DÜNYA EKONOMİSİ

Aslında bir kaynağın, kaynak olarak tanımlanabilmesi için insanlar tarafından keşfedilmesi gerekir. Bu nedenle, kaynak olarak sınıflandırdığımız şeyler, anlayışımıza veya yeni teknolojiye, hatta yüksek fiyatların bunların sömürülmesini olası hâle getirmesine göre değişebilir.

Kendini yenilemeyen doğal kaynaklara birçok mineral örnek verilebilir.

Yiyecek üretimi yetersiz ülkeler iki ana gruba ayrılır. Birinci grup, Orta Asya’da petrol ihraç eden ülkeler ile Pasifik kıyısındaki ülkelerdir.

Dünya gıda arzı ve talebindeki dalgalanmaların temel nedenlerini doğal nedenler ve iklim değişikliği, enerji kaynakları ve girdi kaynaklarındaki fiyat artışları, nüfus artışı, gıda ürünlerinin alternatif kullanım alanlarının gelişmesinde aramak mümkündür.

Bugün dünyanın yaklaşık %10’u şiddetli beslenme eksikliği sorunu ile karşı karşıyadır.

Açlığın temel sebebi iddia edildiği gibi kuraklık değildir. Dünya genel olarak yeterli yiyecek arzına sahiptir. Bu arzı satın alabilecek güce sahip Japonya, diğer Asya ülkeleri ve bazı Avrupa ülkeleri iyi beslenebilmektedirler. Basit bir ifade ile buradan çıkartılabilecek sonuç, açlığın sebebinin kuraklık değil, fakirlik olduğudur.

Çevre sorunları (taşıt ve nüfus yönünden şehirlerin büyümesi, hava ve suyun kalitesi, nükleer risklerin varlığı, ozon tabakası, sera etkisi vs.) daha önceleri yerel ve ulusal düzeylerde iken bugün bunlar global bir boyuta gelmiştir.

Ozon tabakasında delinme bütün insanlığın sorunudur. Bu sorun 1970’lerde kloroflorokarbon gazlarının sprey kutularında kullanılması ile başlamış ve kitle
üretim teknolojilerindeki artışla hızlanmıştır.

Bütün dünyada başta CO2 olmak üzere diğer sera etkisi yapan gazların kontrolsüz şekilde artan emisyonları sonucu dünyanın giderek ısınması ve hatta iklim
değişikliklerine neden olması olayına “Global Isınma” problemi denilmektedir.

Sürdürülebilir Kalkınma Modelinde doğal kaynakların ve çevrenin ekonomik sistemle uyumlu şekilde idare edilmesi temel amacı oluşturur.

Teknoloji etkisiyle artırılabilecek doğal kaynaklar, yenilenebilir kaynaklardır ve bu kaynaklar kendi kendilerini çoğaltabilirler veya insanlar tarafından çoğaltılabilirler. Ormanlar, balıklar, hayvan sürüleri ve bunlar gibi canlı kaynaklar, yenilenebilirlere örnek
verilebilir. Doğru yanıt B'dir.

Kendini yenilemeyen doğal kaynaklara birçok mineral örnek verilebilir. Mineral yataklarının oluşumu için binlerce hatta milyonlarca yıl gerekmektedir. Minerallere karşı
artan talep, ileri teknolojilerle yeni maden yataklarını araştırmayı teşvik etmektedir. Bu
nedenle bilinen toplam dünya maden rezervlerini sürekli yükseltmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Akarsu, rüzgâr, okyanus dalgaları ve sular, ışınlar ve bunlar gibi kaynaklar akışkan kaynaklar sınıfına girerler. Genelde bunlar tükenmez fakat bulunduklarında kullanılırlar. Doğru yanıt C'dir.

Dünyanın yiyecek arzının %99’u tarımdan, %0,7’si ise denizden elde edilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Dünya gıda arzı ve talebi 2000’li yıllardan sonra sürekli ve hızlı bir değişim içinde olmuş, bu durum gıda fiyat oynaklıklarında da rol oynamıştır. Bu değişimin temel nedenlerini doğal nedenler ve iklim değişikliği, enerji kaynakları ve girdi kaynaklarındaki fiyat artışları, nüfus artışı, gıda ürünlerinin alternatif kullanım alanlarının (biyo-yakıt gibi) gelişmesinde aramak mümkündür. Doğru yanıt D'dir.

OPEC’in 1973 sonlarında petrol arzı ve fiyatını belirleme imkânını ele geçirmesi, dünyanın hep bol ve ucuz kalacağına inandığı enerjinin geleceği hakkındaki iyimserliği ortadan kaldırmıştır. Doğru yanıt A'dır.

Bu kadar fiziksel çevre üzerinde tehdit yaratan hava kirliliği enerji tüketiminin ürünüdür. En tehlikeli endüstriyel suçlular, büyük miktarlarda karbon monoksit, sülfür dioksit, nitrojen oksit ve havaya kül uçuran kâğıt hamuru ve kâğıt fabrikaları, demir ve çelik fabrikaları, petrol rafinerileri ve kimyasal tesislerdir. Doğru yanıt E'dir.

Ozon tabakasında delinme bütün insanlığın sorunudur. Bu sorun 1970’lerde kloroflorokarbon gazlarının sprey kutularında kullanılması ile başlamış ve kitle üretim teknolojilerindeki artışla hızlanmıştır. Doğru yanıt B'dir.

Global ısınmanın etkisi öncelikle kutup halkalarındaki erime sonucu denizlerin yükselmesiyle ortaya çıkar. 2100 yılında denizlerin 15 ile 95 cm arasında yükselmesi beklenmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Bununla birlikte sürdürülebilir Kalkınma Modeli şu amaçları da içermelidir (Tosunoğlu,
1998, s. 35):
• Temel ekolojik dengelerin korunması,
• Ekosistemlerin korunması,
• Kirletmeyi minimize edici teknolojileri geliştirerek ve kullanarak Çevresel Etki
Değerlendirme yöntemiyle insan faaliyetlerinin çevresel sonuçlarını belirleyerek
önlem alınmasının sağlanması,
• Üretim girdileri ve ürünlerin fiyatlandırılmasını uygun bir şekilde yaparak ekonomik araçlar yardımıyla çevre korumacılığının özendirilmesi,
• Global ve ulusal ölçekteki iklim değişiminin dengelenmesi,
• Tarımsal etkinliklerin kirlenmeyi önleme ve toprağın korunması gibi önlemler alarak yapılması,
• Enerjiyi özellikle imalat sektöründe ve genel tüketim alanlarında sadece zorunlu
minimum miktarlarda kullanan teknolojileri benimseyerek, kalkınmanın bir ölçüsü olarak kişi başına tüketimi artırma amacı yerine, birim ürün başına asgari enerji
kullanarak üretim yapabilecek ulusal plan ve programların hazırlanması,
• Dünyanın biyolojik çeşitliliğinin korunması,
• Doğal kaynak israfına son verilmesi. Doğru yanıt C'dir.