EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

Belirli bir zaman dilimi içerisinde ekonomide yer alan üretim araçlarının birikimi amacıyla yapılan harcamalar, yatırım kapsamında incelenmektedir. Harcama sürecinin yatırım olarak tanımlanabilmesi için daha önce var olmayan bir üretim kapasitesinin mutlaka yaratılması gerekmektedir. Yeni bir fabrikanın oluşturulması, bir okulun yapılması bu anlamda yatırım kapsamına girmektedir. Üretim sürecine katkı sağlamayan harcamalar yatırım kapsamında değerlendirilmemektedir. Var olan üretim alanları arasında, bir alanın diğer alanlara göre daha fazla kâr ve yarar sağlaması, yatırım sürecini etkileyen en temel göstergedir. Doğru cevap D'dir.

Eğitim ve ekonomi arasında iki yönlü bir ilişki bulunmaktadır. Her iki kurum, birbirini etkilediği gibi birbirlerinden de etkilenmektedir. Eğitim; bireylerin davranışlarında, tutumlarında ve beklentilerinde değişiklik yapmayı amaçlamaktadır. Eğitim kurumları tarafından bireylerin kendi yaşantıları yoluyla oluşturulacak istendik davranış değişikliği; ekonominin, toplumun ve en önemlisi bireylerin beklentileriyle uyumlu olmalıdır. Bireyler; ekonomik davranışları etkili bir biçimde sergileyen iyi birer üretici ve tüketici olabilme becerisini, tutumlu davranmayı, gelecekte uzmanlaşacakları mesleklerin gerektirdiği bilgi birikimini eğitim kurumunda kazanmaktadırlar. Ekonominin kuralları, ilkeleri ve işleyişi; eğitim kurumunun işleyişini belirlemektedir. Ekonominin eğitim kurumundan beklentileri ve ekonomide meydana gelen değişme ve gelişme süreci, eğitimi de doğrudan etkilemektedir. Doğru cevap B'dir.

21. yüzyılda bilgiyi ve bilgiye ulaşma yollarını kullanarak bunu içselleştiren bireyler, en önemli sermaye olarak kabul edilmektedir. Eğitim kurumlarının ekonomik ve toplumsal kalkınma sürecinde oynadığı rolün önemini kavrayan ülkeler, iletişim ve bilgi teknolojilerinde meydana gelen değişmeler kapsamında eğitim sistemlerini yeniden yapılandırarak bilgi üreten insanların yetiştirilmesine öncelik vermektedirler.

Beşeri sermaye; bireylerin iş yapabilme ve zihinsel yeteneklerinin geliştirilmesi, verimliliklerinin artırılması ve gelecekte ekonomik güç elde etme potansiyellerinin geliştirilmesi amacıyla eğitim, yetiştirme gibi etkinliklerle kazandırılan alışkanlıklar, bilgi kazanma ve gelecekte daha iyi iş olanakları için yer değiştirebilme etmenlerinin oluşturduğu sermaye olarak tanımlanabilir. Bireylerin eğitim ve yetiştirme etkinlikleriyle kendileri için yatırım yaparak gelecekte daha iyi ekonomik koşullara ulaşabilmeleri gerçeği, beşeri sermaye kavramını gündeme taşımıştır. Eğitim ve yetiştirme etkinlikleri kapsamında insana yapılan yatırımlar, bireysel ve toplumsal boyutta yarar sağlamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Ülkelerin eğitim harcamalarını etkileyen etmenler şöyle sıralanabilir:

Öte yandan D şıkkında verilen “okul-aile birliklerinin gelirleri” Türkiye’de eğitim hizmetlerinde maliyetlerin karşılanabilmesi için gereksinim duyulan finansman kaynaklarından birisidir. Doğru cevap B'dir.

Eğitim kurumları tarafından sunulan eğitim hizmeti, uzun ömürlü bir hizmet özelliği göstermektedir. Yaşam boyu devam etme özelliği nedeniyle uzun dönemde eğitime yapılan harcamalar yatırım özelliği taşımaktadır.

Devletler ve insanlar, gelecekte daha fazla bireysel ve toplumsal yarar sağlamak amacıyla eğitim hizmetleri için harcama yapmaktadırlar. Yapılan bu harcamalar, eğitimin yatırım özelliğini ön plana çıkarmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Ekonomik kalkınma, bir ülkedeki ekonomik dönüşüm süreciyle birlikte sosyal dönüşümün de gerçekleşmesini kapsayan bir kavramdır. Bu anlamda kalkınma çabaları şu boyutlarda ele alınmaktadır (Kaynak, 2005, ss.43-47):

Doğru cevap E'dir.

Bireysel maliyetler, bireyler ya da aileler tarafından eğitim hizmetleri için ödenen direk parasal maliyetler olan doğrudan/direk maliyetleri; toplumsal maliyetler de devlet ya da özel yatırımlarca karşılanan parasal doğrudan/direk maliyetleri ve kaynakların başka yerlere aktarılması durumunda elde edilecek gelirlere yönelik vazgeçme maliyetlerini kapsamaktadır. Ailenin ödediği harçlar, kırtasiye, okul giysisi ve ulaşım gibi harcamalar bireysel maliyetken; Öğretmenler ve diğer okul personelinin zamanı ve ödenen maaşlar, okul binası ve bina içerisindeki donanımlar, ısınma ve aydınlanmalar eğitimin toplumsal maliyetidir. Doğru cevap D'dir.

İnsan gereksinimlerinin sonsuz, insan gereksinimlerini karşılayan mal ve hizmetlerin sınırlı olması, ekonomi biliminde tercih kavramını ön plana çıkarmıştır. Bireylerin gereksinimlerini karşılamak amacıyla yapacakları tercihlerde rasyonel davranmaları gereklidir. Bireyler, yapacakları tercihlerde en yüksek yararı elde ederek gereksinimlerini karşılama eğilimindedirler. Yapılan tercih, diğer alternatiflerden vazgeçme anlamı taşımaktadır. Bir öğrencinin elindeki kısıtlı zamanı istediği mesleği seçebileceği, iyi bir üniversiteyi kazanmak için ders çalışmaya kullanacağı varsayıldığında yapacağı tercihten birini feda edecektir. Eğer öğrenci kısıtlı zamanını ders çalışmaya ayırırsa bunun alternatif maliyeti hobilerine fazla zaman ayıramamak olacaktır. Doğru cevap A'dır.

İnsanların ekonomik gereksinimlerinin kimi ortak özellikleri şöyle sıralanabilir:

Doğru cevap C'dir.

İnsan gereksinimlerinin karşılanması amacıyla mal ve hizmetlerin oluşturulması çabalarının tümü üretimdir. Ekonomi bilimi üretimi, insanlara ek yarar sağlamak için mal ve hizmetlerin daha değerli hale getirilmesi süreci olarak tanımlamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Sınırlı kabul edilen mal ve hizmetlerin arasından en iyi tercihin yapılması ve gereksinimleri karşılayan diğer alternatif mal ve hizmetlerin terk edilmesi fırsat maliyeti kavramı ile açıklanabilir.

Gereksinimler; tatmin edildiklerinde bireylere haz, tatmin edilmediklerinde üzüntü ve acı veren duygulardır.

İnsanın gereksinimleri sonsuzdur.

Bireylerin eğitim ve yetiştirme etkinlikleriyle kendileri için yatırım yaparak gelecekte daha iyi ekonomik koşullara ulaşabilmeleri gerçeği, beşeri sermaye kavramını gündeme taşımıştır.

Ekonomik kalkınma, bir ülkedeki ekonomik dönüşüm süreciyle birlikte sosyal dönüşümün de gerçekleşmesini kapsayan bir kavramdır. Bu anlamda kalkınma çabaları şu boyutlarda ele alınmaktadır (Kaynak, 2005, ss.43-47):

• İnsanların doğayla mücadele ederek yaşamlarına devam etmelerini sağlayan üretim ve teknoloji

• İnsanların yaşam standartlarını yükselten insan

• Bireylerin iş ve istihdam koşullarını geliştiren istihdam

• Küresel ekonomik rekabette ülkelerin diğerlerine göre önde yer almalarını kapsayan liderlik

• Ekonomik üretim sürecini, çevreye minimum zararı verecek biçimde gerçekleştiren çevre

• İnsanların ekonomik, sosyal ve siyasal yönlerden yaşam düzeyini yükselten özgürlük

Ülkelerin eğitim harcamalarını etkileyen etmenler şöyle sıralanabilir (Korkmaz, 2006, ss.99-100):

• İletişim ve bilgi teknolojilerinde meydana gelen değişmeler

• Ülkelerin var olan hükümetlerinin belirlediği politikalar

• Toplum tarafından eğitime verilen önem

• Toplam eğitim maliyetlerinin artış hızı

• Ülkelerin ortalama ekonomik yaşam düzeyleri

• Yetişmiş insan gücüne duyulan gereksinim

• Eğitim kurumlarının coğrafi dağılımları

Türkiye’de eğitim hizmetlerinde maliyetlerin karşılanabilmesi için gereksinim duyulan finansman kaynakları şunlardır (MEB, 2007, ss.206-207; Buluç, 2006, s.181): • İl özel idarelerinin bütçelerinden ayrılan finansal kaynaklar • Merkezi yönetim bütçesinden ayrılan finansal paylar • Bütçeleştirilen gelirler kapsamında eğitime katkı payı gelirleri • Yurtdışındaki ülkelerden ve uluslararası kuruluşlardan sağlanan burslar, krediler ve bağışlar • Eğitim hizmetlerinin yürütülmesi için kişilerin ve kuruluşların bağışları • Okul-aile birliklerinin gelirleri

Gayri Safi Milli Hâsıla, bir yıl içerisinde bir ülkede üretilen mal ve hizmetlerin piyasa fiyatlarıyla toplam değerini ölçmek için kullanılmaktadır (Seyidoğlu, 1992, ss.286-287).

Belirli bir zaman dilimi içerisinde ekonomide yer alan üretim araçlarının birikimi amacıyla yapılan harcamalar, yatırım kapsamında incelenmektedir. Harcama sürecinin yatırım olarak tanımlanabilmesi için daha önce var olmayan bir üretim kapasitesinin mutlaka yaratılması gerekmektedir. Yeni bir fabrikanın oluşturulması, bir okulun yapılması bu anlamda yatırım kapsamına girmektedir (Tural, 2002, s.60).

Eğitim kurumları açısından maliyet, eğitim hizmetlerinin bir biriminin üretilmesi sürecinde kullanılan tüm girdilerin değerini ifade etmektedir.