DÜNYA MUTFAKLARI I

İspanya Mutfağı’nın potansiyeli günümüzde İspanya turizmine olumlu yönde katkıda bulunmaktadır. Örneğin; Cáceres şehri, yemek ve şarap tüketimi konusunda özellikli bir turistik destinasyon olarak bilinmektedir. UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilen şehir, ülkenin güneybatısında Extremadura Bölgesi’nde yer almaktadır. (LópezGuzmán, Di-Clemente, Hernández-Mogollón, 2014: s.10).

İspanya Mutfağı ile Türk Mutfağı arasında da doğrudan bir bağlantı bulunmaktadır. 1492 yılında İspanya’dan kovularak Osmanlılar’a sığınan Museviler’e İbranicede İspanya anlamına gelen karşılığıyla Sefarad denilmektedir. Günümüzde Türkiye’de yaşayan yaklaşık 25 bin Yahudi asıllı Türk vatandaşının %96’sını Sefaradlar oluşturmaktadır. Türk Mutfak kültürüne pozitif yönde katkı yapan söz konusu topluluk; bu açıdan İspanyol ve Türk mutfaklarının kesişim noktasını oluşturmaktadır (Hatipoğlu, 2013: s.140).

Avrupalı bir Akdeniz ülkesi olmasına rağmen okyanusa da kıyısı olan bir ülke olan İspanya; tarihin her anında farklı uygarlıkların ilgisini çekmiştir. Ortaçağdan itibaren bir Türk denizi haline gelen Akdeniz’de tutunamayan ve Osmanlılar ile baş edemeyen İspanyollar denizcilikteki yeteneklerini farklı konularda değerlendirmişlerdir. Cebelitarık’ı geçerek okyanusa açılmışlar ve özellikle Orta ve Güney Amerika’yı istila etmişlerdir (Kocaoğlu, 2006: s.7-9). Bu süreçte, o tarihe kadar Avrupa’da bilinmeyen domates, mısır, patates, kırmızıbiber, kabak, çeşitli fasulye türleri, vanilya ve çikolata gibi ürünleri getirerek Avrupa’ya tanıtmışlardır. Böylece İspanyollar’ın yeni dünya arayışları hem Avrupa’daki yiyeceğe dayalı ürün yelpazesini geliştirmiş hem de başta İspanyol yemek kültürü olmak üzere Orta Amerika ülkelerine kendi kültürlerini taşımalarına neden olmuştur. (http://www.gurmerehberi.com).

İspanya hâlihazırda monarşi ile yönetilmektedir. Ama farklı diller ve tarihsel, politik ve kültürel gelenekler kadar çeşitli ekonomik ve sosyal yapısı olan farklı dinlerin de bir araya gelmesiyle oluşmuş muhtelif bir ülke olduğunu da belirtmek gerekmektedir. Bu yüzden de, ülkenin anayasası topluluklara kendini yönetme hakkını vermekte ve garanti etmektedir. Bu durumda da on yedi Özerk Topluluk ve iki Özerk Şehirden meydana gelen bir ülke ortaya çıkmaktadır. İspanya için tek bir merkezi olamayan ülke demek yanlış olmayacaktır. Merkez olarak kabul gören yerleşimlerden bir kaçı; Navarre, Bask Bölgesi, Katalonya ve Galiçya gibi bölgelerdir. (http://www.ebridge2.eu) Parlamenter demokrasi şeklinde örgütlenmiş bir anayasal monarşi rejimi ile yönetilen İspanya, 1986’dan beri Avrupa Birliği’nin 1982’den beri de NATO’nun üyesidir. (https://tr.wikipedia.org/wiki/İspanya).

İspanya, Avrupa ile Afrika arasında bir köprü konumunda olması nedeniyle çok çeşitli uygarlıkların uzun yıllar boyunca bu topraklarda bulunmasına sebep olmuştur. Romalılar, Yahudiler, Mağribiler ve Müslümanlar bu uygarlıklar arasında en fazla etkide bulunanlar arasında sayılabilir (Nenes, 2009: s.374).

Kristof Kolomb’un 1492 yılında keşfettiği bölgeleri diğer Avrupalılar’ın da keşfetmesiyle birlikte o ülkelerin de mutfakları yeni ürünlerle tanışmaya başlamıştır. Şekerkamışının yanında Hindistan cevizi, nohut, kişniş, patlıcan, soğan, sarımsak, portakal, ıhlamur, mango, pirinç ve kahve de İspanyollar aracılığıyla diğer Avrupalılar’ın tanıştığı ürünler arasında sayılabilmektedir (Nenes, 2009: s.111).

İspanya’nın Akdeniz iklimi olan yörelerinde narenciye, incir, üzüm ve zeytin bolmiktarda yetiştirilmektedir. Daha iç kısımlarda buğday, sulak arazilerde pirinç ve de kıyılarda çeşitli deniz ürünleri ile balık bulunmaktadır. Bu ürünler, İspanya mutfak kültüründeki yemek adetlerini de biçimlendirmektedir. Ancak "üzüm" İspanyollar aracılığıyla diğer Avrupalıların tanıştığı ürünler arasında yer almadığı için sorunun doğru yanıtı C'dir.

Marinate (Marine Etmek): Lezzet eklemek ve yumuşatmak amacıyla bir yiyeceği sıvı içinde (genelde zeytinyağı) bekletmek.

Yiyeceği geri çevirmek onu tabakta bırakmaktan daha uygun bulunmaktadır.

Pasta İspanyol değil, İtalyan mutfağına özgü yiyeceklerden biridir. Diğer şıklarda yer alan yiyeceklerin hepsi İspanyol mutfağı yiyecekleridir.

Buğday, zeytinyağı ve şarap tedariki yanında Roma İmparatorluğu’nun temel soslarından birisi olan Garum Sosu’nun hammaddesi olan tuzlu balık da İspanya’dan tedarik edilmiştir. Açıklamada görüldüğü üzere Garum sosunun temel maddesi tuzlu balıktır.

Empanada, içi dana eti, tavuk, soğan, bazen de deniz ürünü ile doldurulmuş bir hamurişi çeşididir. Genelde turta şeklinde olmaktadır. Diğer şıklar incelendiğinde, Arroz can pollo, tavuklu pilavdır. Callado sulu bir yemektir. Cazuelas, güveçtir. Cebiche ise çiğ balık veya deniz kabuklularıdır.

Ajo blanco: Ezilmiş badem, sarımsak ve zeytinyağıyla yapılmış soğuk çorbadır. Diğer şıklar incelendiğinde ise aioli, sarımsak aromalı mayonez, ajo sarımsak, alaju şeker, kuruyemiş ve zencefilden oluşan hamur, bizcaho boracho ise bir tür kek olduğu görülmektedir.

Callaloo: Bamya, patlıcan, domates, soğan, sarımsak, kırmızıbiber, baharat ve otlar, et,yengeç ve hindistan cevizi sütü ile pişirilen sulu bir yemek türüdür. Diğer şıklar incelendiğinde, cassava nişasta, chongos, bir tür sos, chorizo bir çeşit sosis cocido nohut yahnisi haşlaması olduğu görülmektedir.

Chorizo Iberico: Siyah toynaklı domuzdan üretilmiş ve pişmiş İspanyol usulü sosidir. Diğer seçenekler incelendiğinde Diğer seçeneklerinin İspanyol yemeği olan tapas çeşitleri olduğu görülmektedir.

Patatesli, İspanyol sosisli ve karamalize soğanlı klasik İspanyol omletine Tortillo de Chorizo adı verilir.
Diğer şıklar incelendiğinde Sığır eti, taze soğan, zeytin, kuru üzüm ve yeşillikler ile doldurulmuş İspanya usulü turta şıkkının Empanadillas de Carne,
Patatesli ve karamalize soğanlı klasik İspanyol omleti ile birlikte şıkkının Tortilla a la Española,
Sarımsak, maydanoz ve beyaz Rioja şarabı ile sotelenmiş karidesler  şıkkının Gambas al Ajillo,
Kıyılmış Jamon İberico (bir tür İspanyol domuz salamı) ve karidesle harçlanmış yuvarlak köfteler  şıkkının ise Croquetas de jamon Iberico y Gamba olduğu görülmektedir.

Bocadillos de Cangrejo sıcak tapas örneklerindendir. Chorizo Iberico, Table de Quesos, Aceitunas Alinadas ve Enselada de la Casa seçeneklerinde verilen tapas çeşitleri ise soğuk tapas örnekleridir.

Jamon Iberico de Bellota Pata Negra, siyah toynaklı do¬muzdan üretilmiş kurutulmuş İspanyol jambonudur ve soğuk tapas örneğidir.

Paella a la Marinera, Safran ile tatlandırılmış karışık deniz mahsullü klasik pilavdır. Arroz Negro, balıklı pilav, Paella de Verduras, sebzeli klasik pilav, Paella a la Valenciana deniz mahsüllü ve tavuklu pilav, Paella a la Valenciana con Chorizo Español tavuklu ve İspanyol sosisli klasik pilavdır.

Churros küçük ve fazla pişmiş bir donat türüdür.

İspanya Mutfağı’nın potansiyeli günümüzde İspanya turizmine olumlu yönde katkıda bulunmaktadır. Örneğin; Cáceres şehri, yemek ve şarap tüketimi konusunda özellikli bir turistik destinasyon olarak bilinmektedir. UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilen şehir, ülkenin güneybatısında Extremadura Bölgesi’nde yer almaktadır.