EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

Belli başlı çağdaş felsefeleri, dört temel akım içinde incelemek olanaklıdır. Bunlar “Ülkücülük (idealizm), Gerçekçilik (Realism), Yararcılık (Pragmatism) ve Varoluşçuluk (Existentialism)” adlarıyla anılır.

Varoluşçuluk, insanın özgürlüğünü temel alan ve insanın öznelliğine önem veren bir felsefe olup 2. Dünya Savaşı’ndan sonra yaygınlaşmıştır. Pascal’ın “Yarın ölecekmiş gibi bugünü yaşa.” sözü, varoluşçuların yaşam felsefesine örnek oluşturur.

Bu akımın temel özellikleri şöyle sıralanabilir:
• Eğitim ve öğretim, öğrencilerin yaşantı ve etkinliklerine dayandırılmalı, öğrenci odaklı olmalıdır.
• İçinde yaşadığımız dünya sürekli değişip gelişmektedir. Buna uyum sağlayabilmek
için çocuğa sorun çözme becerisi kazandırılmalıdır.
• Okul, yaşama hazırlık yeri olmaktan çok gerçek yaşamın kendisi olmalıdır. Eğitimin bir görevi de öğrencinin içinde yaşadığı topluma etkin biçimde katılmasını sağlamaktır.
• Öğretmenin görevi öğrencilerini yönetmek yerine onlara kılavuzluk etmektir. Öğretmen yalnızca anlatan, açıklayan ve sürekli konuşan bir kimse değil yol gösteren, yardım eden, olanak tanıyan bir görevi üstlenmelidir.
• Okul, öğrencileri yarışmaya yönlendirmekten çok işbirliğine özendirecek yaklaşımları benimsemelidir. Eğitimde işbirliği yaparak öğrenme, yarışmaya göre daha değerlidir.
• Eğitim ortamı demokratik olmalıdır.

Aşağıda yer alan üç ifade felsefeyi ortaya koyan görüşler olarak yaygın bir biçimde kabul görmüştür:

1- Felsefe; insanın niteliğini, yaşadığımız dünyanın yapı ve işleyişini anlama
çabasıdır.

2- Felsefe; gerçeği bulma ve öğretme yolunda bitmeyen bir derinleşmedir.

3- Felsefe; insanı iyiye, doğruya ve güzele yönelten bir düşünce biçimidir.

Dinsel, felsefi ya da bilimsel konularda doğru olarak öne sürülen, doğru diye öğretilen kuramlar sistemine öğreti denilmektedir.

Varlık öğretisi mutlak gerçeğin doğasını inceler ve "Evrende olup bitenlerin belli bir amacı ve bütünlüğü var mıdır?" gibi sorulara yanıt arar.

Varlık öğretisi kavramı ilk kez Aristoteles(M.Ö. 384-322) tarafından ortaya atılmıştır. Aristoteles bu kavrama “ilk felsefe” adını vermiştir.

Bu bilgiler ülkücülük ile ilgilidir. Ayrıca bu görüşe göre insan, ruhsal bir nesnedir ve insanın yaşamdaki başlıca amacı kendi doğasını anlatmak, göstermektir. Eğitimin amacı ise bunu yapmada ona yardımcı olmaktır.

Felsefenin uğraşı alanlarını şu başlıklar altında ele almak olanaklıdır: Varlık Öğretisi (Ontology), Bilgi Öğretisi (Epistemology), Değer Öğretisi (Axiology) ve Mantık (Logic).

Gerçekçiliğe göre maddenin gerçeğine inanış, gerçekliğinin temelidir. Ülkücülüğe karşıt bir görüştür. Dış dünyanın algılarımızdan bağımsız olarak var olduğu savına dayanır.

Varlık Öğretisi (Ontology): Bu kavramı ilk kez ortaya atan eski Yunan filozofu Aristotelestir (M.Ö. 384-322). Aristoteles buna “ilk felsefe” adını vermiştir.

Yararcılık, bilgi edinme ve anlamayı deneysel yaklaşımın bir ürünü olarak görür. Demokrasi ile eleştirel düşünme birbirini içerir. Demokrasinin olmadığı yerde eleştirel düşünceye, eleştirinin olmadığı yerde de demokrasiye yer yoktur. Bu felsefi görüşleri eğitim alanına uygulayan en ünlü düşünür John Dewey (1859-1952) olmuştur.

Esasiciliğe göre öğrenme zorlu ve uygulama gerektiren güç bir iştir. Öğrenci bir disiplin içinde sıkı bir çalışmaya yönelebilmeli, öğrendiklerinin uygulamasını yapabilmelidir. A ve E seçenekleri daimicilik, C ve D seçenekleri ise ilerlemecilik ile ilgilidir.

I ve II numaralı maddelerdeki bilgiler yeniden yapılanmacılıkla ilgilidir. III numaralı madde ise esasicilik ile ilgilidir.

Türkiye Cumhuriyeti ulusal eğitiminin felsefi temellerinin genel bir değerlendirmesi yapılacak olursa, işe koşulan eğitim sisteminin genelde yararcı (pragmatik) felsefeye ve
onun eğitimdeki karşılığı olan ilerlemecilik akımına dayandığı söylenebilir.

Soruda verilen bilgi daimicilik kuramına aittir.

Osmanlı Devleti’nde de bu özellikler gelişerek sürerken 18. ve 19. yüzyıllarda ağırlık İslam bilimlerine (fıkıh, kelâm, belagat, hadis vb. derslere) verilmiştir. Hesap, hendese, astronomi, felsefe, tarih ve coğrafya gibi dersler ya programlardan çıkarılmış ya da gereği gibi işlenmemiştir.

Tanzimat Fermanı’ndan sonra Batı eğitim sistemi yavaş yavaş benimsenmeye başlayınca, öncelikle, Fransız eğitim sisteminin etkisi görülmüştür. Daha sonra Alman ve İngiliz eğitim sistemlerinin etkisinden söz edilebilir.

Felsefe terimini ilk kez Pythagoras’ın kullandığı belirtilmektedir.

TDK Eğitim Terimleri Sözlüğü’ne göre felsefe, gerçeğin tümünü, madde ve yaşamla ilgili türlü belirtileri neden, ilke ve erekler (hedefler/amaçlar) bakımından inceleme amacı taşıyan düşünce etkinliğidir.