EĞİTİM FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 1

Eğitim sistemlerinin temel yol göstericilerinden biri felsefedir. Eğitim ve eğitim programları bir felsefi çalışmanın ve kabulün ürünüdür. Benimsenen felsefeye uyum, kurumsal etkiliği ve verimliliği artırır. Ayrıca felsefe ve eğitimde değer ve nitelikler önemlidir. Bu özelliklerin arasında “eğitim felsefesinin problemi parçalara ayırarak incelemesi” yer almaz.

Eğitim bilimi; Objektiftir, deneye ve uygulamaya yöneliktir, deney ve laboratuvar önemlidir. Dün ve bugünle daha çok ilgilenir. Doğruluk önemlidir. Kuram-uygulama tutarlılığı önemlidir. Alanda tek problem çözümüne bakılabilir. Bunların arasında “deneyden çok mantık yürütme” özellik olarak yer almaz.

Öğretmenlerin genel felsefeleri öğrenme gerekçeleri: Eğitim felsefelerinin daha iyi kavranılması, felsefi bir bakış açısına sahip olma gereksinimi, öğretmenlerin mesleki bir örneklik oluşturma gereksinimi ve düşünme yöntemlerinin daha iyi kavranılması olarak sıralanabilir. Eğitimin niceliğinin artırılması bu gerekçeler arasında yer almaz.

İdealist felsefe ile ilgili ifadeler şu şekilde sıralanabilir: İnsan, özgür iradelidir, kişi kendi düşüncelerini gözden geçirerek gerçeğe ulaşabilir, eğitim, bireyin zihinsel süreçlerini geliştirmeyi amaçlar, insan doğuştan getirmiş olduğu kimi yetenekleri ortaya çıkarmaya çaba göstermelidir. Bu ifadeler arasında “eğitimde temel amaç faydalı ve işe yarar bilgiyi öğretmek” ifadesi yer almaz.

İdealist felsefeye göre;  Öğretmen, bilgi aktarımcısı değildir, öğrencinin doğruyu bulmaya çalışması önemlidir, Öğretmenin öğreticilik becerisi tek başına yeterli olmaz, öğrencinin istekli olması söz konusudur. Bu ifadelerin içinde ceza, eğitimde kullanılması gerek bir yöntemdir ifadesi yer almaz.

Realizme göre bilgi, insan zihni ile insan dışındaki dünyanın karşılıklı etkileşimiyle gerçekleşir. Algılama, bir nesnenin maddi yanı ile ilişkilidir. Ahlak açısından ‘iyi’ en çok insanın yararına olandır. Realist felsefeye göre değerler, toplumun kendisinde bulunmaktadır. Varlığa ilişkin bilgimiz, duyu organlarımızla algıladıklarımızla ile sınırlıdır.

Öğretim programları hazırlanırken çocuğun dürtüleri ve duyguları temel alınmalıdır. Bireylerin algılarını geliştirmeye yönelik, ezberci olmayan yöntemler kullanılmalıdır.

Pragmatist eğitimde bireylere toplumsal yaşamda işe yaracak, işleri kolaylaştıracak bilgi, beceri ve tutumların edinilmesi amaçlanır. Eğitim programının temel amacı, bireyi yaşama hazırlamalıdır. Pratik yönü, gözlem ve deneye ağırlık veren bir felsefe olmasından ötürü öğretim süreçleri uygulamaya yönelik etkinlikleri içerir.

Okullar merkeziyetçi yönetim anlayışı ile sıkı bir yönetim algısı içinde boğulmaktadırlar. Okulların bu açıdan adem-i merkeziyete dayalı olması önemlidir. Liberalist anlayışın doğruluk ölçütü olarak “işe yararlılık, etkili, verimli olma ve bireycilik” anlayışlarına göre uygun yöntem ve tekniklerin bulunması serbestîsi açıktır.

Postmodern felsefeye göre eğitim sistemlerinin amacı bir kesin oluştan çok göreceli bir oluşudur. Bireyin yaşamasını kolaylaştıracak, tüketimi düzenleyecek tüm düzenleme ve anlayışlar bir bakıma postmodern anlayışın onayladığı anlayışlardır. Öncelikle toplum artık sanayi toplumu değildir ve buna bağlı olarak eğitim yapısal olarak kitle yığın eğitimi ve meslek kazandırma işlevi artık göreceli olarak işlevini yitirmektedir. Bireyin yaratıcılık ile eleştirel düşüncenin geliştirilmesi, esneklik, özerklik, dinamizm, yüksek iletişim becerisi, empati, ikna ve işbirliği geliştirilmesi gereken niteliklerdir. Bu anlayışla, eğitim, meslek kazandırma değil, bireyin yaratıcılık özelliklerini geliştirmeye yönelik olmaktadır.

Daimicilik felsefesine göre Öncelikle, çocukta ruhsal ve zihinsel potansiyeli geliştirmek hedeflenir, insan aklını ve iradesini geliştirme, içinde yaşadığı dünyaya değil, evrensel ve değişmez gerçeğe uyum sağlama, yönelme aklın kurallarını doğru ve etkili kullanma, tümdengelimi işe koşma, özgür ve sorumlu olma ile yaşama hazırlanma temel amaçlardır. Bunların içerisinde “kültürel değerlerin aktarımına önem verilmemesi” durumu yoktur.

Daimicilik felsefesine dayanan eğitim sistemleri konu ve içerik açısından şu nitelikleri göstermektedir. Konular ve içerik genelde yapıyı koruyan önceden belletilmiş apriori bilgilerin aktarılmasını amaçlayan içeriklere sahiptir. Sınıf ortamında gerçeklerin değil, ideal olanın sunulması ve öğrencilerin akıllarını ve iradelerini geliştirme olanaklarının yaratılması savunulur, değer yargılarının geliştirilmesi amaçlanır. Bunların arasında “içerikte mantıksal bütünlük göz ardı edilmesi” durumu söz konusu değildir.

Esasici eğitim felsefesine göre; eğitim ile bilgi beceri ve olguların yeni kuşaklara aktarılması amaçlanır, Kültürel değerlerin korunması, eğitimin önemli işlevlerinden biridir,  eğitim, gerçek yaşamda geçerli olanları öğrencilere aktarır ve eğitim bir işlevi de insanlığın mirası olan bilgi ve becerileri korumaktır. Bunların içerisinde “eğitim değişimi destekler nitelikte olmalıdır” ifadesi yer almaz.

Esasicilik felsefenin eğitimde ölçme ve değerlendirme boyutundaki temel özellikler şu biçimde özetlenebilir. Öğretmen odaklılık egemen olup; konunun içeriğine bağlı yanıtlar verilmelidir.

İlerlemeciler, genel olarak değişim ve gelişim çalışmalarına odaklanır. İlerlemecilik felsefesi değişime açık olup değişmeyi denetleyip toplumu yeniden yaratmayı, demokrasiyi egemen kılmayı, deneme ve yanılmalarla yaşamı öğrenmeyi, bireyi yaşantılar yoluyla geliştirmeyi ve kişinin kendini gerçekleştirip denge sağlamasını amaçlayan bir içeriğe sahiptir.

Arkesi değişme olan ve gelişmeci değil, değiştirmeci eğitim felsefesi, Yeniden Oluşturmacılık olarak tanımlanır.

Diyalektik materyalist felsefeye dayanan bu anlayış genelde reel sosyalist ülkelerde uygulama olanağı bulan eğitim felsefesi Politeknik Eğitimdir.

Eğitim felsefesinin işlevleri; Eğitim uygulamaları arasında eşgüdümü sağlamak, Eğitim programının öğelerinin işbirlikli ve düzenli çalışmasına olarak sağlamak, Eğitimin ne olması gerektiği konusunda genel stratejiler çizmek, Eğitim sorunlarının çözümüne ilişkin başlangıç noktası oluşturmak sayılabilir. Bunların arasında eğitim politikalarını oluşturmak yer almaz.