DÜNYA EKONOMİSİ

Eski İran’da tarım arazilerinden petrol fışkırması, halk için önemli bir problem iken,
şimdi İranlıların hayati bir enerji kaynağı ve ihracatının temel malı olmuştur. 1930 öncesinde, maden yataklarında radyum cevheri arama işlemlerinde uranyum atık madde iken, 1930 sonrası önemli bir cevher olarak keşfedilmesi de kaynak kavramındaki değişkenliğe çarpıcı bir örnektir. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Dünyanın en verimli topraklarına sabit nüfuslu ülkeler sahiptir. Oysa nüfusun yoğun
bulunduğu birçok ülke kendilerini besleyecek kapasiteye sahip değillerdir. Aynı şekilde
gelişmemiş ülkeler, gelişmiş ülkeler için gerekli temel ham madde rezervlerini kontrol
etmektedirler. Her iki olayda da kaynağa sahip olmayan ülkeler, bu temel kaynakların
ithalatından mahrum edilmemek için tehlikeli bazı politik risklere atılmaktadırlar. Ancak E şıkkındaki ifadenin tam tersi geçerlidir ve eğer bu sistem değişmeden devam ederse kaynakların uzun süre dayanamayacağı belirtilmektedir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Üç temel gelişme İngiliz halkını Malthus’un kehanetinden kurtarmıştır. Bunlardan ilki
yurt dışına yönelik göçler, ikincisi tarım üretiminde meydana gelen önemli ilerlemelerdir. Bu ilerlemeler; münavebeli ekim, yeni besicilik teknikleri, arazinin daha iyi yönetimi, yeni tarım aletleri, patates ekimine başlanması, kamu arazilerinin etrafının çevrilmesi ve bataklıkların kurutulması, ulaşımda kaydedilen ilerlemeler ve pazarlara ulaşabilmeye dayanıyordu ki, bu sayede İngiliz halkı gıda maddelerini hem nicelik hem de nitelik bakımından arttırmıştır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Bütün yiyecek türlerinin kaynağı, fotosentez işlemi yardımıyla yeşil bitkilerin elde edilmesini sağlayan güneştir. Bu bitkiler daha sonra insanlar ve etçil hayvanların yediği otçul hayvanlar tarafından tüketilmektedir. Denizlerde ise yiyecek zinciri büyük balıklara av olan küçük balıkların yediği “phytoplankton” denilen tek hücreli bitkilerle başlar. Dünyanın yiyecek arzının %99’u tarımdan, %0,7’si ise denizden elde edilmektedir. O halde doğru yanıt A şıkkıdır.

Açlığın temel sebebi iddia edildiği gibi kuraklık değildir. Dünya genel olarak yeterli
yiyecek arzına sahiptir. Bu arzı satın alabilecek güce sahip Japonya, diğer Asya ülkeleri ve bazı Avrupa ülkeleri iyi beslenebilmektedirler. Basit bir ifade ile buradan çıkartılabilecek sonuç, açlığın sebebinin kuraklık değil, fakirlik olduğudur. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Temel enerji kaynaklarından petrol ve doğal gaz, yakıt ve kimyasal ham madde olarak,
kömürden daha istenirdir. Çünkü depolanabilme ve nakledilme kolaylığı, yüksek kalori
içeriği ve tamamının yanması önemli avantajlardır. Doğru yanıt C şıkkıdır.

Yenilenemeyen kaynakların bir türü olan endüstriyel malzemeler modern ekonomik
sistemin bütün sektörleri için vazgeçilemez durumdadır. Bazı malzemelerin ikamesi mümkünken, bazıları için bu ikame söz konusu değildir. Bu nedenle mevcut metal
kaynakları hayati bir önem taşımaktadır. Bazı metallerin rezervleri hâlâ boldur. Ancak
bazılarının tükenmek üzere olduğu unutulmamalıdır. Bunlar bakır, kurşun, çinko, nikel, cıva, manganez, altın, gümüş, kalay vs. Bu metallerin başlıcaları çok sınırlı bölgelerde çıkarılabilmektedir. Bu metallerin dışında gübrelerin ve diğer kimyasal ürünlerin
imalâtında kullanılan mineral ham maddeler ve ametalik mineral inşaat malzemeleri de
modern bir ekonominin işleyişi için gereklidir ve toplumun her üyesini doğrudan ya da
dolaylı yoldan etkilerler. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Çevre sorunları günümüz toplumlarının gündeminde bulunan en önemli konudur. Çevre
kirlenmesi ve doğal kaynakların üretim ve tüketim süreçlerindeki yanlış kullanım sonucu yok olması, çevre sorunlarının kaynağını oluşturmaktadır. Çevredeki bozulma ve tüketmenin hızı, boyutları ve nedenleri çevre politikalarının ekonomik politikalarla örtüşmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Çevresel kavram ve öncelikler hem ekonomik ve sosyal politikaların hem de günlük ekonomik düşünce ve yaklaşımlarımızın temel parçası haline gelmelidir. Doğru yanıt B şıkkıdır.

• Temel ekolojik dengelerin korunması,
• Ekosistemlerin korunması,
• Kirletmeyi minimize edici teknolojileri geliştirerek ve kullanarak Çevresel Etki
Değerlendirme yöntemiyle insan faaliyetlerinin çevresel sonuçlarını belirleyerek
önlem alınmasının sağlanması,
• Üretim girdileri ve ürünlerin fiyatlandırılmasını uygun bir şekilde yaparak ekonomik araçlar yardımıyla çevre korumacılığının özendirilmesi,
• Global ve ulusal ölçekteki iklim değişiminin dengelenmesi,
• Tarımsal etkinliklerin kirlenmeyi önleme ve toprağın korunması gibi önlemler alarak yapılması,
• Enerjiyi özellikle imalat sektöründe ve genel tüketim alanlarında sadece zorunlu
minimum miktarlarda kullanan teknolojileri benimseyerek, kalkınmanın bir ölçüsü olarak kişi başına tüketimi artırma amacı yerine, birim ürün başına asgari enerji
kullanarak üretim yapabilecek ulusal plan ve programların hazırlanması,
• Dünyanın biyolojik çeşitliliğinin korunması,
• Doğal kaynak israfına son verilmesi. 

Verilen maddeler kalkınma modelinin amaçlarıdır. Doğru yanıt D şıkkıdır.

Bugün dünyadaki toprakların sadece %36’sı yiyecek üretimi için kullanılabilmektedir.
Bu oranın üçte ikisi karakteristik olarak hektar başına yetersiz ürün veren sabit otlaklara ayrılmıştır. %11’lik bir oran ise orman alanlarından oluşmaktadır. İşlenebilir tarlalar çoğunlukla Asya, Kuzey Amerika ve Doğu Avrupa’dadır. Eğer tarım arazileri gerekli ölçüde artırılırsa arz talep dengesi daha kolay bir şekilde kurulabilir, üretim tüketimi karşılayacak seviyelere gelebilir. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Teknoloji etkisiyle artırılabilen doğal kaynaklar “yenilenebilir kaynaklar” olarak adlandırılır. Yenilenebilir kaynaklar kendi kendilerine veya insanlar tarafından çoğaltabilirler. Doğru cevap D seçeneğidir.

Doğal kaynakların potansiyel rezervlerinin tahmini çok kolay olmasa da çıkarılan ve dünya piyasasına arz edilen doğal kaynaklara bakıldığında, bu rezervlerin azaldığını söylemek oldukça kolaydır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Dünyanın yiyecek arzının %99’u tarımdan, %0,7’si ise denizden elde edilmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Muhtemelen bugün kullanılan toprağı iki katına çıkarmak mümkün, ancak kullanılmayan toprakların, kullanılabileceklerle aynı bölgede olması temel sorundur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bir yiyecek arzı kaynağı olarak denizler, dünya yiyecek ihtiyacının küçük bir bölümünü karşılayabilmektedir. Bu nedenle de denizlerden elde edilen yiyecek arzının, dünya nüfus artış oranına ayak uydurması olanaksız gözükmektedir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Dünya gıda arzı ve talebindeki dalgalanmaların temel nedenlerini doğal nedenler ve iklim değişikliği, enerji kaynakları ve girdi kaynaklarındaki fiyat artışları, nüfus artışı, gıda ürünlerinin alternatif kullanım alanlarının gelişmesinde aramak mümkündür. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bugün dünyanın yaklaşık %10’u şiddetli beslenme eksikliği sorunu ile karşı karşıyadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Muhtemel enerji kaynaklarının potansiyel durumu analiz edildiğinde petrol üretimi bu yüzyılda da zirvede olacaktır. Doğru cevap A seçeneğidir.

1965’ten 2010’lara kadar var olan trend ve 2035’e kadar bu trendin geleceği ile ilgili yapılan tahminlere göre, gazın enerji kaynakları arasındaki payının arttığı, ancak kömür ve petrolün payının giderek azaldığı anlaşılmaktadır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Belli bir kaynaktan atmosfere bırakılan kirleticilerin, havanın doğal bileşimini bozarak, onu canlılara ve eşyaya zarar verecek bir yapıya dönüştürmesine hava kirliliği denir. Doğru cevap C seçeneğidir.