EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

Tüm ifadelerde eğitim bilimi ve politika ilişkisine dair bazı çıkarımlar yer almaktadır. Eğitim kasıtlı bir kültürleme ve davranış değişimi süreci olup, bu süreç politik anlayış ve değerlere göre değişkenlik gösterir. Bu bağlamda bir ideoloji tarafından istenmeyen davranışlar tüm kültürlerde benzer ya da aynı olamaz.

Aristo’dan bu yana politika ve eğitim, kuramsal birer bilim olmaktan daha çok uygulamalı (pratik) birer bilim olarak işlevlerini sürdürmektedir. Diğer seçeneklerde yanlış ya da eksik ifadeler yer almaktadır. Örneğin, politika ve eğitim arasındaki ilişkiler demokratik toplumlarda, özellikle, birey açısından olumlu sonuçlar ortaya çıkarırken demokratik olmayan toplumlarda ise problemlere yol açabilmektedir. Demokratik toplumlarda eğitimin birey ve toplumun ekonomik, sosyal, kültürel ve teknolojik olarak gelişmesinde önemli işlevler yüklenmesi gerektiği kabul edilirken demokratik olmayan toplumlarda ise eğitim, gereksiz ve değersiz olarak algılanabilmektedir. Bu bağlamda demokratik olmayan bir toplumun bireylerin sosyal ve kültürel gelişimlerini sağlamak için çaba göstermesi beklenemez.

Demokratik toplumlarda eğitimin birey ve toplumun ekonomik, sosyal, kültürel ve teknolojik olarak gelişmesinde önemli işlevler yüklenmesi gerektiği kabul edilirken demokratik olmayan toplumlarda eğitim, gereksiz ve değersiz olarak algılanabilmekte ya da toplum ve birey açısından farklı işlevler üstlenebilmektedir. Bu bağlamda tüm seçeneklerde demokratik toplumlarda eğitimin başarılı olması durumunda gerçekleşecek politik işlevler yer alırken; sosyoekonomik ve teknolojik gelişim dışı işlevler üstlenmek demokratik olmayan toplumlara özgü bir durumdur.

Eğitim politikaları ve eğitim programlarının gereksinimlere dayalı olarak hazırlanması gerekmektedir. Bu gereksinimler; kaynağına göre toplumun gereksinimi, bireyin gereksinimi ve konu alanı özelliklerinden kaynaklanan gereksinimler olmak üzere üçe ayrılır. Söz konusu gereksinimleri karşılamaya yönelik olarak hazırlanan eğitim programlarının, eğitim kurumlarında uygulanmadan önce politikanın ve özellikle eğitim politikasının süzgecinden geçirilmesi gerekmektedir. Bu gözden geçirme sürecinde eğitim gereksinimleri yeniden tanımlanır, daha sonra bu gereksinimleri karşılamaya yönelik eğitim programları hazırlanarak uygulamaya konur. Bu bağlamda genelden özele doğru bir sıralamada eğitim programları, gereksinimlerin politika süzgecinden geçmesi ve eğitim gereksinimlerinin yeniden tanımlanması biçiminde gerçekleşen sürecin en sonunda yer almaktadır.

Bireyin gereksinimlerini karşılamaya yönelik olarak hazırlanan eğitim programlarının, eğitim kurumlarında uygulanmadan önce politikanın ve özellikle eğitim politikasının süzgecinden geçirilmesi gerekmektedir. Ayrıca eğitim gereksiniminin belirlenmesinde etkili olan felsefe ve psikoloji gibi başka süzgeçler de söz konusudur. Eğitim programı ise bu süzgeçler işe koşulduktan ve toplum politikasına uyumlu hale getirildikten sonra uygulanabilir.

Eğitim kavramı ile ilgili yapılan tanımlar dikkate alındığında bu tanımların iki görüş etrafında toplandığı görülmektedir. Bu görüşlerden biri sosyolojik/toplum bilimsel, diğeri ise psikolojik/bireysel görüştür. Sosyolojik görüş, eğitim yoluyla bireylere geçmiş birikimler aktarılarak onların topluma uyum sürecinin güçlendirileceğini savunmaktadır. Psikolojik görüş ise bireyin yeteneklerini en üst düzeye çıkartarak onun gelişimine katkıda bulunmak için eğitimden araç olarak yararlanılması gerektiği anlayışına dayanmaktadır (Ergun, 2005, ss. 39-41). Seçeneklerde belirtilen tüm ifadelerin hem sosyolojik hem psikolojik görüşe göre değerlendirilebilecek yönleri bulunmakla birlikte, topluma uyum süreçlerine destek olmak sosyolojik; bireyin yeteneklerini geliştirmeye katkıda bulunma ile ilgili diğer maddeler ise psikolojik görüş ile daha yakından ilişkilidir.

Eğitim kavramı ile ilgili yapılan tanımlar dikkate alındığında bu tanımların iki görüş etrafında toplandığı görülmektedir. Bu görüşlerden biri sosyolojik/toplum bilimsel, diğeri ise psikolojik/bireysel görüştür. Sosyolojik görüş, eğitim yoluyla bireylere geçmiş birikimler aktarılarak onların topluma uyum sürecinin güçlendirileceğini savunmaktadır. Psikolojik görüş ise bireyin yeteneklerini en üst düzeye çıkartarak onun gelişimine katkıda bulunmak için eğitimden araç olarak yararlanılması gerektiği anlayışına dayanmaktadır (Ergun, 2005, ss. 39-41). Tüm seçeneklerde topluma uyum sürecinin önemli parçalarından olan görgü kuralları yer almaktadır. İhtiyaç duyulan kalori miktarına göre yemek tüketmek ise bireysel gelişim ve sağlık ile ilgili bir ifade olup diğerlerinden ayrılmaktadır.

Türk Eğitim Sistemi açısından eğitim politikalarının belirlenmesi süreci incelendiğinde Milli Eğitim Bakanlığı, Milli Eğitim Şûraları ve Kalkınma Planlarının en etkili süreçleri oluşturdukları görülmektedir. Milli Eğitim Şûra çalışmaları; Milli Eğitim Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı, okul yöne­ticileri, öğretmenler ve uzmanlar, kamu sektörü ve özel sektörden temsilciler, üniversiteler, sivil toplum örgütleri, oda temsilcileri ile eğitim ve öğretimle ilgili olan tüm kurumların katılımları ile gerçekleştirilmektedir. Kalkınma planları ise toplumun eğitim gereksinimini daha çok ekonomik gereksinimler doğrultusunda ortaya konmaktadır. Kalkınma planları, ekonomik hedefleri gerçekleştirmeyi öngören geleceğe yönelik planlamalardır. Bu bağlamda sıralanan potansiyel paydaşlardan ekonomi konusunda uzman olanların kalkınma planlarında daha aktif rol almaları muhtemeldir.

Eğitim politikaları, toplumun kültür ve değerleri üzerinde oluşturulur. Eğitim politikalarında etkili olacak değerlerin analizinde ise felsefeden yararlanılır. Bu bağlamda eğitim politikası ile ilgili alanlar arasında verilen ifadeye en uygun olan seçenek felsefedir.

Psikoloji; insan davranışları, öğrenme biçimi ve zekâ gibi konularda çalışmalar yaparak eğitim politikalarının hazırlanmasına ve gerçekleştirilmesine katkı sağlamaktadır.

Ekonomik ilerlemeyi ve kalkınmayı sağlayacak bireyler yetiştirmek

1939

1960

Psikoloji

Sosyoloji

Aristo

Milli Eğitim Bakanlığı

Eğitim politikası

1739 sayılı Milli Eğitim Temel Yasası

Ekonomik eğitim