EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 24

Eğitim, bireyde öğrenme yaşantıları yolu ile istendik yönde davranış değişiklikleri oluşturma süreci olarak tanımlanmaktadır. Bireyde “istendik davranışlar oluşturabilme” amacını taşıyan eğitim, bu amacını gerçekleştirebilmek için en etkili öğretim stratejisi ve yöntemlerinin neler olduğunun belirlenerek uygulanması üzerinde durur. 

Doğru yanıt A'dır.

Eğitim psikolojisi, insanların gelişim özelliklerini ve öğrenme ilkelerini inceleyerek, eğitim ortamlarını etkili bir biçimde düzenlemeyi ve öğretme yoluyla öğrenmeyi verimli bir biçimde gerçekleştirmeyi amaç edinen uygulamalı bir bilim dalıdır. Ancak eğitimde fırsat ve imkan eşitliğinin sağlanması, eğitim ekonomisinin doğrudan ilgilendiği bir etkinlik alanıdır. Doğru yanıt E'dir.

Eğitim psikolojisine temel oluşturmada önemli bir yeri bulunan gelişim psikolojisi, bireyin doğum öncesinden ölümüne kadar geçirmiş olduğu nicel ve nitel değişmeleri ve gelişmeleri inceleyen bir disiplindir. Bireyin yaşamının hangi dönemlerinde hangi türden gelişimsel özelliklere sahip olduğu; hangi dönemlerde nasıl bir bilişsel, sosyal ve psikolojik gelişim düzeyinde bulunduğu gelişim psikolojisinin ilgi alanına girer. 

Doğru yanıt C'dir.

Sınıf yönetimi bilgisinin öğretmene sağladığı yararlar neler olabilir? Öğrencileri öğrenmeye güdülemede, sınıfta sağlıklı öğretmen-öğrenci ilişkileri oluşturabilmede, öğrencilerin sınıf içi iletişim becerilerini geliştirebilmede sınıf yönetimi bilgisinin öğretmene sayısız yararı bulunmaktadır. Ayrıca sınıf yönetimi konusunda yetkin olan bir öğretmen zamanı daha etkili kullanabilecek, sınıftaki disiplin sorunuyla kolayca başa çıkabilecek ve sınıf ortamını daha iyi düzenleyerek sınıfında öğrenme için elverişli bir ortam oluşturabilecektir. Ancak uzmanlık alan bilgisi öğretmenin sınıf yönetimi bilgisinden bağımsız olarak uzmanlık alanı ile ilgilidir. Doğru yanıt D'dir.

Acaba bir davranış değiştirme süreci olan öğrenme nasıl gerçekleşmektedir? Birey hangi koşullarda daha etkili öğrenebilmektedir? Bireyin öğrenmesini olumsuz yönde etkileyen ya da kolaylaştıran etmenler nelerdir?” Bu ve benzeri daha pek çok soru, psikolojinin öğrenme psikolojisi olarak adlandırılan dalının yanıt aradığı sorulardır. Ancak sınıf içinde etkili zaman yönetimi, sınıf yönetiminin konularından biridir. Doğru yanıt D'dir.

İbn-i Sina, eğitimin sınıf ve statü farkı gözetmeksizin her çocuğa verilmesini ve meslek eğitimi kazandırmaya yönelik olmasını, çocukların okullarda kendi yaşıtları ile birlikte eğitilmesini, öğretmenlerin çocukların yeteneklerini, ilgi ve isteklerini tanıyarak buna göre eğitim vermesini; öğretim etkinliklerinde deneye, gözleme ve araştırmaya yer verilmesini; öğretimde araç-gereçlerden yararlanılmasını ve baskıya dayalı olmayan bir eğitim gerçekleştirilmesini savunmuştur. Doğru yanıt A'dır.

Avrupa’da Rönesans sonrasındaki bilimsel gelişmeler, doğal olarak eğitimi de etkilemiş ve bu dönemde eğitimle ilgili daha çağdaş görüşler ileri sürülmeye başlanmıştır. Bu bağlamda 16.yüzyılda Erasmus, eğitimde cezaya karşı çıkan görüşleri; 17. yüzyılda ise Alman eğitimci Ratke, modern öğretim yöntemlerine ilişkin görüşleri ile dikkat çekmiştir. Yine 17. yüzyılda Çekoslovak eğitimci Comenius, eğitimde gözlem ve deneyim ile öğretimde bireysel farklılıkların önemine değinmiş ve günümüzün çağdaş eğitim psikologları tarafından da vurgulanan, öğretim programlarının çocukların gelişim özelliklerine göre düzenlenmesi gerektiğini belirtmiştir. 17. yüzyıl düşünürleri arasında Locke, çocuğun zihnini boş bir levhaya benzeterek çocuğun dıştan gelen her çeşit uyarana açık olduğunu ileri sürmüş, eğitimde ezberciliğe karşı çıkarak çeşitli türden yaşantılar yolu ile çocuklara yaşamlarında yararlı olabilecek bilgilerin kazandırılması gereği üzerinde durmuştur. Doğru yanıt B'dir.

Aydınlanma hareketi ile birlikte 18. yüzyılda, bilim ve sanat alanında gözlenen gelişmelerin eğitimdeki yansımaları arasında J. J.Rousseau, Pestalozzi ve Herbart’ın görüşleri dikkat çekicidir. Bu düşünürlerden Rousseau, eğitimin çocukların gelişim dönemlerine ve bireysel özelliklerine göre düzenlenmesi gerektiğini, Pestalozzi ise yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi savunmuştur. Herbart ise öğretimde etkili yöntemler üzerinde durmuş ve eğitim ile psikolojinin kesişim noktası olarak nitelendirilebilecek olan “eğitim psikolojisi” alanının ortaya çıkmasına yönelik ilk düşünceleri ortaya atmıştır. Doğru yanıt A'dır.

Derse girer girmez doğrudan konuyu anlatmaya başlayan bir öğretmen, öğretimin dersin amaçları doğrultusunda gerçekleşebilmesi için, öğrencilerin dikkatinin öğretilecek materyale çekilmesi gerektiğini bilmiyor demektir. Öğretmen böyle yapmak yerine Gagne’nin ortaya koymuş olduğu öğretim durumunu gerçekleştirerek, başka bir deyişle görsel ya da sözel uyarıcılarla öğrencilerin konuya dikkatlerini çekerek işe başlamış olsa öğrencilerini güdüleyerek daha etkili bir öğretim gerçekleştirebilecektir. Doğru yanıt A'dır.

Avrupa’da Rönesans sonrasındaki bilimsel gelişmeler, doğal olarak eğitimi de etkilemiş ve bu dönemde eğitimle ilgili daha çağdaş görüşler ileri sürülmeye baş- lanmıştır. Bu bağlamda 16.yüzyılda Erasmus, eğitimde cezaya karşı çıkan görüşleri; 17. yüzyılda ise Alman eğitimci Ratke, modern öğretim yöntemlerine ilişkin görüşleri ile dikkat çekmiştir. Yine 17. yüzyılda Çekoslovak eğitimci Comenius, eğitimde gözlem ve deneyim ile öğretimde bireysel farklılıkların önemine değinmiş ve günümüzün çağdaş eğitim psikologları tarafından da vurgulanan, öğretim programlarının çocukların gelişim özelliklerine göre düzenlenmesi gerektiğini belirtmiştir. 17. yüzyıl düşünürleri arasında Locke, çocuğun zihnini boş bir levhaya benzeterek çocuğun dıştan gelen her çeşit uyarana açık olduğunu ileri sürmüş, eğitimde ezberciliğe karşı çıkarak çeşitli türden yaşantılar yolu ile çocuklara yaşamlarında yararlı olabilecek bilgilerin kazandırılması gereği üzerinde durmuştur.

Aydınlanma hareketi ile birlikte 18. yüzyılda, bilim ve sanat alanında gözlenen gelişmelerin eğitimdeki yansımaları arasında J. J.Rousseau, Pestalozzi ve Herbart’ın görüşleri dikkat çekicidir. Bu düşünürlerden Rousseau, eğitimin ço- cukların gelişim dönemlerine ve bireysel özelliklerine göre düzenlenmesi gerektiğini, Pestalozzi ise yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi savunmuştur. Herbart ise öğretimde etkili yöntemler üzerinde durmuş ve eğitim ile psikolojinin kesişim noktası olarak nitelendirilebilecek olan “eğitim psikolojisi” alanının ortaya çıkmasına yönelik ilk düşünceleri ortaya atmıştır.

Yüzyılı aşkın bir geçmişe uzanan eğitim psikolojisinin bağımsız bir disiplin olarak gelişmesinde birçok bilim adamının önemli katkıları olmuştur. Bunlar arasında kendi laboratuvarında psikoloji bilimiyle ilgili ilk deneysel çalışmaları başlatan Alman psikoloğu Wilhem Wunt, psikolojinin bir bilim olarak gelişmesine öncülük ederken William James, eğitim araştırmalarının doğal ortamlarda gerçekleştirilmesi gereği üzerinde durarak psikolojinin bulgularının eğitime uygulanmasına yönelik çalışmaları ile dikkat çekmiştir. Galton’un 1882 yılında kurmuş olduğu ilk test merkezi ve Amerikalı psikolog Stanley Hall’in öğrencilerin zihinsel, duygusal, fiziksel ve sosyal yönlerinin de incelenmesi gerektiğine ilişkin görüşleri; psikoloji ve eğitimde bireysel farklılıkların ölçülerek eğitimle ilgili sorunların daha nesnel (objektif) yöntemlerle incelenebilmesine yönelik ilk çabalar arasında yer almıştır.

Felsefe ve eğitim alanındaki düşünceleri ile dikkatleri çeken bilim adamlarının öğretme-öğrenme sürecinin niteliğini artırmaya yönelik çabaları bir yana, psi- kolojinin felsefeden ayrılarak bağımsız bir davranış bilimi olmaya yönelmesi ile birlikte eğitim ile psikoloji arasında daha sıkı bir işbirliği gündeme gelmiştir. Bir davranış değiştirme süreci olarak eğitim, daha etkili bir işleve kavuşabilmede psi- koloji, sosyoloji, sosyal psikoloji gibi davranış bilimlerinden yararlanmaya başla- mıştır. Bunlar arasında eğitimi en çok etkileyen bilim dalı ise psikoloji olmuştur. Psikolojinin insan davranışlarının gelişimi ve insanın öğrenmesi ile ilgili bir bilim dalı olması, doğal olarak bir davranış değiştirme süreci olan eğitim ile psikolojiyi aynı noktada buluşturmuştur. Bu iki disiplinin etkileşimi ile de “eğitim psikolojisi” adı altında yeni bir disiplinin gelişmesi kaçınılmaz bir gereklilik olmuştur.

Felsefe ve eğitim alanındaki düşünceleri ile dikkatleri çeken bilim adamlarının öğretme-öğrenme sürecinin niteliğini artırmaya yönelik çabaları bir yana, psi- kolojinin felsefeden ayrılarak bağımsız bir davranış bilimi olmaya yönelmesi ile birlikte eğitim ile psikoloji arasında daha sıkı bir işbirliği gündeme gelmiştir. Bir davranış değiştirme süreci olarak eğitim, daha etkili bir işleve kavuşabilmede psikoloji, sosyoloji, sosyal psikoloji gibi davranış bilimlerinden yararlanmaya başlamıştır. Bunlar arasında eğitimi en çok etkileyen bilim dalı ise psikoloji olmuştur. Psikolojinin insan davranışlarının gelişimi ve insanın öğrenmesi ile ilgili bir bilim dalı olması, doğal olarak bir davranış değiştirme süreci olan eğitim ile psikolojiyi aynı noktada buluşturmuştur. Bu iki disiplinin etkileşimi ile de “eğitim psikolojisi” adı altında yeni bir disiplinin gelişmesi kaçınılmaz bir gereklilik olmuştur. Psikolojinin bulgularını eğitime uygulayarak sınıftaki öğretme-öğrenme sürecinin niteliğini geliştirmeye yönelik arayışlar, günümüzde eğitimin psikolojik temelleri olarak da adlandırılabilecek olan eğitim psikolojisi alanına temel olmuştur. Başka bir deyişle eğitim ve psikoloji bilimlerinin etkileşimiyle eğitim psikolojisi adı altında yeni bir disiplin ortaya çıkmıştır.

Başlangıçta psikolojinin bir uygulama alanı olarak sınırlandırılan eğitim psikolojisi, psikolojinin alt dalları olan “gelişim psikolojisi” ve “öğrenme psikolojisi” ile sıkı ilişkisini sürdürmekle birlikte giderek kendine özgü sorun alanları, araştırma yöntemleri, kuram ve ilkeleri olan ayrı bir bilim olma yönünde ilerlemektedir.

Eğitim psikolojisine temel oluşturmada önemli bir yeri bulunan gelişim psikolojisi, bireyin doğum öncesinden ölümüne kadar geçirmiş olduğu nicel ve nitel değişmeleri ve gelişmeleri inceleyen bir disiplindir. Bireyin yaşamının hangi dönemlerinde hangi türden gelişimsel özelliklere sahip olduğu; hangi dönemlerde nasıl bir bilişsel, sosyal ve psikolojik gelişim düzeyinde bulunduğu gelişim psikolojisinin ilgi alanına girer.

Çocuğun soyut kavramların üstesinden gelebilmesi için soyut zekâ olgunluğuna erişmiş olması gerekir. Çevre ile etkileşerek belli bir zaman içerisinde kazanılabilecek olan bu tür zihinsel olgunluğa ulaşmadan çocuktan soyut konuları kavrayabilme yeteneğini gösterebilmesini beklemek doğru olmaz. Bu durum öğretim programlarının hazırlanmasında, öğrencilerin gelişim özelliklerine dikkat edilmesini zorunlu kılar. Öte yandan öğrencinin hangi gelişim düzeyinde olduğunu bilen bir öğretmen, öğretim etkinliklerinde öğrenciye gelişim düzeyinin üzerindeki davranışları kazandırma gibi gereksiz bir çabaya yönelmekten kendini alıkoyabilir; böylece daha etkili bir öğretim gerçekleştirebilir. Öğrencilerin gelişim özelliklerini bilmek, sınıfta ne türden eğitim yaşantıları düzenleyeceği ve hangi öğretim yöntem ve tekniklerinden yararlanacağı konusunda öğretmene yol gösterir.

İbn-i Sina ise eğitimin sınıf ve statü farkı gözetmeksizin her çocuğa verilmesini ve meslek eğitimi kazandırmaya yönelik olmasını, çocukların okullarda kendi yaşıtları ile birlikte eğitilmesini, öğretmenlerin çocukların yeteneklerini, ilgi ve isteklerini tanıyarak buna göre eğitim vermesini; öğretim etkinliklerinde deneye, gözleme ve araştırmaya yer verilmesini; öğretimde araç-gereçlerden yararlanılmasını ve baskıya dayalı olmayan bir eğitim gerçekleştirilmesini savunmuştur.

Eğitimin geçmişi, insanlık tarihi kadar eski olmakla birlikte eğitimin bir bilim olarak gelişiminin yeni olduğu söylenebilir. Geçmişten günümüze eğitimin bir bilim olarak gelişmesinde pek çok bilim adamının önemli çabaları ve katkıları olduğu bilinmektedir. Örneğin eski Yunan’da Sokrates’in soru sorma yoluyla insanın kendi kendine bilgiye ulaşabileceğine ilişkin görüşleri ile Platon ve Aristo’nun zihin, duygu ve bedenin birlikte uyumlu bir biçimde geliştirilmesi gerektiğini öne süren görüşlerinin günümüz eğitim anlayışına uygun düştüğü bilinmektedir.

Seçeneklerin hepsi öğrenme psi­kolojisi olarak adlandırılan bir dalın yanıt aradığı sorulardır. Ancak "Bireyin doğum öncesinden ölümüne kadar geçirmiş olduğu değişmeler nelerdir?" gelişim psi­kolojisi olarak adlandırılan bir dalın yanıt aradığı sorudur. Doğru cevap D'dir.

Öğrenci, düşünürler ile özellikle ön plana çıkan görüşlerine ilişkin dört eşleştirmeyi doğru yaparken; “Eğitimde cezaya karşı çıkılmalıdır." görüşünün Pestalozzi ait olduğunu seçerek bir eşleştirmeyi yanlış yapmıştır. “Eğitimde cezaya karşı çıkılmalıdır." görüşünü Pestalozzi değil Erasmus savunmuştur. Doğru cevap C'dir.