DÜNYA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 5

Mc Luhan’a göre kültürün belirleyici ilkesi, içeriğinden çok iletildiği aracının niteliği ile ilgilidir (Mc Luhan, 1964).

1870-1914: İngiltere’nin en önemli sermaye ihracatçısı olduğu yıllardır. Bu nedenle Londra uluslararası finansal merkezdir. Bu dönemde yabancılara ait menkul de- ğerler beş misli artmıştır. Dünya finansal sistemi Londra’dan yönetilmektedir.

1920-1939: I. Dünya Savaşı, Avrupalı devletlerin deniz aşarı yatırımları finanse etmesini gerektirmiştir. Bu dönemde ABD ekonomik güç olarak ortaya çıkmıştır. 1929’a kadar ABD finansal sisteme fon sağlamıştır. Ancak 1929’da likit fon akımını durdurmuştur. II. Dünya Savaşı’na kadar piyasaların likiditesi bozulmuştur.

1947-1985: New York uluslararası finansal merkez hâline gelmiştir. ABD’nin finansal yönetimi, Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu (IMF) aracılığı ile yü- rütülmektedir. Uluslararası devlet yardımı, özel sermaye ile birlikte ana finansman kaynağıdır.

Proletarya, işçi sınıfını tanımlamak için kullanılan sosyolojik bir terimdir.

Weber, Hindistan, Çin gibi dinî geleneklerine çok bağlı ülkelerin rasyonel düşünceye dayanan bir yaşam tarzını benimsemeyeceklerini ileri sürmüştür.

Mc. Luhan’a göre dünya, insanların birbirleri ile yoğun iletişimi nedeniyle, herkesin birbirinden haberdar olabileceği bir köy ortamına dönüşmektedir.

Uluslararası kapitalizm (1875-1945)
Doğal kaynak ve pazar arayan yatırımlarda hızlı artış yaşanan dönem. Bu dönemde Amerikan kaynaklı kartel sayısında artış yaşanmıştır.

Küreselleşmenin önemli bir aracı olan çok uluslu şirketler de zaman içinde evrim geçirmiştir.
Gelişmelerinin seyri Dunning tarafından aşağıdaki aşamalarla ifade edilmektedir
(Dunning, 1993, s, 96-136):
Merkantilist kapitalizm ve sömürgecilik (1500-1800)
Sömürge ve koloni alanlarındaki doğal kaynakların devlet destekli imtiyazlı şirketler tarafından sömürülme dönemi. Bu dönemin ünlü şirketleri arasında, Dutch East India, Hudson’s Bay, Massachusetts Bay, Muscovy ve Van Diemen’s Land şirketleri yer almaktadır.
Girişimci ve finansal kapitalizm (1800-75)
Üretici ve tüketici piyasalar üzerinde olgunlaşmamış düzeyde kontrolün sağlandığı ve finansal yatırımlar aracılığı ile altyapının kurulduğu dönem.
Uluslararası kapitalizm (1875-1945)
Doğal kaynak ve pazar arayan yatırımlarda hızlı artış yaşanan dönem. Bu dönemde Amerikan kaynaklı kartel sayısında artış yaşanmıştır.                      Çok uluslu kapitalizm (1945-60)                                                            Dolaysız yabancı yatırımlarda Amerikan hakimiyetinin sürdürüldüğü, ekonomik emperyalizmin yaşandığı dönem. Bireysel çok uluslu şirketlerin ölçeğinin büyüdüğü dönem.                                                                          Küreselleşen kapitalizm (1960-1990)
Kaynak ya da pazar arayışlarından üretimin örgütlenmesinde mekansal optimizasyona kayarak kar olanaklarını arttırma çabalarının yaşandığı dönem.

Dış ticaret, ülkeler arasındaki mal ve hizmet değiş tokuşu anlamına gelmektedir.

Çağımızda üçüncü küreselleşmenin hızını arttıran çok önemli üç gelişme yaşanmaktadır.

I- 1970’lerde çok uluslu şirketlerin dünya ekonomisini denetim altına almaları
II- 1980’lerde Batı’nın optik kablo, haberleşme uyduları, bilgisayarlar, internet gibi teknolojik buluşları devreye sokarak yarattığı ve kültürünü yaymakta kullandığı iletişim devrimi
III- 1990’larda SSCB’nin dağılması sonucu güç dengesinin ortadan kalkması ve Batı’nın  yeniden rakipsiz güç odağı konumuna gelmesi.

Küreselleşme 1980’li yıllarda akademik çalışmalarda sık kullanılmaya başlanan yeni bir terimdir.

Birinci Küreselleşme
Batı Avrupa’da burjuvazi (yani ticaretle uğraşan sınıf) ile kralın işbirliği içine girerek feodal beyleri ortadan kaldırması ve mutlakiyetçi krallıkları kurması ile gerçekleşmiştir. Böylece hem pazar genişlemiş hem de pazar içinde tek bir hukuk uygulandığından ticaret kolaylaşmıştır. Zaten burjuvazinin kralı desteklemesinin nedeni de budur. Mutlakiyetçi krallıklarda ekonomi değerli madenlere dayanmaktadır.

1890’larda sanayileşme, işsizlik ve yoksullukta çok büyük artış yaratmıştır.

Küreselleşme, Avrupa kültürünün, yeni sömürgecilik, kolonizasyon ve kültürel kaynaşma ile tüm dünyaya yayılma çabalarının doğrudan sonucudur.

XV. ve XVI. yüzyıllarda modernleşme olarak da adlandırılan Avrupa’daki toplumsal dönüşümle birlikte küreselleşme artış yönünde ilerleyen doğrusal bir gelişme sürecine girmiştir. Teknik olarak da küreselleşmenin başlangıcını XV. yüzyıl olarak ifade etmek daha doğru bir yaklaşımdır.

Klasik teorisyenler içinde küreselleşmeye en yakın görüşler Marks’tan gelmiştir.

Yeni küreselleşme teorilerine en önemli katkı bir edebiyat ve iletişim teorisyeni olan Mc Luhan’dan gelmiştir. 30 yıl Önce formüle edilen görüşleri hâlâ pek çok bilim adamına ilham kaynağı olmaktadır. Mc Luhan’a göre kültürün belirleyici ilkesi, içeriğinden çok iletildiği aracının niteliği ile ilgilidir.

I, II ve III şıklarının hepsi   1870 ve 1914 yılları arasında ekonomiye şekil veren  olaylara neden olan gelişmelerden  biridir.

A, B, C, D şıklarının hepsi 1992 yılında firmalar arasındaki birleşmelerle küreselleşen, OECD tarafından belirlenmiş  endüstri dallarından biridir.