EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 35

Doğru cevap C şıkkıdır. En geniş anlamıyla öğretme, öğrenmeyi sağlama etkinlikleri olarak tanımlanabilir. Öğretme etkinliğinin, genelde öğrenme ile sonuçlanması beklenir; ancak öğretme etkinliği olmadan da öğrenme gerçekleşebileceği gibi, her öğretme etkinliği öğrenmeyle sonuçlanmayabilir. Öğretme-öğrenme etkinliklerinin önceden saptanan amaçlar doğrultusunda düzenlendiği yerler genellikle eğitim kurumlarıdır.

Her toplum, varlığını sürdürebilmek için kendi kültürünün özelliklerini yeni kuşaklara aktarır. Toplumun, bireyleri kendi kültürünün istek ve beklentilerine uyum sağlayacak biçimde yetiştirmesine “kültürleme” denmektedir. Başka bir deyişle kültürleme, kültürel değerlerin bireye aktarılması sürecidir. Kültürlemenin amaçlı olarak yapılması ise eğitimdir. Başka bir ifadeyle, eğitim, kasıtlı kültürleme sürecidir. Doğru cevap B'dir.

Gelenek, görenek kısaca toplumun var olan değerlerinin yeni nesillere aktarılması, eğitimin aynı zamanda bir kasıtlı kültürleme süreci olduğunu ortaya koymaktadır. Doğru cevap A'dır.

Eğitim bir süreçtir (I), sonucunda bireyde davranış değişikliği oluşur (III) ve bu davranış değişikliği bireyin yaşantıları sonucunda oluşur (V). Diğer seçeneklerde ise kültürleme kavramına ilişkin olan ve doğrudan eğitim tanımında yer almayan ifadeler yer almaktadır.

Tüm seçeneklerde eğitim yoluyla kendini gerçekleştiren birey özellikleri sıralanmaktadır. Sosyal adalet konusunda duyarlı olma seçeneği ise vatandaşlık sorumlulukları ile ilgili bir ifadedir.

Eğitim bireyin vatandaşlık sorumluluğunu geliştirir. Tüm seçeneklerde bu sorumluluğu geliştiren bireylerin özellikleri sıralanmaktadır. Meslekleri tanıyan ve isabetli meslek seçebilen birey ise eğitim yoluyla “ekonomik etkinliğini” geliştirmiş bir bireydir.

Her an, her yerde, bir plana bağlı olmaksızın yapılan eğitim etkinlikleri, informal eğitim olarak adlandırılmaktadır. Tüm seçeneklerde informal eğitime ilişkin ifadeler yer almakta, “planlı ve programlı etkinlikler” söz konusu tanımın dışında kalmaktadır. Şöyle ki okullarda ya da kurumlarda bir plan ya da program dahilinde gerçekleştirilen eğitim, formal eğitim olarak adlandırılmaktadır.

Örgün eğitim, belli bir yaş grubundaki bireylere, amaca göre hazırlanmış eğitim programları yoluyla düzenli olarak yapılan eğitimdir. Aşamalılık ve süreklilik gösterir. Bu bağlamda okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimi içine alır. Yaygın eğitim ise örgün eğitim sistemi içine hiç girmemiş, bu sistemin herhangi bir basamağında bulunan ya da bu basamaklardan birinden ayrılmış olan kişilere ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda yapılan eğitimdir. Halk eğitim merkezlerinde açılan kurslar ya da iş yerlerinde düzenlenen hizmetiçi eğitim etkinlikleri bu kapsama girmektedir.

Öğrenme süreci genellikle kendiliğinden öğrenme ve yönlendirilmiş öğrenme olmak üzere iki biçimde gerçekleşmektedir. Bireyin kendi kendine gerçekleştirdiği bir eylem sonucunda meydana gelen davranış değişikliği, kendiliğinden öğrenmedir. Seçeneklerde verilen günlük yaşam davranışlarının büyük bir bölümü bu başlıkta değerlendirilebilir. Yönlendirilmiş öğrenmede ise öğrenmeyi sağlayacak bir başka kişi ya da aracın varlığı söz konusudur. Yemek tarifini televiyon programından öğrenme bu başlıkta değerlendirilebilir.

Seçeneklerde öğretim etkinliklerinin dört temel ögesi; yani amaçlar (hedefler), içerik, öğretme-öğrenme süreci (eğitim durumları) ve değerlendirme kavramlarının tanımları yer almaktadır. Öğretim planlı ve programlıdır, içinde yer alan tüm öğrenme yaşantılarının da eğitsel olması esastır. Öte yandan eğitsel olan ya da olmayan tüm öğrenme yaşantıları “eğitim” kavramı içerisinde irdelenebilir.

Seçeneklerde öğretim etkinliklerinin dört temel ögesi; yani amaçlar (hedefler), içerik, öğretme-öğrenme süreci (eğitim durumları) ve değerlendirme kavramlarının tanımları yer almaktadır. Kavrama gücü öğrenmenin sağlanabilmesi için dikkate alınan bir noktadır.

Öğrenmenin varlığı, genelde şu ölçütlere dayalı olarak incelenmektedir: 1. Öğrenme sonucunda davranışlarda “gözlenebilir” bir değişme olmalıdır. Bireyin davranışındaki değişiklik nispeten “kalıcı izli” olmalıdır. Bireydeki davranış değişikliği “yaşantı ürünü” olmalıdır. Geçici ya da doğuştan gelen davranışlar öğrenme olarak yorumlanamaz.

Eğitimin siyasal işlevleri ile ülkenin anayasal yapısına uygun, lider özellikleri olan, girişimci ve bilinçli seçmen yetiştirilmesi vurgulanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

"Bireyin öğrenmesi, gözlem ve taklit yoluyla gerçekleşir.", "Bireyler olumsuz davranışlar da kazanabilmektedir.", "Eğitim süreci, kontrolsüz  gerçekleşmektedir.", "Eğitim, yaşam içinde kendiliğinden oluşan bir süreçtir." informal eğitimin özellikleri iken; eğitimin bir plan ya da program dahilinde gerçekleşmesi fomal eğitimin özelliğidir. Doğru cevap E'dir.

Örgün eğitim; okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim ve yükseköğretimi içine alan, aşamalılık ve süreklilik gösteren bir süreç iken; kişilere ilgi ve gereksinimleri doğrultusunda açılan kurslar ise, yaygın eğitimdir. Dolayısıyla sürücü kursları yaygın eğitimdir. Doğru cevap D'dir.

"Derse geç kalan öğrencinin özür dilemesi"  bir öğrenme ürünüdür. Çünkü öğrenmenin varlığına  ilişkin şu ölçütleri içermektedir:"Öğrenme sonucunda davranışlarda gözlenebilir bir değişme olmalı", "Bireyin davranışındaki değişiklik nispeten kalıcı izli olmalı", "Bireydeki davranış değişikliği yaşantı ürünü olmalı". Doğru cevap E'dir.

"Öğretme etkinliği olmadan da öğrenme gerçekleşebilmesi ile "kendiliğinden öğrenme" vurgulanmaktadır. Bireyin kendi kendine gerçekleştirdiği bir eylem sonucunda meydana gelen davranış değişikliği, kendiliğinden öğrenmedir. Dili yanan çocuğun sıcak çorbayı üfleyerek içmeyi öğrenmesinde, çocuk kendi kendine gerçekleştirdiği bir eylem sonucunda davranışında değişiklik meydana geldiği için "öğretme etkinliği olmadan  öğrenmenin gerçekleştiğine" örnektir. Doğru cevap B'dir.

Eğitim, bireyin vatandaşlık sorumluluğunu geliştirir. Bu sorumluluğu geliştiren birey: Demokratik ilkelere bağlıdır. Ulusal kaynakları korur. Sosyal adalet konusunda duyarlıdır. Düşünce ayrılıklarına saygılıdır. Bireyin meslekleri tanıması, öncelikle eğitimin bireyin ekonomik etkinliğini geliştirmesi amacıyla ilişkilidir. Doğru cevap A'dır.

Öğretim sırasında dikkate alınması gereken hususlardan bazıları şunlardır: Öğretimde amaçların bireyler için gerçekçi olması gerekir. Birey, öğretim sürecine etkin olarak katılırsa daha kolay öğrenir.Uyarımın ölçülü olmasına dikkat edilmelidir. Öğrenmede geçmiş yaşantıların önemli bir yeri vardır. Fakat öğretim sırasında dikkate alınması gereken hususlara ilişkin, ödüllendirme yerine cezalandırma ile kontrol edilen öğrenme, daha etkili olduğu söylenemez. Aksine ödüllendirme ile kontrol edilen öğrenme, genelde cezalandırma ile kontrol edilen öğrenmeye oranla daha etkin olur. Ödül ya da cezanın öğrenme üzerindeki etkisi henüz tam olarak çözümlenememesine karşın sosyal sonuçlara bakılarak ödül, cezaya tercih edilmelidir. Doğru cevap C'dir.

Biyolojik-sosyal-kültürel