EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 20

1963-1968 yıllarını kapsayan ilk beş yıllık kalkınma planında eğitimle ilgili şu değerlendirme yapılmıştır: • Eğitimle ekonomik ve sosyal yapı arasında ilişki kurulamamıştır. • Öğrenci/öğretmen oranı dengelenmemiştir. • Eğitim kurumları ile istihdam eden kuruluşlar arasında işbirliği kurulamamıştır. • Gelişmeler ve yenilikçi uygulamalar kişilere bağlı olarak sürdürülmekte, bu nedenle süreklilik taşımamaktadır.

"Sürekli bir akış içinde yaşadığımızı hissettirme", "Neden-sonuç ilişkisini bulma", "Toplumu çözümleme ve anlamaya yardımcı olma", "Ulusal kimliği bilme ve ona sahip çıkma bilinci oluşturma" öncülleri tarihin işlevlerindendir. Doğru cevap E'dir

Eski Yunan’da halk, köle ve asiller olmak üzere ikiye ayrılmıştı ve eğitim yalnızca asillere özgüy­dü. Asiller, söylev verme, güzel konuşma, oyun ve beden eğitimi gibi etkinliklerle uğraşırken öteki tüm işler kölelerce yapılırdı. Örneğin; çocuklarla ilgilenen, on­ları gezdiren ve okula götüren kölelere “pedagog” adı verilirdi. Doğru cevap B’dir.

Rönesans döneminde Hollanda’da Erasmus’un ortaya attığı insancıl (hümanist) eğitim anlayışı, Avrupa ülkelerinde yaygınlaşmıştır. Doğru cevap D'dir.

18. ve 19. yüzyıl­larda eğitim biliminin gelişmesine önemli katkılar sağlayan bilim insanlarından Pestalozzi eğitimin, çocuğun yeteneklerinin doğal ve ahlaki bir biçimde gelişmesi olduğunu vurgulayarak eğitimin bireysel temellerini öne çıkarmış ve öğretim yöntemlerinin çocuğun gelişim özelliklerine göre uygu­lanması gerektiğini belirtmiştir. Buna karşılık Herbart eğitimin amacının, çocuğun top­lumsal düzene uyumu olduğunu ileri sürmüş ve eğitimdeki gelişmele­rin ancak deneysel ve bilimsel bir tutumla sağlanabileceğini savunarak eğitimin bilimselleşmesine önemli bir katkıda bulunmuştur. Diğer bir bilim insanı Frobel de eğitim yoluyla bireyin kişiliğinin geliştirilmesi üzerinde durmuş, yaparak ve yaşayarak öğrenmenin önemini vurgulamıştır. Doğru cevap B'dir.

“Çocuklarımızın ayaklarına kafalarından daha çok önem veriyoruz. Çünkü ayakkabı alırken ayak­larının büyüklüğüne dikkat ediyoruz.” sözüyle,  çocukların bireysel farklılıklarını göz önüne almanın önemini çarpıcı bir biçimde dile getiren düşünür  Eduardo Claparede'dir. Doğru cevap A'dır.

Diğer seçenekler Eski Türklerde eğitimin özellikleri arasında yer almakta iken; " Eğitimde din anlayışının etkileri azalmaya, kültür ve sanat ağırlık kazanmaya başlamıştır." Rönesans döneminin eğitim özelliklerindendir. Doğru cevap C'dir.

Seçeneklerde tarih eğitiminin, tarih öğrenmenin yararları özetlenmektedir. Geçmişteki eğitim çalışmalarını değerlendirerek bugünün eğitimine ışık tutmak ise bir bilim dalı olarak eğitim tarihinin işlevine işaret etmektedir. Bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Eski Yunan’da halk, köle ve asiller olmak üzere ikiye ayrılmıştır. Eğitim yalnızca asillere özgüdür. Soylular, din adamları ve savaşçılardan oluşan üst sosyal sınıfa giren kişilerin çocuklarının eğitim gereksinimlerinin öncelikle karşılanması önem taşımıştır. Çocuklarla ilgilenen, onları gezdiren ve okula götüren kölelere ise “pedagog” adı verilmiştir. bu yüzden bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Seçenekler kronolojik olarak sıralanmıştır. Eski Yunan uygarlığında eğitim iyi vatandaş yetiştirmeyi amaçlamıştır. Eski Roma eğitiminin de amacı iyi vatandaş yetiştirmekti. Romalı düşünürler, bireysel eğitimi ön plana çıkardıklarından bu dönemde eğitimde insanın bireysel gelişimine önem verilmiştir. Daha önceleri iyi vatandaş yetiştirmek olan eğitimin amacı, Orta Çağ’da Hristiyanlığın yoğun etkisiyle dindar bireyler yetiştirmek olarak değişmiştir. İnsan aklının üstünlüğü vurgulanan, kültür ve sanata ağırlık verilen Rönesans döneminin eğitimdeki önemli özelliklerinden biri insanların topluluklar halinde eğitilmesini bir gereksinim olarak vurgulamasıdır. Son seçenekte ise 18. Yüzyılın büyük eğitimcilerinden olan Rousseau’nun görüşlerinden biri yer almaktadır. Rousseau, çocuğun toplum baskısından uzak ve özgürce yetiştirilmesini; çocuğun bireysel özelliklerine saygı gösterilmesini ve onların ilgilerine göre eğitilmelerini istemiştir. Bu sebeple bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Çocuğun özgür sayılması ve başkalarından yardım alınmaksızın bir şeyler yapabilmesi fikri ile ön plana çıkan görüşleri ile Endüstri Çağı’nın eğitimcilerine örnek olarak Maria Montessori verilebilir. Seçenekler arasında günümüze en yakın olan isim Montessori’dir. Diğer isimler ise 18. yüzyılda eğitim tarihine yön vermişler, eğitimin psikolojik temellerine eğilmeyi sağlamışlardır. Bu sebeple bu sorunun doğru yanıtı D seçeneğidir.

Tüm seçeneklerde Endüstri Çağı olarak nitelendirilen 19. yüzyıl eğitimcileri yer alırken, Jean Jack Rousseau 18. yüzyılın büyük eğitimcilerinden biridir. Bu sebeple bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Yerleşik yaşama geçme ve din değiştirme kavramı yalnızca Uygurlar için geçerlidir. Örgün eğitim ve alfabe bağlamında hem Göktürkler hem de Uygurlar dikkate alınabilir. Göçebe halinde yaşayan Hunlar, öncelikle sınırdan gelebilecek saldırılara karşı uyanık, dayanıklı, sorumluluk sahibi, disiplinli ve cesur bireyler yetiştirmeye çalışmıştır. Bilgelik, alplik, kahramanlık, bağımsızlık ve halkın mutluluğunun sağlanması Orhun Yazıtlarında belirtilmekte ve eğitime hâkim olan temel değerler olarak sıralanmaktadır. Bu değerler diğer büyük Türk devletlerinde de gözlemlenmektedir. Coğrafi koşullara göre yaşam ve eğitimi düzenleme ise tüm devletlerde yaşanan bir durum olmuştur. Bu sebeple bu sorunun doğru yanıtı E seçeneğidir.

Tüm seçeneklerde Selçuklu Dönemine ait eğitim kavramları yer almaktadır. Maniheizm ise bir din adıdır. Uygurlar, kentlere yerleşerek yerleşik yaşama geçmişler ve eski Türk inanışlarını bırakıp Maniheizm dinini kabul etmişlerdir. Bu sebeple bu sorunun doğru yanıtı C seçeneğidir.

Selçuklular zamanında kurulan medreseler, Osmanlılar zamanında da devam etmiştir. Diğer seçeneklerde Osmanlı Devleti Dönemine ilişkin eğitim kavramları yer almaktadır. Bu sebeple bu sorunun doğru yanıtı A seçeneğidir.

Enderun Mektebi saray, ordu ve hükümet işlerinde çalışacak yönetici ve devlet adamı yetiştirmek için saray içinde kurulan okuldur. 1455 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından kurulmuştur. Diğer seçeneklerde ise orduda çağdaş eğitim kurumu açma girişimleri doğrultusunda kurulan okullar yer almaktadır. Bu sebeple bu sorunun doğru yanıtı B seçeneğidir.

Seçenekler kronolojik olarak verilmiştir. Yeni Türk harflerinin kabul edilmesiyle birlikte tüm ülkede okur-yazarlık kampanyası başlatılmış, Millet Mektepleri ile Halkevleri’nin açılmasıyla okur-yazar oranında hızlı bir artış sağlanmıştır. 1923-1946 yılları arasında eğitimde köklü gelişmeler sağlanmış, özellikle programlara işlerlik kazandırmak için yerli ve yabancı uzmanlardan yararlanılmıştır. 1923, 1924 ve 1926 yıllarında Heyeti İlmiye adıyla toplanan eğitim kongrelerinin yerini 1939 tarihinde Milli Eğitim Şûraları almıştır. Bu şûralarda, ülkemizdeki eğitimin gelişmesine yönelik önemli kararlar alınmıştır. 1940 yılında ülkemiz nüfusunun % 80’inin köylerde yaşaması nedeniyle eğitimle ilgilenenler, köy eğitimi konusuna yönelmişlerdir. Bir yandan kalkınmayı köyden başlatmak, öte yandan yurt düzeyinde okur-yazar oranını artırmak ama­cıyla 1939 yılında Köy Enstitüleri açılmıştır. Son olarak seçeneklerde eğitim açısından önemli bir yere sahip olan 1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Yasası yer almaktadır. Bu yasayla milli eğitimin temel ilkeleri saptanmış, eğitim sisteminin yapısı; okulöncesi eğitim, temel eğitim, ortaöğretim ve yükseköğretim olarak belirlenmiş, ilköğretim 8 yıl olarak düzenlenmiştir.

J. H. Pestalozzi- John F. Herbart- Frederic Frobel

Eğitimsel geleneğin köklerini, geçmişteki toplumsal ortamın koşullarına göre değerlendirerek günümüze yansıtmaya çalışan bir bilim dalı Eğitim tarihinin açıklamasıdır. Bu nedenle doğru cevap "A" dır.

Orta Çağ’da Hristiyanlığın etkisiyle eski Yunan ve Roma’nın eğitim anlayışı değişmiştir. Bu nedenle doğru cevap "C" seçenğidir.