EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

Kant’a göre eğitim; insanın mükemmelleştirilmesi, Mill’e göre bireyin kendisi ve başkaları için mutluluk aracıdır. Spencer’a göre de iyi yaşama olanakları sağlayan etkinliklerin tümüdür. Durkheim’e göre ise eğitim, fiziksel ve toplumsal çevrenin insan üzerinde meydana getirdiği etkilerdir. Durkheim’in bu tanımı, eğitime toplumsal bir nitelik kazandırmış, bu tanımla eğitimin toplumsal yönlerine dikkat çekilerek eğitim ile sosyoloji arasında ilişki kurulmuştur.

Çağdaş toplumlarda eğitimin açık ve gizli olmak üzere iki tür işlevi vardır; Toplumun kültürel mirasını yeni kuşaklara aktarmak, mesleki yetiler kazandırarak bireylerin meslek sahibi olmalarını sağlamak, bilimin gelişmesine katkıda bulunmak,  bireylere akılcı düşünme alışkanlığı kazandırarak onlara akılcı düşünmenin yollarını öğretmek, bireylerin doğal ve toplumsal çevreyi bilimsel ilkeler doğrultusunda değerlendirmelerini olanaklı kılmak eğitimin açık işlevleridir. Eğitim kurumlarının bireylere yeni ve daha üst düzey statü kazandırma, nüfus artışı ve kötü alışkanlıkların önlenmesinde bireylere yardımcı olma, uygun iş ve eş olanakları sağlama gibi işlevleri de gizli işlevlerdir.

"Öğretmen, araştırmacı ve eğitim uzmanlarının eğitimin sosyal temelleri konusunda bilgi sahibi olmaları, onların mesleki yeterlikleri ve başarıları için temel bir koşuldur" ifadesi; Eğitim Sosyolojisinin eğitimcilerin eğitiminde yararlanılan bir bilim dalı olma özelliğini ifade etmektedir.

Bir kültürdeki bireylere yol gösteren, toplumsal düzeni sağlayan; olumlu ve olumsuzu, doğru ve yanlışı gösteren kurallar, standartlar ve düşünceler norm olarak adlandırılmaktadır. Norm, yaptırımı olan kurallar sistemidir. Normlar, insanların tavır ve davranışlarına sınırlar koyarak bir davranışın nerede başlayıp nerede biteceğini belirlemektedir.

Toplumların yapıları sürekli bir değişim ve gelişim içindedir. Başka bir deyişle toplumsal yapı; durağan değildir, canlı bir özellik taşımaktadır. Değişme, bireysel ve toplumsal yapıda gerçekleşir ve etkileri toplumda yaşayan insanlar tarafından fark edilir. Değişime uğramayan bir canlı ya da değişmenin olmadığı bir topluluk düşünmek olası değildir. Keşif ve icatların yayılması sonucunda toplumdaki ilerleme ve yeniliklerde değişmeler oluşur. Keşif ve icatlar,  toplumsal değişmeye neden olan iç kaynaklardandır. Göçler sonucunda yeni kültürlerle karşılaşılır ve onlardan etkilenme olur. Nüfus hareketleri de iç kaynaklar başlığı altında açıklanmaktadır. Dış kaynaklar ise; çevresel değişmeler, istila, kültürel temas ve yayılmadır.

Okul, bir eğitim ve kültür kurumudur. Kültürün genç kuşaklara aktarılmasında ve çocukların, gençlerin, hatta yetişkinlerin eğitiminde okul gittikçe önem kazanmakta ve büyük sorumluluklar üstlenmektedir. Bir toplumda kültürün genç kuşaklara aktarılması işini gerçekleştiren aile ve sosyal çevreden sonra en önemli kurum okuldur. Okulöncesi eğitimden yükseköğretime değin çeşitli eğitim kurumları, sistemli bir biçimde bu görevi yerine getirmeye çalışır. Okullar, ailenin ve sosyal çevrenin düzensiz ve rastgele yaptığı kültürü aktarma işini düzenli, programlı, amaçlı ve bilimsel bir biçimde yapmaktadır.

Biyolojik görev: Neslin devamının sağlanması.
Ekonomik görev: Ekonomik anlamda bir iş bölümünün gerçekleşmesi.
Koruyuculuk: Maddi ve manevi zararlara karşı aile üyelerinin korunması.
Psikolojik görev: Aile içinde sevgi, saygı, dayanışma, hoşgörü ortamının gelişmesi.
Boş zamanları değerlendirme: Birlikte düzenlenen etkinliklerle aile üyelerinin boş zamanlarının etkili değerlendirilmesi.
Dini Görev: Aile üyelerine dini bilgiler verilmesi.
Statü sağlama: Aile üyelerinin sağladığı statünün ailenin tüm üyeleri tarafından paylaşılması.
Eğitim: Çocuğa yaşamla ilgili bilgiler verilmesi ve okulda edindiği bilgilerin tamamlanarak pekiştirilmesi.

Eğitim sosyolojisinin temel özellikleri şöyle sıralanabilir:

Eğitim sosyolojisi sosyolojisi sosyalleşme sürecinin sonucu değildir. Doğru cevap B'dir.

"Eğitim amaçlarının sosyal belirleyicileri ile ilgilenen sosyologlar, eğitim sosyolojisini eğitim amaçlarının nesnel bir çözümlemesi olarak düşünmektedir." açıklaması  eğitim sosyolojisinin eğitim amaçlarının sosyal boyutunun incelenmesinde bir araç olması özelliğine işaret etmektedir. Doğru cevap B'dir.

Toplumsal denetim toplumsal düzeni sağlamak ve toplumsal yaşamdaki ilişkileri yöneten kurallardan sapmayı önlemek için toplumsal grup tarafından kullanılan sistemler bütünüdür. Doğru cevap D'dir.

İç kaynaklar olarak önemli toplumsal değişmeler keşif ve icatlar ve nüfus hareketleridir. Doğru cevap D'dir.

Eğitim düzeyi artmasıyla ölüm oranlarınn düşmesi eğitimi nüfus ile olan ilişkisine bir örnektir. Doğru cevap C'dir.

Salgın hastalık, göç ve savaş çevresel değişmelere örnek olarak verilebilir. Doğru cevap B'dir.

Gelenek bir toplumda ya da bir toplulukta eskiden kalmış olmaları dolayısıyla saygın tutulup kuşaktan kuşağa iletilen, yaptırım gücü olan kültürel kalıntılar, alışkanlıklar, bilgi, töre ve davranışlar olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Eğitimin açık ve gizli olmak üzere iki tür işlevi vardır. Toplumun kültürel mirasını yeni kuşaklara aktarmak, bireylere akılcı düşünme alışkanlığı kazandırarak akılcı düşünmenin yollarını öğretmek, mesleki bilgi ve beceri kazandırarak bireylerin meslek sahibi olmalarını sağlamak, bilimin gelişmesine katkıda bulunmak eğitimin açık işlevlerine örnektir. Kötü alışkanlıkların önlenmesinde bireylere yardımcı olmak ise eğitimin gizli işlevlerine örnektir. Doğru cevap B'dir.

Sosyoloji terimi ilk kez Auguste Comte tarafından kullanılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Eğitimin açık ve gizli olmak üzere iki tür işlevi vardır. Bireylere yeni ve daha üst statü kazandırmak, kötü alışkanlıkların önlenmesinde bireylere yardımcı olmak, uygun iş olanakları sağlamak ve uygun eş bulmaya yardımcı olmak eğitimin gizli işlevlerine örnektir. Toplumun kültürel mirasını yeni kuşaklara aktarmak ise eğitimin açık işlevlerindendir. Doğru cevap B'dir.

Osmanlı Devleti’nde din ve devlet işleri birlikte yürütüldüğünden eğitim kurumları dinin egemenliği altında olmuştur. Batılılaşma ve orduda yenileşme hareketleri ile ilk laik okullar açılmıştır. Eğitimin dinden köklü bir biçimde ayrılması ise 3 Mart 1924 yılında çıkarılan Tevhid-i Tedrisat (Öğretim Birliği) Yasası ile gerçekleştirilmiştir. Ülkemizde din eğitimi, örgün eğitim içinde yer almakta; dinle ilgili temel eğitim Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi dersleri yoluyla verilmektedir. İmam Hatip Liseleri ve İlahiyat Fakülteleri de din eğitimi veren örgün eğitim kurumları olarak hizmet vermektedir.

Bir ülkenin politik işleyişi, eğitim sistemini etkilemekle birlikte, eğitim sistemi içerisinde yetişmiş bireyler de yönetim biçimlerini belirlemede etkili olduğundan eğitim ve politika arasında iki yönlü bir ilişki vardır.

Kant’a göre eğitim; insanın mükemmelleştirilmesi, Mill’e göre bireyin kendisi ve başkaları için mutluluk aracıdır. Spencer’a göre de iyi yaşama olanakları sağlayan etkinliklerin tümüdür. Durkheim’e göre ise eğitim, fiziksel ve toplumsal çevrenin insan üzerinde meydana getirdiği etkilerdir. Durkheim’in bu tanımı, eğitime toplumsal bir nitelik kazandırmıştır.