DÜNYA EKONOMİSİ

Her ne kadar soğuk savaş iki kamp arasında doğrudan savaşa yol açmamış olsa da bu döneme Fransa; Cezayir ve Vietnam’da; ABD; Kore ve Vietnam’da; Çin; Vietnam’da ve SSBC ise Afganistan’da savaşmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

1945’ten sonra, ABD yeni liberal düşüncelerini tüm dünyaya benimsetti. Temmuz 1944 Bretton Woods anlaşmaları, işleyişi yeni kalkınmış olan ülkelerin denetiminde olacak yeni bir para sistemini getirdi.Cevap: B şıkkıdır.

1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birlikte, tarihte daha önce rastlanan, yaşanan uluslararası oluşumlara göre çok kısa sayılabilecek bir dönemde, hiç kimsenin hayal bile edemeyeceği boyutlarda değişiklik yaşanmıştır. Sovyetler Birliği dağılmış, Doğu Avrupa ülkelerindeki siyasal rejimler çökmüş, iki Almanya birleşmiştir. Büyük bir hızla gelişen bu olaylar sonunda dünyada iki süper güç arasında nükleer silahlara dayalı “şiddet dengesi” olarak nitelenen denge ortadan kalkmıştır. Yok olan iki kutuplu dünya düzeninin yerini alan yeni bir yapılanma ortaya çıkmıştır. Cevap: C şıkkıdır.

2008 Krizi, dünyada kapitalist sistemin 1929 yılından bu yana karşılaştığı en ciddi problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kriz, hem dünya ekonomik sisteminin yapısının hem de bu sistemin nasıl yönetildiğinin sorgulanmasına yol açarak tarihsel anlamda bir dönüm noktası yaratmış olabilir. Cevap: D şıkkıdır.

Sadece verilen bilgiler kullanıldığında ABD ile Avrupa farklı ekonomi politikaları izlediği anlaşılır. Diğer seçeneklerde verilen bilgilere metinden ulaşılamaz. Doğru seçenek D Seçeneğidir.

Son yıllarda yakaladığı büyüme hızı ile dikkatleri üzerinde toplayan ABD’nin birtakım yapısal sorunları da mevcuttur. Ortaöğretimin yetersizliği, verimlilik artışının yavaşlaması, sağlık alanında reform ihtiyacı, dış ticaret açıkları, gelir dağılımı eşitsizliği gibi faktörler orta vadede ekonominin güç kaybetmesine yol açabilecek etkenlerdir. Cevap: E şıkkıdır.

Çin’in sahip olduğu ekonomik sisteme “sosyalist piyasa ekonomisi” adı verilmiştir. Bu yeni ekonomik yapı sosyalizm ve serbest piyasa kavramlarını bir araya getirmiştir. Bu yeni sistem, yönetim ve kurumsal yapı anlamında sosyalist kabul edilirken, serbest piyasa ve ticarete uygunluk anlamında piyasa ekonomisidir.

Çin’in, özellikle 1990’lardan itibaren yakaladığı büyüme hızı tüm dünyanın dikkatini çekmiştir. Yakalanan yüksek büyüme hızları dönemlerinde Çin’de tasarruf oranları %40’a dayanmıştır. 1990 yılında Çin %4’lük bir büyüme oranına sahipken 1994 yılına gelindiğinde bu oran % 12,7’e ulaşmıştır. Bu doğrultuda Çin'deki tasarruf oranı fazlalığı yatırım için ihtiyaç duyulan sermayeyi sağlamaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Sadece soruda verilen bilgiler kullanıldığında gelişmekte olan ülkeler ile gelişmiş ülkeler arasındaki farkın azaldığı sonucuna ulaşılır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kriz Amerikan emlak sektöründe başlamıştır. 2007 yılı sonunda ABD’de ev için kullandırılan kredilerin toplamı 10,5 trilyon dolara ulaşmıştır. Bu büyüklük ABD GSYH’nin yaklaşık % 75’ine denk gelmektedir. Bu alanda başlayan kriz ekonominin bir çok alanında çöküşe neden olmuştur.

1648’de yapılan Westphalia Barış Anlaşması ile birbirleriyle amansız rekabet içindeki büyük ülkeleri hanedanlıklara, dinî inançlar ve dillere göre bölerek Kıta Avrupası’na huzur getireceği düşünülmüş, ancak bu anlaşma düzen arayışlarına cevap getirmediğinden kararsızlık Fransız İhtilali’ne (1789) kadar sürmüştür.

Yeni dünya düzeninin ekonomik alandaki kemik yapısı 1980’lerin başlarında belirmeye başlamıştır. Piyasa ekonomisinin hâkimiyeti, uluslararası ticaret ve sermaye hareketlerinde maksimuma varan serbesti ve bölgesel ekonomik blokların belirleyici güç olmaları Yeni Dünya Düzeni’nin (YDD) ekonomik yönünü belirlerken, siyasi açıdan nasıl bir düze- nin kurulacağı az çok ancak 1990’ların ortalarında ortaya çıkmaya başlamıştır.

Silahlanma yarışı tam hız devam ediyor olmasına rağmen her iki süper gücün de şu gerçeği kavrayabilmesi fazla sürmedi. Bu yarış kaynakların önemli kısmını çekerek ekonomik olarak diğer ülkelerin gerisinde kalmalarına yol açmaktadır. ABD II. Dünya Savaşı’ndan 1970’lerin başına kadar hem standart sanayi dallarında hem ileri teknoloji üreten sektör- lerde rakipsiz durumdaydı ama bu dönemde standart sanayi dallarında egemenliği AB ve Uzak Doğu’nun yeni sanayileşen ülkelerine bırakmak zorunda kalmıştı.

SSCB’de iktidara yönelik tepkiler artmaya başladı. Öncülüğü yine Polonya yaptı. İşçilerin 1988’de başlattıkları grev, sistemin değişmesi ve Sovyetler Birliği’nin nüfuz alanından çıkmasıyla sonuçlanan dev harekete yol açtı.

Çin’in topraklarının yüzölçümü onu Doğu Asya’nın en büyük ülkesi yapar. Çin’in nüfusu dünya nüfusunun yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır. Çin hâlen dünyanın en fazla nüfusa sahip ülkesidir. Yakın bir gelecekte Hindistan’ın bu konuda liderliğe yükselmesi beklenmektedir.143

1978 yılında kapitalizm temelli ekonomik reformların uygulanmasıyla birlikte Çin, dünyanın ekonomik büyümesi ve kalkınması anlamında en hızlı ülkesi olmuştur. Dünyada mal ticareti hacimleri ele alındığında dünyanın ikinci büyük ihracatçısı ve üçüncü büyük ithalatçısı Çin’dir.

G-20: Uluslararası ekonomik iş birliğini arttırmayı amaçlayan, gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomileri bir araya getiren, 19 ülkenin katılımıyla oluşan özellikle global ekonomik gelişmeleri değerlendirerek kararlar alan bir oluşumdur.

1960’larda Yükselen Ekonomilerin dünya GSYH’dan aldığı pay %17’ler civarında iken 2010’lara gelindiğinde bu pay 2 kattan fazla artarak %40’lara dayanmıştır. Aynı süreçte, Gelişmiş Ekonomilerin payı başlangıçta tam bir aslan payı iken, 2010’larda bu pay ciddi erozyona uğrayarak % 57’lere çekilmiştir.

1980 yılından 2013 yılına kadar Kişi Başı GSYH verileri kaç katına gelmiştir diye bakıldı- ğında hâlen iyi gelişmelerden bahsetmek mümkündür. Örneğin, 1980’den 2013 yılına ka- dar Kişi Başı GSYH rakamları gelişmiş (sanayileşmiş) olanlar için yaklaşık 4,2 katı gelişme göstermiştir. Gelişmekte olan ülkelerin ortalamasına göre bu artış yaklaşık 6 kattır. Yani gelişmekte olanlardaki Kişi Başı GSYH 1980 yılında gelişmiş olanların % 8,2’si kadarken 2013 yılında % 11,6’sı kadar olmuştur.

Toplumların giderek artan bütünleşme eğilimleri, sanayi devriminden sonra daha da belirgin hâle gelmiştir. 19. yüzyılda taşımacılığın gelişmesi, daha sonra, İkinci Dünya Savaşı’nın arkasından iletişim alanındaki teknik gelişmelerin hızlı tırmanışı nedeniyle insanlık yöresellikten bölgeselliğe geçmiştir.