EĞİTİM FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 19

Felsefe evren ve bütün hakkında belirli bir görüş elde etmeye çalışan bir çabadır: Felsefe bireyin dünden bugüne kazandığı bilgi ve deneyim birikimi ile edindiklerinin sistemleştirilmesine olanak verir. Bu süreç bir bakıma bireysel bir dünya görüşünün oluşturulmasıdır. Ancak felsefe olay ve olgulara dar, tek yön­lü bir anlayışla değil; bütüncül bakmayı amaç edinir. Filozof bakış, yaşamı bir iş adamı ya da sanatçının salt kendi uzmanlık alanı açısından görmek yerine; bir bütün olarak kavranılmasını amaçlar. Felsefe burada “düşünce felsefesini”  “eleştirel felsefe ”den ayrık tutar. Felsefe değişik bilim ve çalışma alan­larının düşünce ve sonuçlarını alarak daha bütüncül olana ve evrensele yaklaşır.

Epistemoloji (Bilgi Sorunu): Epistemoloji, felsefenin en temel ve merkezcil alanlarından biridir. Yunanca ‘episteme’ (bilgi), ve logos (bilim, açıklama, gerek­çe, öğreti) sözcüklerinin birleşiminden oluşan kavram, Türkçede bilgibilim ya da bilgi teorisi adıyla bilinmektedir. Doğrudan doğruya genel bir anlayışla bilgilerin köken ve niteliğini inceleyen felsefe dalıdır. Daha çok bilgi, bilme ve edinme konularına değinen bu alan, bilginin nasıl gerçekleştirildiği konusu üzerinde durur. Bilgi teorisi ala­nı şu sorulara yanıt aramaya çalışır.

Bilim ve felsefe birbirlerinden tümüyle kopuk değil; sıkı bir ilişki içinde­dir: Bilim ve felsefenin yeniçağla birlikte birbirlerinden ayrılmış olduğu bilin­mektedir. Buna karşılık bilim ile felsefenin tümüyle birbirlerinden kopuk olduğu düşünülemez. Özellikle 19. yüzyıldaki baş döndürücü sonucunda bilimin felsefeden, felsefenin de bilimden hızla kopmasına karşın, bilimsel düşünce ve gelişmeleri dikkate almayan felsefe anlayışının yaşaması ola­naksızdır. Her bilimsel çalışma alanı bilgi kuramından yararlanmak ve mantıkta geçerli olan düşünme biçimlerini kullanmak durumundadır. Yaygın bir ifadeyle bilimsiz felsefe sağır ve dilsiz; felsefesiz bilim ise kördür. Felsefenin bilimle ilişkisi pozitif bilimlerin felsefeden ayrılıp kendi ayakları üstünde durmayı başardıkları 19. yüzyılda çok daha netleşmiştir. Bu dönem­den sonra felsefe bilim üzerine düşünüp bilimlerin mantığını kurmaya daha çok zaman ayırmıştır. Bu nedenle de bilim ve mantıkla çok daha önceden de ilgilenme­sine karşın, felsefenin bilimle ilgili alt dalı olan bilim felsefesinin miladı bu yüzyıl­lar kabul edilir. Bu dönemin en çok sözü edilen konusu da felsefenin kendisinin de metafizikten arınıp bilimsel olması gerekliliği olmuştur.

Bir alışverişte ortaya koyduğumuz anlayışın felsefi bir bakışın ürünü olması,  yerli malı kullanma, markasız giyecek tercih etmeme, semt pazarı yerine manavı tercih etme gibi ayrıntıların bile bir bakışın sonuçları olması ve  basit anlamda bir felsefeyi içermesi, felsefenin “Felsefe yaşama ve evrene karşı bir tavır alıştır.” özelliğiyle ilgilidir.

Kant’ın “Öğrenilecek felsefe yoktur; ancak felsefe yapmak, felsefi felsefi düşünmek vardır.”, sözü felsefenin “Felsefe hem sorun hem de sorunların çözümü hakkında kuramlardır." özelliğine vurgu yapmaktadır.

Felsefenin, Varlıkların kökeninde bir tek nesne mi, yoksa ruh ve madde diye iki ayrı nesne mi vardır? Ruh ve madde diye iki ayrı nesne varsa bunların nitelikleri ve birbirleriyle ilişkisi nedir? Evrende olup bitenlerin belli bir amacı ve bütünlüğü var mıdır? Doğa yasaları denen zorunlu ilişkilerin varlık nedeni nedir? sorularına yanıt arayan uğraş alanı “ontolojidir.”

Felsefenin, uğraş alanı olan aksiyoloji (değerler öğretisi) iyi, güzel, doğruyu araştırır.

Yaygın bir ifadeyle bilimsiz felsefe; sağır ve dilsiz olarak ifade edilmektedir.

Eğitim felsefesinin kapsamlıdır.

Felsefe gerçeğin tümünü neden, ilke ve erekler açısından inceleyen, kuramların çözümlenmesi ve incelenmesinde açıklıklar arayan ve kişinin davranış ve düşüncelerine kılavuzluk yapmaya yarayan tutarlı düşünce yöntemi ve etkinliğidir. Kşinin duygu ve düşüncelerinin belirli bir düzen içerisinde aktarılması şiir ve edebiyatı ifade etmektedir.

Felsefe bir dünya görüşü ve yaşama bakış açısıdır. Bireyin günlük yaşamda sahip olduğu eğilimler, tutumlar, seçimlerin temelinde bilinçli ya da bilinçsiz bir felsefi anlayış bulunmaktadır. Dolayısıyla topluma veya çevreye karşı duyarlı davranma felsefenin yaşama ve evrene karşı bir tavır alış olma özelliği ile ilgilidir.

Varlıkların kökeni, madde-ruh ilişkisi, ruhun ölümsüzlüğü, ölümün varlığı konuları ontolojinin yanıt aramaya çalıştığı sorulardır. Doğru-yanlış ayrımı epistemolojinin, mutlu insan ölçütleri aksiyolojinin çalışma alanıdır.

Hem bilim hem felsefe zihinsel süreçleri işe koşarak olay ve olguları eleştirel bir anlayışla ele alır. Gerçeğin parçalara ayrılarak incelenmesi ve önermelerin sentetik olması bilimi felsefeden ayıran özellikler arasındadır.

Gerçeği bulma sürecinde bilim ve felsefe her olay ve olguyu eleştiriden geçirir. Bilimin temel özelliklerinden biri kuşkucu olmasıdır. Buna karşılık felsefede de filozof için “olmuş, bitmiş bir bilgi” yoktur. Kuşkucu olma ve olmuş bitmiş bir bilginin olmadığı anlayışı sürekli eleştirel bir tutumu gerekli kılar.

Eğitim biliminde bilimsel yönteme dayalı bilgi edinme süreçleri ön planda olduğundan deney ve laboratuvar önemliyken; eğitim felsefesinde mantık yürütme önemlidir.

Bilimde ve felsefede elde edilen ve kullanılan bilgiye sürekli eleştirel bir gözle bakılır: Her iki çalışma alanı da birer süreçtir. Tümü gerçeği bulmayı amaçlarken, bir hâlden bir hâle geçiş içinde yani süreç içindedirler. Ancak bu süreçte bilim ve felsefe her olay ve olguyu eleştiriden geçirir. Bilimin temel özelliklerinden biri kuşkucu olmasıdır. Buna karşılık felsefede de filozof için “olmuş, bitmiş bir bilgi” yoktur. Bilgiye ulaşmanın bir süreç olması, soruların önemliliği ve  gerçeğe ulaşma biçimleri kuşkuculukla ilgili özellikler değildir. Doğru yanıt A'dır.

Felsefenin mantık çalışma alanında şu sorulara yanıt aranmaya çalışılır. Akıl nedir? Aklın kuralları var mıdır? Varsa nelerdir? Bu kurallar doğuştan mıdır; yoksa sonradan mı öğrenilmektedir? Evrensel ve geçerli midir? Göreceli ve değişken midir? Doğru düşünmenin kuralları nelerdir? Akıl yürütme yolları var mıdır? Varsa bunlar nelerdir? Doğru yanıt E'dir.