EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

İçinde yaşadığı toplumsal değerleri ve demokrasinin işleyişi ile ilgili kuralları bilmeyen bir birey, o toplumda demokrasinin geliştirilmesi için yeterince etkin olmaz. Demokratik bir toplumda siyasi partilerin seçim programlarını anlamadan ya da bilmeden kullanılacak oy, o toplum için belki de yarar sağlamaktan çok zarar verecektir. Toplumsal yaşamı demokratik açıdan geliştirmenin en etkili yolu, demokrasinin işletilmesinde sorumluluk alan, demokratik kuralları uygulayan, demokratik kuralların uygulanması için girişimci olan ve demokratik değerleri içselleştirmiş bireyler yetiştirmektir. Bu özelliklere sahip bireylerin yetiştirilmesinde de eğitim sisteminden yararlanılması gerekmektedir. Doğru cevap E'dir.

Okullar, var olan politik ideoloji ve politik sistemi koruyacak hatta geliştirecek bireyleri yetiştirmek üzere oluşturulmuş eğitim kurumlarıdır. Zorunlu eğitim yaşının yükseltilmesi, okulöncesi eğitim kurumlarının yaygınlaştırılması ve tüm eğitim basamaklarında okullaşma oranının artırılmasına yönelik tüm çabalar; var olan düzeninin korunması ve geliştirilmesine yönelik yatırımlardır. Okulların daha yaygın duruma getirilmesi ve tüm vatandaşların en az zorunlu eğitimi tamamlaması, devletlerin ısrarla üzerinde durduğu öncelikli konular arasında yer almaktadır. Çünkü devletin dayandığı temel felsefe, ideoloji, yönetim biçimi ve ilkeler; okullarda okutulmakta olan dersler, kulüp çalışmaları, ders dışı etkinlikler aracılığı ile çocuk ve gençlere kazandırılmaya çalışılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Bir toplumda demokratik bireyler yetiştirilmesinin önemli koşullarından biri, eğitim süreçlerinin demokratik olmasıdır. Eğitim felsefesi, eğitim ile ilgili yapılan planlamalar ve bu planların uygulanmasında demokratik anlayışın egemen olmadığı durumlarda, eğitim sürecinden geçen bireylerin demokratik olmaları, başka bir deyişle demokratik değerleri içselleştirmeleri ve demokratik davranmaları beklenmemelidir. Doğru cevap C'dir.

Eğitim politikaları ve eğitim programlarının gereksinimlere dayalı olarak hazırlanması beklenir. Bu gereksinimler; kaynağına göre toplumun gereksinimi, bireyin gereksinimi ve konu alanı özelliklerinden kaynaklanan gereksinimler olmak üzere üçe ayrılır. Bu gereksinim alanlarını birbirinden ayrı düşünmek doğru değildir. Örneğin toplumun gereksinimleri, bireyin ve konu alanın gereksinimlerini kapsar. Ancak birey ve konu alanının gereksinimleri; toplumsal gereksinimler açısından analiz edilmekte ve toplumun demokrasi, ekonomi ve bilimsel yönlerden gelişmesi ve kalkınmasını sağlamaya yönelik gereksinimler olarak görülmektedir. Doğru cevap B'dir.

Bireyin gereksinimlerini karşılamaya yönelik olarak hazırlanan eğitim programlarının, eğitim kurumlarında uygulanmadan önce politikanın ve özellikle eğitim politikasının süzgecinden geçirilmesi gerekmektedir. Bu gözden geçirme sürecinde eğitim gereksinimleri yeniden tanımlanır, daha sonra bu gereksinimleri karşılamaya yönelik eğitim programları hazırlanarak uygulamaya konur. Eğitim programları, bilimsel olarak ne kadar iyi hazırlanırsa hazırlansın o toplumun politikasına uyumlu duruma getirildikten sonra uygulanabilir. Hazırlanan eğitim programları, eğitim kurumlarında uygulamaya konarak eğitim politikaları birey ve toplum açısından işlevsel duruma getirilir. Politikanın süzgecinden geçerek belirlenen eğitim gereksinimleri; eğitimin genel amaçlarının belirlenmesi, eğitim programının hazırlanması ve hatta bir dersteki öğrenci kazanımlarının belirlenmesine kadar eğitimle ilgili olarak yapılan tüm planlamalarda ve uygulamalarda etkili olmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Felsefe: Felsefe, bireysel ve toplumsal açıdan değerleri tartışır. Politik sistemin dayanakları olan değerler sisteminin biçimlendirilmesinde felsefenin önemli rolü vardır. Eğitim politikaları, toplumun kültür ve değerleri üzerinde oluşturulur. Eğitim politikalarında etkili olacak değerlerin analizinde de felsefeden yararlanılır. Felsefe, değerlerin analizi sırasında toplumsal yaşama bakar; orada gördüklerini eleştirir, ayrıştırır, birleştirir ve yeni biçimde sunar.

Psikoloji: Psikoloji, insan davranışlarını ve bu davranışların nedenlerini incelemektedir.

Psikoloji; insan davranışları, öğrenme biçimi ve zekâ gibi konularda çalışmalar yaparak eğitim politikalarının hazırlanmasına ve gerçekleştirilmesine katkı sağlamaktadır. Öğrenme kuramları ile ilgili açıklamalar, psikolojiden gelmekte ve öğrenmeyle ilgili ilkeler öğrenme psikolojisi çalışmaları sonucunda ortaya konmaktadır.

Sosyoloji: Sosyoloji, eğitim politikasının belirlenmesinde etkili olan alanlardan birdir. Eğitim kavramı ile ilgili tanımların kimilerinde eğitimin “kültürleme süreci” olarak ifade edildiği bilinmektedir. Eğitimin bu tanımından yola çıkarak eğitim politikalarının sosyolojisi ile yakın ilişki içinde olduğu söylenebilir. Toplum, sürekli değişim içindedir; eğitim politikaları, bu değişimin yönünü, zamanını, hızını ve gerçekleştirilme biçiminin planlanması işini üstlenmektedir. Toplumsal yapının biçimlendirilmesinde ya da toplumsal yapının belirlenmesinde etkili bir araç olması nedeniyle politika, eğitim sosyolojinin konusu olarak ele alınmaktadır. Bu açıdan bakıldığında toplumsal yapıya ilişkin hedeflerin gerçekleştirilmesi için sosyoloji ve eğitim politikaları arasında güçlü bir ilişki olması gerektiği açıkça görülmektedir.

Ekonomi: Ekonomik gelişme için gereksinim duyulan iş gücünün hazırlanması, eğitimin işlevidir. Ekonomik olarak üretimi ve verimi artıracak, teknolojik ve bilimsel çalışmaları gerçekleştirebilecek uzmanların ve bilim adamlarının yetiştirilme işlevini eğitim gerçekleştirmektedir. Ekonomik açıdan gereksinim duyulan insan gücü planlamalarının yapılması ve uygulanması, eğitim politikaları aracılığı ile gerçekleştirilir. Bu planlama ile bir yandan bireyin, diğer yandan toplumun ekonomik olarak yeterli duruma gelmesi amaçlanmaktadır.

Hukuk: Hukuk, eğitim politikalarının uygulanması için yasal zeminin hazırlanması için çalışmalar yapar. Bu nedenle eğitim politikası ve yasal düzenlemeler, başka bir deyişle hukuk arasında güçlü bir ilişki vardır. Örneğin eğitim politikası olarak 12 yıllık zorunlu eğitime geçiş amaçlanmışsa tüm öğrencilerin 12 yıllık zorunlu eğitim süresince okula devam etmelerine ilişkin yasal düzenleme yapılması gerekmektedir. Doğru cevap C'dir.

Psikolojik görüş bireyin yeteneklerini en üst düzeye çıkartarak onun gelişimine katkıda bulunmak için eğitimden araç olarak yararlanılması gerektiği anlayışına dayanmaktadır. Doğru cavap B'dir.

Milli Eğitimin genel amacı bütün bireyleri;

Böylece, bir yandan Türk vatandaşlarının ve Türk toplumunun refah ve mutluluğunu artırmak; öte yandan millî birlik ve bütünlük içinde iktisadî, sosyal ve kültürel kalkınmayı desteklemek ve hızlandırmak ve nihayet Türk Milletini çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı, seçkin bir ortağı yapmaktır. Doğru cevap D'dir.

Eğitim politikaları; eğitim ve öğretim programlarını oluşturan amaç, içerik, öğretme-öğrenme süreçleri ve değerlendirme ögeleri aracılığı ile uygulamaya aktarılmaktadır. Bu nedenle hazırlanan ya da geliştirilen eğitim programları ile eğitim politikası arasındaki bağların iyi kurulmuş olması gerekir. Eğitim politikası ve eğitim programı arasındaki uyumsuzluk ve çelişki gerek eğitim politikalarının gerek eğitim programlarının verimsiz olmasına neden olacaktır. Eğitimin amaçları, eğitim politikaları ve eğitim programları arasında doğru ilişkinin kurulmasında etkili olacaktır. Örneğin Türk Milli Eğitiminin amaçları ve ona dayalı olarak geliştirilmiş ilköğretim programının amaçlarının tutarlı olması, eğitim programlarının eğitim politikalarına uyumlu olmasını sağlayacaktır. Doğru cevap E'dir.

Politika ve eğitim arasındaki ilişkiler demokratik toplumlarda, özellikle, birey açısından olumlu sonuçlar ortaya çıkarırken demokratik olmayan toplumlarda kimi problemlere yol açabilmektedir. Bu nedenle eğitim ve politika ilişkisini demokratik toplumlar açısından tartışmak daha uygundur.

Eğitim ve politika ilişkisine açıklık getirmek için eğitimin politik işlevlerinin incelenmesi gerekmektedir. Eğitimin politik ya da siyasal işlevleri şöyle özetlenebilir:

Milli bilince sahip bireyler yetiştirmek,

Toplumsal gelişme ve ilerlemeyi sağlayacak bireyler yetiştirmek,

Ülke yönetiminde görevler üstelenecek liderler yetiştirmek,

Demokratik yaşam tarzına katkı yapacak bireyler yetiştirmek.

Bir toplumda demokratik bireyler yetiştirilmesinin önemli koşullarından biri, eğitim süreçlerinin demokratik olmasıdır. Okullar, demokrasiyi kendi yapı ve işleyişlerine uyguladıkları ölçüde yetiştirdikleri bireylere demokratik davranış kazandırabilir.

Bireysel beklentiler bir araya gelerek toplumsal beklentiye dönüşebildiğinden psikoloji ve felsefe alanları da eğitim gereksinimlerinin süzgeçleri arasında yer almaktadır.

Sosyoloji toplum üzerine araştırmalar ve çalışmalar yapan bir toplum bilimidir. Psikolojide bireyler üzerine araştırmalar ve çalışmalar yapan bir bilim dalıdır. Eğitim kavramı ile ilgili yapılan tanımlar dikkate alındığında bu tanımların iki görüş etrafında toplandığı görülür. Bu görüşlerden biri sosyoloji (toplum bilimsel), diğeri ise psikolojik (bireysel) görüştür.

Milli Eğitim Şûraları Planlı döneme kadar, başka bir deyişle 1960 yılına kadar altı kez toplanmış ve eğitimin planlanması ile ilgili çalışmalar yapılmasına katkı sağlamıştır. Şûra çalışmaları; Milli Eğitim Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatı, okul yöneticileri, öğretmenler ve uzmanlar, kamu sektörü ve özel sektörden temsilciler, üniversiteler, sivil toplum örgütleri, oda temsilcileri ile eğitim ve öğretimle ilgili olan tüm kurumların katılımları ile gerçekleştirilmektedir. Öğrencilerin de şûra çalışmalarına etkin olarak katılmaları benimsenen bir yaklaşımdır.

Eğitim politikaları ve eğitim programlarının gereksinimlere dayalı olarak hazırlanması beklenir. Bu gereksinimler üçe ayrılır:

Eğitim kavramı ile ilgili tanımların kiminde eğitim “kültürleme süreci” olarak ifade edilir. Bu tanımdan yola çıkılarak eğitim politikalarının sosyoloji ile yakın ilişki içinde olduğu söylenebilir. Toplumsal yapıya ilişkin tüm hedeflerin gerçekleştirilmesinde ve eğitim politikasının belirlenmesinde sosyoloji önemli eğitim politikalarından biridir.

Ekonomi, Felsefe, Sosyoloji ve Psikoloji alanlarının eğitim politikaları üzerine çalışmaları vardır. Tarih alanı eğitim politikaları ile doğrudan ilişkili değildir.

Türk Milli Eğitiminin amaçları ve ona dayalı olarak geliştirilmiş ilköğretim programının amaçlarının tutarlı olmasının ülkemize yararı eğitim programlarının eğitim politikalarına uyumlu olmasını sağlamasıdır.

Eğitim, bireyde kasıtlı olarak davranış değiştirme sürecidir.