EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 38

Eğitim, insanın doğumuyla başlayıp yaşamı boyunca devam eden bir süreçtir. Bu süreçte bireylere birtakım bilgi, beceri, tutum ve değerler kazandırılır. Bunun sonucunda da bireylerde gözlenebilen birtakım davranış değişiklikleri meydana gelir. Örneğin markete gittiğinde kasiyerin verdiği para üstünün doğru olup olmadığını bilmeden eve dönen bir çocuğun, basit aritmetik işlemlerini öğrendikten sonra aldığı para üstünü sayarak doğru olup olmadığını anlayabilecek düzeye geldiği gözlenebilir. Böylece bireyde davranış değişikliği kendi yaşantıları yoluyla meydana gelir. Doğru cevap C’dir.

Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme sürecine Eğitim denir. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Her toplum, varlığını sürdürebilmek için kendi kültürünün özelliklerini yeni kuşaklara aktarır. Toplumun, bireyleri kendi kültürünün istek ve beklentilerine uyum sağlayacak biçimde yetiştirmesine “kültürleme” denmektedir. Başka bir deyişle kültürleme, kültürel değerlerin bireye aktarılması sürecidir. Doğru cevap A’dır.

Eğitimin toplumsal, siyasal, bireysel ve ekonomik olan işlevleri;

- Toplumsal kültürü aktarmak, bireyin topluma uyumunu sağlamak, araştıran ve kültüre dinamik ögeler katan insan yetiştirmek,

- Ülkenin anayasal yapısına uygun, lider özellikleri olan, girişimci ve bilinçli seçmen yetiştirmek,

- Bireyin beden, zihin ve ruhsal yapısını geliştirmek,

- Bilinçli üretici ve bilinçli tüketici yetiştirmektir.

Doğru cevap " E" şıkkıdır.

Eğitimin üç temel özelliği; .

- Eğitim bir süreçtir.
- Eğitim sonucunda bireyde davranış değişikliği oluşur.
- Davranış değişikliği bireyin yaşantıları sonucu oluşur.

Doğru cevap "A" şıkkıdır.

Eğitimin amacı, bireylerin kişisel yeteneklerini, insan ilişkileri konusundaki becerilerini, ekonomik yönden yeterliklerini geliştirmek ve vatandaşlık görevlerini tam olarak yerine getirmesini sağlamaktır. Doğru cevap "B" şıkkıdır.

Bir plana bağlı olmaksızın yapılan eğitim etkinliklerine İnformal eğitim denir. Doğru cevap "C" şıkkıdır.

Büyükkaragöz ve diğerleri (1998) eğitimin toplumsal, siyasal, bireysel ve ekonomik olmak üzere dört işlevinden söz etmektedir:

Okullarda ya da kurumlarda bir plan ya da program uygulanarak gerçekleştirilen eğitime formal eğitim denir. Doğru cevap "D" şıkkıdır.

Eğitimin siyasal işlevleri: Ülkenin anayasal yapısına uygun, lider özellikleri olan, girişimci ve bilinçli seçmen yetiştirmektir.

Eğitim, bireyin vatandaşlık sorumluluğunu geliştirir. Bu sorumluluğu geliştiren birey;

Bireyin kendi kendine gerçekleştirdiği bir eylem sonucunda meydana gelen davranış değişikliğine kendiliğinden öğrenme denir. Doğru cevap "E" şıkkıdır.

İnformal Eğitim

 informal eğitim, yaşam içinde kendiliğinden oluşan bir süreçtir. Kişi, karşılaştığı durum ve içinde bulunduğu toplumun diğer üyeleriyle etkileşime girdiğinde farkında olmadan bir şeyler öğrenir. Bu nedenle informal eğitimin, bireyin doğumundan ölümüne değin ailede, sokakta, okulda, iş yerinde ve kitle iletişim araçları yoluyla yaşamın her alanında gerçekleştiği söylenebilir. O halde informal eğitim, “her an, her yerde, bir plana bağlı olmaksızın yapılan eğitim etkinlikleri” olarak tanımlanabilir. İnformal eğitimde bireyin öğrenmesi, gözlem ve taklit yoluyla gerçekleşir. Örneğin köyde yaşayan bir çocuk; tarlayı nasıl süreceğini, nasıl ekip biçeceğini, hayvanların bakımını nasıl yapacağını büyüklerini gözleyerek ve onların davranışlarını taklit ederek öğrenir. Yine bir berber çırağı, ustasının yaptıklarını gözleyip onu taklit ederek nasıl saç keseceğini öğrenir. İnformal eğitim sürecinde bireyler, doğru ve istenen davranışların yanı sıra yalan söylemek, sigara içmek, şiddete başvurmak, küfretmek, kopya çekmek gibi olumsuz davranışlar da kazanabilmektedirler. Çünkü bu eğitim süreci; plansız, kontrolsüz ve amaçsız olarak gerçekleşmektedir. Doğru cevap B'dir.

Formal Eğitim Okullarda ya da kurumlarda bir plan ya da program dahilinde gerçekleştirilen eğitime formal eğitim denmektedir (Demirel ve Kaya, 2001, s.8). Formal eğitim amaçlıdır; önceden hazırlanan bir program çerçevesinde, planlı olarak ve öğretim yoluyla gerçekleştirilir. Eğitim süreci, öğretmen tarafından planlanır, uygulanır ve değerlendirilir. Böylece bireylerin davranışları önceden belirlenmiş amaçlar doğrultusunda değiştirilmeye çalışılır (Fidan ve Erden 1998, s.3; Gürkan, 2006). Okul dışında değişik alanlarda bireyleri mesleğe hazırlamak ve meslekte iken ilerlemesini sağlamak amacıyla yapılan etkinlikler, açılan kurslar, orduda asker yetiştirme formal eğitime örnek olarak verilebilir. Bu tür eğitimin okulda yapılan eğitimden farkı; gereksinime dönük, kısa süreli olması, belli konularla sınırlandırılması ve eğitim talep eden bireylerin yaşa göre gruplandırılmamasıdır. Doğru cevap A’dır.

Formal eğitim süreci, okulda ve okul dışında gerçekleştirilmesine göre örgün ve yaygın eğitim olarak adlandırılmaktadır. Örgün eğitim, belli bir yaş grubundaki ve aynı düzeydeki bireylere, amaca göre hazırlanmış eğitim programları yoluyla okul çatısı altında düzenli olarak yapılan eğitimdir (Taymaz, 1992,).

Örgün eğitim; okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimi içine alır. Örgün eğitim, aşamalılık ve süreklilik gösteren bir süreçtir. Her öğretim basamağı bir sonrakine temel oluşturur ve bir eğitim basamağını başarıyla tamamlayamayan bir öğrenci, bir üst basamağa geçemez (Gürkan, 2006). Örneğin ilköğretim basamağına hiç girmemiş ve bu basamağı başarıyla tamamlamamış bir birey, ortaöğretim basamağına kayıt yaptıramaz. Bir öğretim basamağını başarıyla bitirenlere ise diploma ya da akademik bir derece verilir.

Yaygın eğitim ise örgün eğitim sistemi içine hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir basamağında bulunan ya da bu basamaklardan birinden ayrılmış olan kişilere ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda yapılan eğitimdir (Taymaz, 1992). Halk eğitim merkezlerinde çeşitli konularda açılan kurslar, resmî ve özel kurumlarda, iş yerlerinde düzenlenen hizmetiçi eğitim etkinlikleri bu kapsama girmektedir. Doğru cevap D’dir.

Öğrenme sonucunda davranışlarda gözlenebilir bir değişme olması. Söz konusu davranış değişikliği üç biçimde olabilir:

Bireyin davranışındaki değişikliğin nispeten kalıcı izli olması. Örneğin anaokulunda paylaşmanın önemini öğrenen bir çocuğun okul dışındaki yaşamında da bu konuda duyarlı davranışlar göstermesi ve bunu yaşam boyu sürdürmesi beklenir.

Bireydeki davranış değişikliğinin yaşantı ürünü olması. Öğrenme, bireyin çevreyle etkileşimi sırasında geçirdiği yaşantılar sonucu oluşur. Her bireyin geçirdiği yaşantılar farklı olduğundan öğrenme, bireysel bir süreçtir.

En geniş anlamıyla öğretme, öğrenmeyi sağlama etkinlikleri olarak tanımlanabilir. Daha kapsamlı bir tanımla öğretme, “öğrenmenin kolaylaştırılması, öğrenmeye rehberlik edilmesi, öğrenene öğrenmeyi gerçekleştirmesinde yardımcı olunması sürecidir” (Gürkan, 2006). Günlük yaşam içinde bireye bir şeyler öğrenmesini sağlayacak çeşitli yaşantılar, ailede anne-baba, akran gruplarında arkadaşlar tarafından ya da kitle iletişim araçları aracılığıyla sunulmaktadır. Doğru cevap B’dir.

Ödüllendirme ile kontrol edilen öğrenme, genelde cezalandırma ile kontrol edilen öğrenmeye oranla daha etkin olur. Ödül ya da cezanın öğrenme üzerindeki etkisi henüz tam olarak çözümlenememesine karşın sosyal sonuçlara bakılarak ödül, cezaya tercih edilmelidir. Bireyin kendi içinden gelen uyarım, dıştan verilen uyarıma oranla daha etkili öğretim sağlar. Birey, kendisi başarılı olmak ister ve bu amaçla çalışırsa daha etkili öğrenir. Doğru cevap E’dir.

Toplumun, bireyleri kendi kültürünün istek ve beklentilerine uyum sağlayacak biçimde yetiştirmesine kültürleme denir.

Ülkenin anayasal yapısına uygun, lider özellikleri olan, girişimci ve bilinçli seçmen yetiştirmek eğitimin siyasal işlevidir.

Eğitim, bireyin insan ilişkilerini geliştirmesine yardım eder. Böylece birey;
• İnsanlığa saygı duyar.
• Dostluğa önem verir, zengin bir sosyal yaşamı vardır.
• Başkaları ile etkin işbirliği geliştirir.
• Sosyal davranışlarında naziktir.
• Aileyi sayar ve ailede sorumluluklarını yerine getirir.