DÜNYA EKONOMİSİ

Ekonomik faaliyet düzeyindeki devresel değişmeler, nüfus artışı ile kaynak kullanımı arasındaki ilişkinin analizini güçleştirir. Üstelik bu değişmeler kamuoyunun bu sorunları algılamasında karmaşaya yol açar ve devletin bu sorunlara çözüm olarak getireceği önerileri de zaafa uğratır. Refah dönemleri tüketim artısına neden olarak fiziki kaynakların mevcut arzının azalmasına ve çevresel baskıların artmasına neden olur. Böylece insanlar kaynakların sınırlı olduğunun daha çabuk farkına varır. Bu durum, bu tür sorunlar üzerine yoğunlaşan araştırmaları artırır ve nihayet kıtlık ve artan fiyatların etkilerini mümkün olabilecek en düşük düzeyde tutmaya yönelik resmî önlemlerin artmasına neden olur. Çeşitli ekonomik durgunluk dönemleri incelendiğinde temel mallara olan talebin azaldığı, bu nedenle de bu malların fiyatlarının düştüğü ve daha önceki dönemler kadar olmasa da kıtlık sorununda bir azalmaya yol açtığı gözlenir. Genel kamuoyu ve resmî yöneticiler genellikle kaynak sorunlarını algılama biçimini kaybederler ve uzun dönemli araştırma ve geliştirme faaliyetleri de olumsuz olarak bu gelişmelerden nasibini alır

Dünya tarım üretimi artışı için iki temel kaynak mevcuttur. İlki ekili alanları genişletmek, ikincisi ise hektar başına üretimi artırmaktır. Muhtemelen bugün kullanılan toprağı iki katına çıkarmak mümkün, ancak kullanılmayan toprakların, kullanılabileceklerle aynı bölgede olması temel sorundur. Bu yüzden tarımda daha fazla yiyecek arzı için en iyi umut, işlenebilir toprakları genişletmek değil, var olanlarda verimi artırmaktır. Bunun için hektar başına daha fazla emek ve sermaye uygulamak gerekir. Kuzey Amerika, Batı Avrupa ve Japonya’daki teknolojik ilerlemeler bunu işaret etmektedir.

Açlığın temel sebebi iddia edildiği gibi kuraklık değildir. Dünya genel olarak yeterli yiyecek arzına sahiptir. Bu arzı satın alabilecek güce sahip Japonya, diğer Asya ülkeleri ve bazı Avrupa ülkeleri iyi beslenebilmektedirler. Basit bir ifade ile buradan çıkartılabilecek sonuç, açlığın sebebinin kuraklık değil, fakirlik olduğudur.

Yenilenemeyen kaynakların bir türü olan endüstriyel malzemeler modern ekonomik sistemin bütün sektörleri için vazgeçilemez durumdadır. Bazı malzemelerin ikamesi mümkünken, bazıları için bu ikame söz konusu değildir. Bu nedenle mevcut metal kaynakları hayati bir önem taşımaktadır. Bazı metallerin rezervleri hâlâ boldur. Ancak bazılarının tükenmek üzere olduğu unutulmamalıdır. Bunlar bakır, kursun, çinko, nikel, cıva, manganez, altın, gümüş, kalay vs. Bu metallerin başlıcaları çok sınırlı bölgelerde çıkarılabilmektedir. Bu metallerin dışında gübrelerin ve diğer kimyasal ürünlerin imalâtında kullanılan mineral ham maddeler ve ametalik mineral inşaat malzemeleri de modern bir ekonominin işleyişi için gereklidir ve toplumun her üyesini doğrudan ya da dolaylı yoldan etkilerler.

Fiziksel çevre üzerinde tehdit yaratan hava kirliliği enerji tüketiminin ürünüdür. En tehlikeli endüstriyel suçlular, büyük miktarlarda karbon monoksit, sülfür dioksit, nitrojen oksit ve havaya kül uçuran kâğıt hamuru ve kâğıt fabrikaları, demir ve çelik fabrikaları, petrol rafinerileri ve kimyasal tesislerdir. Bunların yanı sıra taşıtlar da unutulmamalıdır. Bunların yanında en temiz enerji çeşidi olan elektrik enerjisi tarımsal üretimde nitrojen oksitleri, kömür yakan tesislerle sülfür bileşikleri ve sülfürik asit oluşturmaktadır.

Bütün dünyada başta CO2 olmak üzere diğer sera etkisi yapan gazların kontrolsüz şekilde artan emisyonları sonucu global iklim değişikliği ve dünyanın her geçen gün ısınmasıyla karşı karşıya kalmaktayız. Sera etkisi yapan gazlar, yoğunlaşarak güneş̧ ışınlarının uzaya geri dönmesini engellemektedir. Böylece global bir seraya dönmekte olan dünya, önlem alınmadığı takdirde 2100 yılında 1,0°C ile 3,5°C arasında ısınma tehlikesi ile karşı karşıyadır.

Global çevre sorunları sınır tanımamakta bütün dünyayı etkileyerek kalkınmanın sürdürülebilirliğini tehlikeye sokmaktadır. Bu nedenle tüm dünya gelecek nesillerin yaşamını tehlikeye atmadan kalkınmak amacındadır. Bu amaca yönelik olarak ekonomik kalkınma sürecinde çevre sorunu önemli hâle gelmiş̧ ve “Sürdürülebilir Kalkınma” bu önemi kavramlaştıran bir model olarak ortaya çıkmıştır. Bu model hem çevreyi koruma hem de ekonomik kalkınmanın devamını sağlayabilme prensibine dayanmaktadır. Bu amaçla ortaya atılan bu kavram ekonomik ve teknolojik faaliyetlerin, tüm dünyada hayatın devam etmesini sağlayan doğal kaynakları hiçbir şekilde tehlikeye sokmamasını esas almaktadır.

Sürdürülebilir kalkınma anlayışı insanların tamamıyla bağımlı olduğu dünya doğal sistemlerinin yapısını, işlevlerini ve çeşitliliğini korumayı düşünen bir eylem gerektirir. Bunun sağlanabilmesi için “biyolojik çeşitliliğin korunması”, “yenilenebilir kaynakların kullanımının sürdürülebilir olmasının sağlanması”, “yenilenemez kaynakların kullanım yöntemlerinin etkinleştirilmesi”, “dünyanın taşıma kapasitesi içerisinde kalmak” ve “yaşam destek sistemlerinin korunması” şeklinde etkinliklerin yapılması gerekir.  Yaşam destek sistemlerinin korunması dünyayı yaşanabilir kılan ekolojik süreçler olup, iklimi şekillendirir, hava ve suyu temizler, su akışını düzenler, gerekli elementlerin geri dönüşümünü sağlar, toprakları oluşturur, canlandırır ve ekosistemlerin kendilerini yenilemesini mümkün kılar.

Doğal sermaye miktarını sabit kabul ederek, doğal ve insan eliyle inşa edilmiş sermaye türlerinin birbirinin tamamlayıcısı olduğunun kabul edilmesi güçlü  sürdürülebilirliğe işaret ederken; toplam sermaye miktarını sabit kabul ederek doğal ve insan eliyle inşa edilmiş her türlü sermayeyi birbirinin ikamesi olarak görmek zayıf sürdürülebilirlik anlayışını göstermektedir.