DÜNYA EKONOMİSİ

I. Dünya Savaşı sonrasında 1815-1822 yılları arasında uygulanan koalisyona benzer koalisyon Milletler Cemiyeti aracılığıyla oluşturulmaya çalışılmış, ancak egemen devlet olan ABD’nin koalisyon dışında kalması nedeniyle başarılamamıştır. Sonuçta dünyanın yeniden paylaşılmasına yol açan II. Dünya Savaşı patlak vermiştir.

İki kutuplu dünyada bir uzlaşma düzeni değil, güç yarışması ve çatışmalarla dolu bıçak sırtı dengesi kurulmuştu. Bu dengenin en çarpıcı ispatları ise 1962 Küba Krizi, Vietnam ve Kore Savaşları’dır.

ABD II. Dünya Savaşı’ndan 1970’lerin başına kadar hem standart sanayi dallarında hem ileri teknoloji üreten sektörlerde rakipsiz durumdaydı ama bu dönemde standart sanayi dallarında egemenliği AB ve Uzak Doğu’nun yeni sanayileşen ülkelerine bırakmak zorunda kalmıştı.

Sisteme karşı ayaklanmalarda Polonya her zaman önde gelmiştir. Bu ülkede açık başkaldırı 1976’da başladı ve 1980’e gelindiğinde zapt edilemez boyutlara ulaştı.

1950’lerden 1990’lara kadar geçen dönemde büyük atılım yaparak önde gelen GÜ’ler arasına girmeyi başaran Japonya’nın dünyanın siyasi arenasında AB ve ABD’nin olduğu kadar etkisi yoktur. Bunun temelinde ise II. Dünya Savaşı’ndan mağlup çıkan Japonya’nın askerî gücünün olmaması ve aynı nedenden dolayı BM’de etkili bir konuma sahip olamaması yatmaktadır.

Çin 2015’lere gelindiği günlerde dünya ekonomisinde önemli bir güç haline gelmiştir. Dünyanın halen en fazla nüfusa sahip olan ülkesi olan Çin, ekonomik büyüklükte dünyada ikinci sırada yer almaktadır.

Gelişmiş ve Yükselen Ekonomiler arasındaki fark açık biçimde azalmıştır.

Gelişmekte olan ülkelerin kamu borçlarının GSYH’lerine oranlarında 1997 ve 2000 yılları arasında düşüş değil, artış olduğu görülmektedir. Bu artış daha sonra tekrar sönmüştür.

Yeni ekonomik düzeni yaratan temel neden 1960’lı yılların sonu ile 1970’li yılların başından itibaren ileri sanayi ülkelerinde sermayenin kâr haddinin düşmeye başlamasıdır. Diğer seçeneklerde verilen bilgiler yanlıştır.

Kriz Amerikan emlak sektöründe kendini gösterdi. Bu sektör ABD ekonomisi için çok önemli ekonomik değerlere sahip bir sektördür.

Petrol fiyatlarındaki artış sonrasında gelişmiş ülkelerde durgunluk yaşananmış bu durum gelişmekte olan ülkelerin ihracat imkanlarının kısıtlanmasına, yapılan zorunlu ithalat faturasının ise artmasına neden olup gelişmek olan ülkelerin cari açığını arttırmış bütün bu gelişmelerin sonucunda ise gelişmekte olan ülkeler yüksek miktarda borçlanmışlardır. Doğru cevap D seçeneğidir.

II. Dünya savaşı İngiltere ekonomisi üzerinde büyük tahribatta bulunmuş, İngiltere savaş için gerekli finansmanı sağlamak için sterlinin altına bağlı olmasını kaldırmıştır. ABD ise I. Dünya savaşına girmeyip ekonomisini savaşın yıkımından korumuştur. II. Dünya Savaşı sonrasından ise Bretton Woods sistemine geçerek Amerikan dolarını altın dönüşebilen tek para birimi olarak Amerikan hegemonyasının ekonomik göstergesi olmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bu dönemde GÜ’lerde GSYH artışında yavaşlama, enflasyon ve işsizlik oranlarında yükselme yaşanırken Amerikan çok uluslu şirketlerinin Japonya, Singapur, Tayvan, Hong-Kong ve G.Kore gibi ülkelere yaptığı yatırımlar bu ülkelerin demir-çelik, otomotiv, dayanıklı tüketim malları gibi standart sanayi dallarında büyük gelişim yaşanmasını sağlamıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sanayi Devrimi öncesine bakıldığında geleneksel güç dengesi uygulanmakla birlikte Büyük Britanya dünyada söz sahibi olmuştur. Cevap: C şıkkıdır.

Nükleer güç dengesine dayalı iki kutuplu sistem başlangıçta bloklar içinde çatlak seslerinin çıkmasına, bloklar arasında da hiçbir diyaloğun gelişmesine izin vermeyen bir katılıktaydı. Ama bir arada, fakat savaşmadan yaşama zorunluluğu 1950’li yılların ortalarında önce blokların kendi içlerinde, daha sonra da bloklar arası ilişkilerde gevşemeye yol açtı.
Buna rağmen, iki kutuplu dünyada bir uzlaşma düzeni değil, güç yarışması ve çatışmalarla
dolu bıçak sırtı dengesi kurulmuştu (Ülman, 1992, s.32-33). Bu dengenin en çarpıcı ispatları ise 1962 Küba Krizi, Vietnam ve Kore Savaşları’dır. Cevap: B şıkkıdır.

1648’de yapılan Westphalia Barış Anlaşması ile birbirleriyle amansız rekabet içindeki büyük ülkeleri hanedanlıklara, dinî inançlar ve dillere göre bölerek Kıta Avrupası’na huzur getireceği düşünülmüş, ancak bu anlaşma düzen arayışlarına cevap getirmediğinden kararsızlık Fransız İhtilali’ne (1789) kadar sürmüştür. Cevap: C şıkkıdır.

I. Dünya Savaşı sonrasında 1815-1822 yılları arasında uygulanan koalisyona benzer koalisyon Milletler Cemiyeti aracılığıyla oluşturulmaya çalışılmış, ancak egemen devlet olan ABD’nin koalisyon dışında kalması nedeniyle başarılamamıştır. Sonuçta dünyanın yeniden paylaşılmasına yol açan II. Dünya Savaşı patlak vermiştir. Cevap: B şıkkıdır.

Bağlantısızlar Hareketi iki kutuplu dünyayı eleştirerek barış içinde yaşamayı öneriyordu. Cevap: A şıkkıdır.

İşçilerin 1988’de başlattıkları grev, sistemin değişmesi ve Sovyetler Birliği’nin nüfuz alanından çıkmasıyla sonuçlanan dev harekete yol açtı. Bunu örnek alan diğer Avrupa ülkelerinin bazılarında
kanlı çatışmalarla (Romanya), bazılarında ise barışçı yollarla (Çekoslovakya, Macaristan) aynı yönde sağlanan ilerleme benzer sonuçlar getirdi ve Sovyet İmparatorluğu’nun sınırları SSCB sınırlarıyla özdeşleşti (Przeworski, s.139). Ancak başlayan süreç bununla sınırlı kalmayıp aslında bir Sovyet Cumhuriyeti’nden çok bir Avrupa devleti olan Baltık ülkelerinin bağımsızlıklarını kazanmasına ve Sovyetler Birliği’nin federal yapıya bürünmesine yol açtı. Bu zincir bağlamında son halka ise 30 Aralık 1991 tarihinde Rusya, Kazakistan ve Beyaz Rusya Cumhurbaşkanlarının bir araya gelerek SSCB yerine bağımsız devletlerden oluşan Bağımsız Devletler Topluluğu’nun kurulması oldu. Cevap: D şıkkıdır.

II. Dünya Savaşı sonrasında SSBC ile ABD arasında yaşanan Soğuk Savaş dönemi büyük ölçüde bir denge hali şeklinde sürmüştür. SSBC'nin yıkılmasıyla sona eren bu dönemde ABD'nin Türkiye'ye füze yerleştirmesi sonucunda yaşanan Küba Krizi Soğuk Savaşın sıcak savaşa dönüşme olasılığı taşıdığı olaylardan birisine örnek oluşturur. Doğru cevap B seçeneğidir.