DÜNYA MUTFAKLARI I - Deneme Sınavı - 17

İspanyol Mutfağı’nda palle a la Marinera safran ile tatlandırılmış karışık deniz mahsullü klasik pilav olarak bilinir.

Poco hechui, az pişmiş anlamına gelmektedir. Diğer yandan, muy hechui ise pişmiş demektir.

İspanyol Mutfağı’nda arroz con pollo, tavuklu pilav anlamına gelmektedir. Ayrıca, ajo sarımsak, azafran safran, jerez yoğunlaştırılmış şarap ve puntillatas kalamar demektir.

İspanyollar genelde az kahvaltı edip, öğlen yemeğinde çok yemeyi ve aksam yemeklerini geç saatlerde tüketmeyi tercih etmektedirler. Akşamüstü çay ve bisküvi yerler.

İspanyol Mutfağı’nda salsa, malzemeleri bulamak için veya çeşni olarak kullanılan baharatlı bir sostur.

İspanyollar, Avrupa’yı domates, mısır, patates, kırmızıbiber, kabak, fasulye türleri, vanilya ve çikolata gibi ürünlerle tanıştırmışlardır.

Özellikleri açısından bakıldığında; İspanya Mutfağı benzer kültür mutfaklarına göre özgünlüğe dayalı farklılıklar taşımaktadır. Diğer bir deyişle; İspanya Mutfağı, diğer kültürlerdeki mutfaklara nazaran yemek zevkinin saraydan halka doğru yayılmadığı ve temelinde halk yemeklerinin olduğu bir mutfak özelliği taşımaktadır (Belge, 2001: s.149).

İspanya Mutfağı’nın potansiyeli günümüzde İspanya turizmine olumlu yönde katkıda bulunmaktadır. Örneğin; Cáceres şehri, yemek ve şarap tüketimi konusunda özellikli bir turistik destinasyon olarak bilinmektedir. UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilen şehir, ülkenin güneybatısında Extremadura Bölgesi’nde yer almaktadır. (LópezGuzmán, Di-Clemente, Hernández-Mogollón, 2014: s.10).

İspanya Mutfağı ile Türk Mutfağı arasında da doğrudan bir bağlantı bulunmaktadır. 1492 yılında İspanya’dan kovularak Osmanlılar’a sığınan Museviler’e İbranicede İspanya anlamına gelen karşılığıyla Sefarad denilmektedir. Günümüzde Türkiye’de yaşayan yaklaşık 25 bin Yahudi asıllı Türk vatandaşının %96’sını Sefaradlar oluşturmaktadır. Türk Mutfak kültürüne pozitif yönde katkı yapan söz konusu topluluk; bu açıdan İspanyol ve Türk mutfaklarının kesişim noktasını oluşturmaktadır (Hatipoğlu, 2013: s.140).

Avrupalı bir Akdeniz ülkesi olmasına rağmen okyanusa da kıyısı olan bir ülke olan İspanya; tarihin her anında farklı uygarlıkların ilgisini çekmiştir. Ortaçağdan itibaren bir Türk denizi haline gelen Akdeniz’de tutunamayan ve Osmanlılar ile baş edemeyen İspanyollar denizcilikteki yeteneklerini farklı konularda değerlendirmişlerdir. Cebelitarık’ı geçerek okyanusa açılmışlar ve özellikle Orta ve Güney Amerika’yı istila etmişlerdir (Kocaoğlu, 2006: s.7-9). Bu süreçte, o tarihe kadar Avrupa’da bilinmeyen domates, mısır, patates, kırmızıbiber, kabak, çeşitli fasulye türleri, vanilya ve çikolata gibi ürünleri getirerek Avrupa’ya tanıtmışlardır. Böylece İspanyollar’ın yeni dünya arayışları hem Avrupa’daki yiyeceğe dayalı ürün yelpazesini geliştirmiş hem de başta İspanyol yemek kültürü olmak üzere Orta Amerika ülkelerine kendi kültürlerini taşımalarına neden olmuştur. (http://www.gurmerehberi.com).

İspanya hâlihazırda monarşi ile yönetilmektedir. Ama farklı diller ve tarihsel, politik ve kültürel gelenekler kadar çeşitli ekonomik ve sosyal yapısı olan farklı dinlerin de bir araya gelmesiyle oluşmuş muhtelif bir ülke olduğunu da belirtmek gerekmektedir. Bu yüzden de, ülkenin anayasası topluluklara kendini yönetme hakkını vermekte ve garanti etmektedir. Bu durumda da on yedi Özerk Topluluk ve iki Özerk Şehirden meydana gelen bir ülke ortaya çıkmaktadır. İspanya için tek bir merkezi olamayan ülke demek yanlış olmayacaktır. Merkez olarak kabul gören yerleşimlerden bir kaçı; Navarre, Bask Bölgesi, Katalonya ve Galiçya gibi bölgelerdir. (http://www.ebridge2.eu) Parlamenter demokrasi şeklinde örgütlenmiş bir anayasal monarşi rejimi ile yönetilen İspanya, 1986’dan beri Avrupa Birliği’nin 1982’den beri de NATO’nun üyesidir. (https://tr.wikipedia.org/wiki/İspanya).

İspanya, Avrupa ile Afrika arasında bir köprü konumunda olması nedeniyle çok çeşitli uygarlıkların uzun yıllar boyunca bu topraklarda bulunmasına sebep olmuştur. Romalılar, Yahudiler, Mağribiler ve Müslümanlar bu uygarlıklar arasında en fazla etkide bulunanlar arasında sayılabilir (Nenes, 2009: s.374).

Kristof Kolomb’un 1492 yılında keşfettiği bölgeleri diğer Avrupalılar’ın da keşfetmesiyle birlikte o ülkelerin de mutfakları yeni ürünlerle tanışmaya başlamıştır. Şekerkamışının yanında Hindistan cevizi, nohut, kişniş, patlıcan, soğan, sarımsak, portakal, ıhlamur, mango, pirinç ve kahve de İspanyollar aracılığıyla diğer Avrupalılar’ın tanıştığı ürünler arasında sayılabilmektedir (Nenes, 2009: s.111).

İspanya’nın Akdeniz iklimi olan yörelerinde narenciye, incir, üzüm ve zeytin bolmiktarda yetiştirilmektedir. Daha iç kısımlarda buğday, sulak arazilerde pirinç ve de kıyılarda çeşitli deniz ürünleri ile balık bulunmaktadır. Bu ürünler, İspanya mutfak kültüründeki yemek adetlerini de biçimlendirmektedir. Ancak "üzüm" İspanyollar aracılığıyla diğer Avrupalıların tanıştığı ürünler arasında yer almadığı için sorunun doğru yanıtı C'dir.

Marinate (Marine Etmek): Lezzet eklemek ve yumuşatmak amacıyla bir yiyeceği sıvı içinde (genelde zeytinyağı) bekletmek.

Yiyeceği geri çevirmek onu tabakta bırakmaktan daha uygun bulunmaktadır.

Pasta İspanyol değil, İtalyan mutfağına özgü yiyeceklerden biridir. Diğer şıklarda yer alan yiyeceklerin hepsi İspanyol mutfağı yiyecekleridir.

Buğday, zeytinyağı ve şarap tedariki yanında Roma İmparatorluğu’nun temel soslarından birisi olan Garum Sosu’nun hammaddesi olan tuzlu balık da İspanya’dan tedarik edilmiştir. Açıklamada görüldüğü üzere Garum sosunun temel maddesi tuzlu balıktır.

Empanada, içi dana eti, tavuk, soğan, bazen de deniz ürünü ile doldurulmuş bir hamurişi çeşididir. Genelde turta şeklinde olmaktadır. Diğer şıklar incelendiğinde, Arroz can pollo, tavuklu pilavdır. Callado sulu bir yemektir. Cazuelas, güveçtir. Cebiche ise çiğ balık veya deniz kabuklularıdır.

Ajo blanco: Ezilmiş badem, sarımsak ve zeytinyağıyla yapılmış soğuk çorbadır. Diğer şıklar incelendiğinde ise aioli, sarımsak aromalı mayonez, ajo sarımsak, alaju şeker, kuruyemiş ve zencefilden oluşan hamur, bizcaho boracho ise bir tür kek olduğu görülmektedir.

Callaloo: Bamya, patlıcan, domates, soğan, sarımsak, kırmızıbiber, baharat ve otlar, et,yengeç ve hindistan cevizi sütü ile pişirilen sulu bir yemek türüdür. Diğer şıklar incelendiğinde, cassava nişasta, chongos, bir tür sos, chorizo bir çeşit sosis cocido nohut yahnisi haşlaması olduğu görülmektedir.