DÜNYA EKONOMİSİ

Klasik teorisyenler içinde küreselleşmeye en yakın görüşler Marks’tan gelmiştir.

Küreselleşme ile ilgili teorik tartışmalarda en çok üzerinde durulan konulardan birisi küreselleşmenin ne zaman başlamış olduğudur. Tartışmalar üç olasılık üzerinde yoğunlaşmaktadır

Küreselleşme tarihin başlangıcından beri var olan bir süreçtir. Ancak son yıllarda hızında ani bir artış gerçekleşmiştir.

Küreselleşme modernleşme ve kapitalizmin gelişmesi ile yaşıttır. Son yıllarda hızında artış yaşanmaktadır.

Küreselleşme sanayi ötesi toplum, modern ötesi toplum ve kapitalist düzenin çözülmesi ile ilgili olarak son yıllarda ortaya çıkan yeni bir olgudur.

Yeni küreselleşme teorilerine en önemli katkı bir edebiyat ve iletişim teorisyeni olan Mc Luhan’dan gelmiştir. 30 yıl Önce formüle edilen görüşleri hâlâ pek çok bilim adamına ilham kaynağı olmaktadır.

Dolaysız yatırım, dış ülkelere yapılan yatırım, yabancı tahvil, hisse senetleri, finansman bonosu gibi finansal varlıklar şeklinde olabileceği gibi, fiziki üretim amacına yönelik de olabilir.

1944 yılında ABD’nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods’da kurulmuş ve 1947’de fiilen çalışmaya başlamıştır.

Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen adı altında Üçüncü Dünya ile sanayileşmiş kapitalist ülkeler arasında sürdürülmekte olan tartışmalarda, temel maddeler sorunu stratejik bir önem taşımaktadır. Temel maddeler üretiminde ihtisaslaşmış olan sanayileşmekte olan ülkeler neo-merkantilist politikalar uygulamışlardır.

Merkantilist kapitalizm ve sömürgecilik (1500-1800)

Sömürge ve koloni alanlarındaki doğal kaynakların devlet destekli imtiyazlı şirketler tarafından sömürülme dönemi. Bu dönemin ünlü şirketleri arasında, Dutch East India, Hudson’s Bay, Massachusetts Bay, Muscovy ve Van Diemen’s Land şirketleri yer almaktadır.

“Fordizm”, Henry Ford’un öncülüğünü yaptığı bir üretim sistemidir. Geçen yüzyıl boyunca en baskın olarak kullanılan üretim yöntemidir. 1920’li yılların başında uygulamaya konan yöntem, vasıfsız işçilerin bir üretim bandı oluşturduğu, kitle üretimi ve kitle tüketimi üzerine kurulu bir sistemdir. Her bir işçi üretim bandında çok küçük ve vasıfsız bir işle görevlendirilmiş olup, bütünün (yani üretilen ürünün) ne olduğu konusunda bilgisizdirler.

Londra sistemi 1930’larda çökmüştür. Benzer bir kriz 1970’lerde yaşanmıştır. Krizin kaynağı Amerikan sınai ve ticari gücündeki nispi azalmadır.

Küreselleşmeye yol açan çeşitli güçler daima var olmuşlarsa da XV. yüzyıla kadar bunların ivmesi oldukça yavaş olmuştur. XV. yüzyıla kadar küreselleşmenin gelişim süreci doğrusal değildir. XV. ve XVI. yüzyıllarda modernleşme olarak da adlandırılan Avrupa’daki toplumsal dönüşümle birlikte küreselleşme artış yönünde ilerleyen doğrusal bir gelişme sürecine girmiştir. Teknik olarak da küreselleşmenin başlangıcını XV. yüzyıl olarak ifade etmek daha doğru bir yaklaşımdır. Çünkü Kopernik’ten önce insanoğlu bir küre üzerinde yaşadığının bilincinde değildir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Küreselleşme ile ilgili teorik tartışmalarda en çok üzerinde durulan konulardan birisi küreselleşmenin ne zaman başlamış olduğudur. Tartışmalar üç olasılık üzerinde yoğunlaşmaktadır (Waters, 1995, s.4):

Doğru cevap E seçeneğidir.

Klasik teorisyenler içinde küreselleşmeye en yakın görüşler Marks’tan gelmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Mc Luhan’a göre kültürün belirleyici ilkesi, içeriğinden çok iletildiği aracının niteliği ile ilgilidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

XIX. yüzyılın ortasında en fazla ticaret yapan ülke İngiltere’dir. Ancak 1900 yılına gelindiğinde ABD ve diğer Avrupa ülkeleri İngiltere’yi yakalamıştır. Büyük bunalıma kadar geçen zaman boyunca dünya ticareti, İngiltere, Fransa, Almanya ve ABD’nin hâkimiyetinde kalmış ve bu dört ülke tarafından yönlendirilmiştir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Dünya üzerinde liberal ticareti yaymanın aracı GATT (General Agreement on Tariffs and Trade) adlı organizasyon olmuştur. GATT kuruluş aşamasından bu yana küresel bir kurum olmuştur. Doğru cevap D seçeneğidir.

1992 yılında firmalar arasındaki birleşmelerle küreselleşen dört endüstri dalı OECD tarafından aşağıdaki gibi belirlenmiştir: 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Girişimci ve finansal kapitalizm (1800-75): Üretici ve tüketici piyasalar üzerinde olgunlaşmamış düzeyde kontrolün sağlandığı ve finansal yatırımlar aracılığı ile altyapının kurulduğu dönemdir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Üçüncü küreselleşmenin sonucunda küreselleşme ortaya çıkmıştır. Doğru cevap E seçeneğidir.

2000 yılında, BM’nin New York’ ta gerçekleştirdiği Binyıl Zirvesi’nde, ana hedef olarak aşırı yoksul nüfus yüzdesinin, 2015 yılına kadar yarıya indirilmesi hedefi ilan edilmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Küreselleşme, ulaşım, haberleşme ve bilgi işlem teknolojisindeki gelişmeler sonucunda, toplumsal ve kültürel düzenlemeler üzerinde, mekânsal uzaklıklardan kaynaklanan farklılıkların ortadan kalktığı, toplumsal bir süreçtir.