştir. Temel olarak eğitim-öğretim süreçlerinde bireylerin; (a) özgürleşmesi, (b) doğa içinde doğaya uyum içinde yetişmesi, (c) yaşamın içinde gerçek deneyimlerle bilgi, beceri ve tutumlar inşa etmesi ve (e) sosyal, siyasal ve ekonomik sistemlerdeki eşitsizliklerin nesnesi olmaktan çıkarılarak eğitim süreçlerinde eşitlik ilkesi içinde eğitilmesi modern kitlesel eğitimin eleştirine karşı benimsenen kuramsal ve uygulamalı eğitim modellerinin temel özellikleri olarak ön plana çıkmıştır.

Rousseau’nun öğretim programı bireylerin fiziksel ve zihinsel gelişimlerine göre yapılandırılmış bir süreci öngörmektedir. Rousseau’ya göre bir insanı onu kendi doğasına göre eğitebilmek için yine onu kendisi için yetiştirmek gerekir. Ancak toplumların; bireylerin eğitiminde diğer insanlara, toplumun tümüne yönelik görev, rol ve sorumluluklarına göre yetiştirmek, iyi bir vatandaş olmalarını sağlamak için talepleri vardır. Bu nedenle birbirinden tamamen farklı ve uyuşmaz iki tür eğitimden söz edilebilir. Bunlar (a) tüm toplum için olan ve ortak olan, (b) bireysel ve yerel olandır.

Pragmatist felsefeyi benimseyen bir düşünür olarak Dewey, kendisini yazılarında pragmatist olarak tanımlamamasına karşın, bu felsefenin eğitimdeki en önemli temsilcilerinden biri olarak anılmıştır. Çocukların eğitimlerini yaşam içindeki deneyimlerine dayandıran Dewey, özellikle Nasıl Düşünürüz? ve Deneyim ve Eğitim adlı çalışmalarında organik ve bütüncül bir eğitim modelini savunmuştur.

Yansıtıcı düşünme ve etkinlik: Dewey’e göre düşünme ve eylem birbirinden ayrılmaz parçalardır. Yansıtma gözlemi gerektirir. Deneyimi yaşayan bireyler gözlem yoluyla bilgi toplarlar ve topladıkları bilgiyi işlerler ve işledikleri bilgiyi yansıtırlar ve etkinliğe dönüştürürler. Öğrencilerin farklı durumlara ilişkin deneyimleri öğrencilerin gözlem yoluyla bilgiyi toplamaları, sorunu tanımlamaları, daha önceki bilgi ve deneyimleriyle neden sonuç ilişkilerini kurmaları, var olan durumu düşünerek akıl yürütmeleri ve eylemde bulunmalarını gerektirir.

Çocukların sınıfta öğretmen olmadan neler yaptığını gözlemlemek isteyen Dr. Montessori açtığı okulda eğitim almamış bir kadını çocukların davranışlarını gözlemlemek üzere görevlendirerek kendisine yardımcı olmasını istemiştir. Sınıf ortamındaki bütün materyaller çocukların boylarına göre ayarlanmıştır. Çocukların yardım almadan ulaşabilecekleri askılar yapılmıştır. Sıradan oyuncakların yanında zihinsel engelli çocukların eğitiminde kullandığı materyalleri de sınıf ortamına koymuştur. Yaptığı gözlemler sonucu çocukların sıradan oyuncaklarla oynamaktan bıkarak eğitsel materyallere yöneldiklerini tespit etmiştir. Bu çalışma sonucunda çocukların birer kaşif gibi öğrenmeye istekli oldukları ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda, özellikle okulöncesi dönemde çocukların uygun ortam sağlandığında kendi kendilerine öğrenebildiklerini gözlemlemiştir.

Yeni Okul anlayışı temelde iki fikir üzerine kuruludur: (1) eğitimde etkililiği arttırmanın yolu öğretmen yetiştirmede yaratıcı yeni yöntemleri, yeni yönetim tarzları ve toplumla yeni iletişim yolları geliştirmekten geçmektedir, (2) teknik, politik ve mali açıdan sürdürülebilir yenilikler gerçekleştirilmelidir. Yeni Okul anlayışına göre sistem tasarımı ölçeğe göre planlar temel alınmalıdır

Mıknatıs okulları geleneksel okullardan ayıran üç temel özelliğinden söz edile­bilir. Bunlar (a) öğretim programının özel bir tema veya bir öğretim yöntemine dayanması, (b) herhangi bir coğrafi kayıt bölgesiyle sınırlandırılmaması ve (c) okulun veli ve öğrenci tarafından seçilmesi. Mıknatıs okulların genel özelliği matematik, fen, bilgisayar, teknoloji veya yabancı dil gibi özel temalardan birine odaklanmaktır. Ayrımcılığa karşı bütünleştirme, işbirliğine dayalı öğretim etkinlikleri, çok kültürlülüğe dönük faaliyetler yürütmek, küçük tartışma grupları oluşturmak, ders dışı etkinlikler ve özel projeler aracılığıyla öğrencilere çalışma imkânları sunmak, karşılıklı saygı, takdir ve farklı etnik kökene mensup olan öğrenci arkadaşlarıyla olumlu ilişkiler kurmak gibi hedefler de mıknatıs okulların amaçları ve özellikleri arasında yer almaktadır. Mıknatıs okullarda değerlendirme sisteminde başarının yanında gelişim ve öğrencinin çabaları da dikkate alınır.

Paideia okulları her çocuğun öğrenebileceğini varsayımı ile çocuğun performansına ve başarılarına saygı duyan, hümanist ve heterojen bir eğitim sistemidir. Paideia sadece öğrencilerin değil eğitimcilerin ve ailelerin de eğitimini toplumsal olarak sürekli geliştirmeyi hedeflemektedir. Klasik eğitime dönüşe vurgu yapan Paideia okulları, “klasik” kelimesinin içinde barındırdığı seçkinci, ataerkil ve Avrupa merkezli imalarından dolayı önerdiklerinin açıklanması ve anlaşılmasının zor olabilmektedir.

I, II ve IV