EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

Başarıya odaklanma/Yüksek başarı beklentisi içinde olma: Öğrencilerin göstermiş oldukları başarı ile öğretmenlerin öğrencilerinden beklediği başarı arasında bir ilişki bulunmaktadır. Bu nedenle öğretmen, öğrencilerinin başarılı olabileceğine inanmalı ve onları bu konuda desteklemelidir. Öğrenciler, öğretmenlerin kendileri için öngördükleri beklentilerini çok çabuk anlamaktadırlar; bu nedenle öğretmenlerin öğrencilere karşı düşük beklenti davranışı göstermemeleri gerekmektedir. Yüksek başarı beklentisi içinde olan öğretmenler, öğrencilerinin tam öğrenmeyi gerçekleştirebileceğine inanırlar. Öğretmenler; bu amaçla destekleyici, güvenilir ve özgür bir sınıf ortamı oluştururlar.

Rehberlik yapma: İyi bir öğretmen, öğrencilerinin sağlıklı ve dengeli kişilik geliştirmelerinden sorumluluk duymalıdır. Bu nedenle öğretmen; öğrencileriyle iyi ilişkiler kurmalı, onların gereksinimlerini dikkate almalıdır. Öğretmenler, okullarında öğrenci kişilik hizmeti sunan kişiler ile iş birliği içinde çalışmalı ve onlara yardımcı olmayı kendilerine amaç edinmelidir. Çağdaş eğitimin ayrılmaz bir boyutunu oluşturan öğrenci kişilik hizmetleri, öğretim ve yönetim hizmetlerinden farklı ve kendine özgü bir hizmettir. Öğrenci kişilik hizmetlerinin kapsamında öğrenciler için önemli bir yere sahip olan sosyal ve eğitsel etkinlikler, sosyal yardımlar, özel eğitim ve özel yetiştirme, sağlık hizmetleri, rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yer almaktadır

Sınıf yönetimi: Sınıf, eğitim-öğretim etkinliklerinin gerçekleştiği yaşam alanıdır. Sınıf yönetimi ise öğrenmeyi sağlayıcı bir sınıf ortamının oluşturulmasıdır. Başka bir deyişle sınıf yönetimi; öğrencilerle etkili iletişim kurabilme, sınıf içi sorunları çözmede öğrencilere özyeterlik ve içsel denetim kazandırma, sınıf içindeki çatışmaları en aza indirerek öğretimde verimliliği artırma becerisidir. Etkili bir sınıf yönetimi, öğretmenin iletişim, planlama, güdüleme ve pekiştirme becerilerinin niteliği ile doğru orantılıdır. Etkili bir sınıf yönetimi için öğretmenlerin anlamlı iletişim kurması ve öğüt verir gibi konuşmaması, öğretime öğrencilerin başarılı olabilecekleri konularla başlaması, güvenli olması, derse iyi hazırlanması, öğrencilere beklentisinin yüksek olduğunu belli etmesi, uzun anlatımlardan kaçınması ve sabırlı olması gerekmektedir. Etkili bir sınıf yönetiminin sağlayacağı yararlar şöyle sıralanabilir: Öğrencinin derse katılımını artırır. Sınıftaki olumsuz davranışları azaltır. Öğrenmeye ayrılan süreyi artırır. Öğrencilerin sorumluluk ve davranışlarını denetleme becerilerini geliştirir.

Toplumun bir üyesi olarak öğretmenin sınıf dışında da önemli görev ve sorumlulukları bulunmaktadır. Öğretmenin öğrenmeyi kolaylaştırma, öğrenciyi geliştirmeye rehberlik gibi rolleri sınıf dışında da sürmektedir. Öğretmenlerden sınıf dışında bulunduğu ortamlarda beklenen gereksinimleri karşılaması ve bu doğrultuda rehberlik rolünü üstlenmesi beklenmektedir. Ayrıca öğretmenlerden, toplum içinde değişme ve gelişme süreçlerine önderlik etmesi de beklenmektedir. Özellikle kırsal kesimde görev alan öğretmenler için bu rol çok önemlidir.

Öğretmen, öğrenciyi destekleyen ve öğrenmeyi kolaylaştıran bir role sahip olmalıdır. Çağdaş gelişmeler, öğretimin bireyselleştirmesini vurgulamaktadır. Bu bağlamda öğretmenlerin planlayıcılık, düzenleyicilik, güdüleyicilik ve değerlendiricilik gibi rolleri üstlenmesi gerekmektedir. Öğretmen, öğrenmeye rehberlik eden bir rol üstlenmelidir. Öğretmenler derslerini değişik yöntemler kullanarak işlemelidir. Öğretmenler, öğrencilerinin kişiliklerini geliştirmeye yönelik davranışlar sergilemelidir

Öğretmenin öğrencilerinin davranışlarını değiştirme görevi, yalnızca sınıf içinde geçerli değildir. Çünkü okullar, kendi yapıları içindeki yaşantılar arasındaki tutarlılığı sağlamak kadar öğrencilerin sürekli etkisi altında kaldıkları yakın çevreleri ve ailelerindeki öğrenme yaşantılarını da yönlendirmek zorundadır. Bu nedenle öğretmenler, eğitsel kol ve sosyal etkinlikler, okul içerisinde nöbet tutma gibi diğer okul içi görevlerini yerine getirirken öğrencilerde istendik davranış değişikliğini oluşturmaya yardımcı olmak durumundadırlar.

Öğretmen; öğrencileri ile sürekli etkileşimde bulunan, yaptığı davranışlarla öğrencilerine yol gösteren, istenen amaçları öğrencilere kazandırmak için eğitim programlarını uygulayan, öğrencilerde kalıcı öğrenmeler sağlamak için çeşitli yöntem ve teknikleri kullanan, öğrencilerin öğrenme sürecine etkin katılımını sağlamak için araç gereçleri hazırlayan, yaptığı uygulama sonuçlarını izleyen ve değerlendiren kişidir. Öğrencilerle öğretme-öğrenme sürecinin her boyutunda sürekli etkileşim içinde olan öğretmen, bu sürecin en önemli ögelerinden biridir. Bu bağlamda, süreç içerisinde bu derece önemli olan öğretmenin; mesleğini en iyi biçimde yerine getirmesi, öğrencilerine örnek oluşturarak onlar üzerinde olumlu etkiler yaratması ve öğrencileri toplumsal yaşama hazırlamak için kimi yeterliklere ve niteliklere sahip olması gerekmektedir. Çünkü istenen sonuçların elde edilmesi, nitelikli öğretmenlerin varlığına bağlıdır.

Öğretmenlik mesleği kendine özgü birtakım özelliklere sahiptir. Bu özelliklerin ki-

mileri şöyle sıralanabilir (MEB, 2007, s.63; Erden, 2005, ss.32-34; Yaşar, 2001, ss.15-

26; fiişman, 2000, ss.3-4; Ünal ve Ada, 1999, ss.37-38):

• Öğretmenlik; insanları, öğrenmeyi ve öğretmeyi sevenler için ideal bir mes-

lektir.

• Öğretmenlerin büyük bir bölümü devlet memurudur.

• Öğretmenlik, tüm ülkelerde en yaygın olarak görülen mesleklerden biridir.

• Öğretmenlik, kadınların yoğun olarak çalıştıkları bir meslek alanıdır.

Öğretmenlik, daha çok orta ve ortanın altında gelire sahip grupların tercih

ettiği meslektir.

Öğretmenlik, hemen hemen tüm ülkelerde gelir düzeyi en düşük olan mesleklerden biridir.

Öğretmenlik mesleğinin toplumsal statüsü yüksek değildir. Öğretmenlik,

toplumda daima saygı duyulan bir meslek olmasına karşın statüsü düşük

meslekler arasında yer almaktadır.

Öğretmenlik mesleğinde kariyer yapma ve mesleki gelişim olanakları sınırlı

düzeydedir.

Öğretmenlik mesleğinden ayrılma oranı yüksektir.

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öğretmen yeterlikleri şu şekilde belirlenmiştir

(MEB, 2006, s.11):

Kişisel ve Mesleki Değerler-Mesleki Gelişim:

Öğrenciyi Tanıma

Okul, Aile ve Toplum İlişkileri

Öğrenmeyi ve Gelişimi İzleme ve Değerlendirme

Öğretme ve Öğrenme Süreci

Program ve İçerik Bilgisi

Öğretmen yeterliklerin alt yeterlikleri bulunmakta, ayrıca her alt yeterliğe ulaşıldığını

gösteren performans göstergeleri yer almaktadır. Kişisel ve Mesleki Değerler-Mesleki Gelişim alt yeterlikleri şöyle sıralanmaktadır (MEB, 2006, s.13):

• Öğrencilere Değer Verme, Anlama ve Saygı Gösterme

• Öğrencilerin, Öğrenebileceğine ve Başaracağına İnanma

• Ulusal ve Evrensel Değerlere Önem Verme

• Öz Değerlendirme Yapma

• Kişisel Gelişimi Sağlama

• Mesleki Gelişmeleri İzleme ve Katkı Sağlama

• Okulun İyileştirilmesine ve Geliştirilmesine Katkı Sağlama

• Mesleki Yasaları İzleme, Görev ve Sorumlulukları Yerine Getirme

Öğretmen yeterliklerin alt yeterlikleri bulunmakta, ayrıca her alt yeterliğe ulaşıldığını gösteren performans göstergeleri yer almaktadır. Öğrenciyi tanıma alt yeterlikleri şöyle sıralanmaktadır (MEB, 2006, s.13):

Gelişim Özelliklerini Tanıma

İlgi ve İhtiyaçları Dikkate Alma

Öğrenciye Değer Verme

Öğrenciye Rehberlik Etme

Öğretmen yeterliklerin alt yeterlikleri bulunmakta, ayrıca her alt yeterliğe ulaşıldığını gösteren performans göstergeleri yer almaktadır. Öğretme ve Öğrenme alt yeterlikleri şöyle sıralanmaktadır (MEB, 2006, s.13):

• Dersi Planlama

• Materyal Hazırlama

• Öğrenme Ortamlarını Düzenleme

• Ders Dışı Etkinlikler Düzenleme

• Bireysel Farklılıkları Dikkate Alarak Öğretimi Çeşitlendirme

• Zaman Yönetimi

• Davranış Yönetimi

Öğretmen yeterliklerin alt yeterlikleri bulunmakta, ayrıca her alt yeterliğe ulaşıldığını gösteren performans göstergeleri yer almaktadır. Okul, Aile ve Toplum İlişkileri alt yeterlikleri şöyle sıralanmaktadır (MEB, 2006, s.13):

• Çevreyi Tanıma

• Çevre Olanaklarından Yararlanma

• Okulu Kültür Merkezi Durumuna Getirme

• Aileyi Tanıma ve Ailelerle İlişkilerde Tarafsızlık

• Aile Katılımı ve İş Birliği Sağlama

Öğretmen yeterliklerin alt yeterlikleri bulunmakta, ayrıca her alt yeterliğe ulaşıldığını gösteren performans göstergeleri yer almaktadır. Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme İlişkileri alt yeterlikleri şöyle sıralanmaktadır (MEB, 2006, s.13):

Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme

• Ölçme ve Değerlendirme Yöntem ve Tekniklerini Belirleme

• Değişik Ölçme Tekniklerini Kullanarak Öğrencinin Öğrenmelerini Ölçme

• Verileri Analiz Ederek Yorumlama, Öğrencinin Gelişimi ve Öğrenmesi Hakkında

Geri Bildirim Sağlama

• Sonuçlara Göre Öğretme-Öğrenme Sürecini Gözden Geçirme

Öğretmen yeterliklerin alt yeterlikleri bulunmakta, ayrıca her alt yeterliğe ulaşıldığını gösteren performans göstergeleri yer almaktadır. Program ve İçerik Bilgisi alt yeterlikleri şöyle sıralanmaktadır (MEB, 2006, s.13):

• Türk Milli Eğitimi’nin Amaçları ve İlkeleri

• Özel Alan Öğretim Programı Bilgisi ve Uygulama Becerisi

• Özel Alan Öğretim Programını İzleme, Değerlendirme ve Geliştirme

Öğretmenlerin yüklendikleri rolleri şöyle açıklamak olanaklıdır (Yaşar, Sözer ve Gültekin, 2000, ss.452-461):

• Öğretmen, öğrenciyi destekleyen ve öğrenmeyi kolaylaştıran bir role sahip olmalıdır.

• Çağdaş gelişmeler, öğretimin bireyselleştirmesini vurgulamaktadır. Bu bağlamda öğretmenlerin planlayıcılık, düzenleyicilik, güdüleyicilik ve değerlendiricilik gibi rolleri üstlenmesi gerekmektedir.

• Öğretmen, öğrenmeye rehberlik eden bir rol üstlenmelidir.

• Öğretmenler derslerini değişik yöntemler kullanarak işlemelidir.

• Öğretmenler, öğrencilerinin kişiliklerini geliştirmeye yönelik davranışlar sergilemelidir.

Bir öğretmen okul içinde ve dışında çeşitli rollere sahiptir. Öğretmenin sınıfiçindeki rollerini şöyle sıralamak olanaklıdır (Şişman, 2000, ss.13-14; Ünal ve Ada, 1999, s.55):
• Temsilcilik
• Liderlik
• Bilgi kaynağı
• Arabuluculuk
• Hakemlik
• Eğiticilik
• Anne-babalık
• Rehberlik
• Danışmanlık

Cevap E seçeneğidir.

Öğretmenlerin sahip olmalarI gereken kişisel nitelikler şöyle sıralanabilir (Erden, 2005, ss.39-42):
• Hoşgörülü, sabırlı ve anlayışlı olma
• Açık düşünceli ve esnek olma
• Sevecen ve esprili olma
• Başarıya odaklanma/Yüksek başarı beklentisi içinde olma
• Güdüleyici, cesaretlendirici ve destekleyici olma

Doğru seçenek A'dır.

Woolfolk (1990), öğretmenin sınıf içindeki görev ve sorumluluklarını öğretim uzmanlığı, güdüleyicilik, yöneticilik, liderlik, rehberlik, çevre mühendisliği ve model olma biçiminde aççıklamaktadır. (Gürkan, 2001, s.35). Doğru seçenek D seçeneğidir.

Doğru seçenek E'dir.