DÜNYA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 28

İkinci Dünya Savaşı sonrası bilim ve teknoloji arasındaki sınırın giderek belirsizleşmeye başlaması ile birlikte her ülke;
• Enformasyon teknolojileri,
• Malzeme teknolojisi,
• Biyoteknoloji,
• Nükleer teknoloji,
• Havacılık-Uzay teknolojisi olarak belirlenen jenerik teknolojilerde üstünlük sağlamak istemiştir. Doğru yanıt C'dir.

OPEC’in 1973 sonlarında petrol arzı ve fiyatını belirleme imkânını ele geçirmesi, dünyanın hep bol ve ucuz kalacağına inandığı enerjinin geleceği hakkındaki iyimserliği ortadan kaldırmıştır. Doğru yanıt A'dır.

1980’li ve 1990’lı yıllarda ve sonrasında doğrudan doğruya küreselleşme olgusuna açıklık kazandırmak için yapılan çalışmalar sayıca artmıştır.

Teknik olarak da küreselleşmenin başlangıcını XV. yüzyıl olarak ifade etmek daha doğru bir yaklaşımdır.

Amerikalı fonksiyonalist toplum bilimciler, her toplumun kendi üyeleri tarafından yapılmış rasyonel tercihler sonucunda ortak top- lumsal koşullara doğru evrim geçireceğini ileri sürmüşlerdir.

Bugünkü dünya ekonomisinin anahtar özelliklerinin 1870 ve 1914 yılları arasında ortaya çıktığını ileri sürmektedirler.

Büyük bunalıma kadar geçen zaman boyunca dünya ticareti, İngiltere, Fransa, Almanya ve ABD’nin hâkimiyetinde kalmış ve bu dört ülke tarafından yönlendirilmiştir.

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), uluslararası ticareti, düzenleyen çok taraflı bir anlaşmadır. 1947’de 23 ülke tarafından imzalanan bir anlaşma ile kurulmuştur. 1 Ocak 1948’de de yürürlüğe girmiştir.

NAFTA rekabet engellerinin daha geniş bir alan için kalkışını temsil etmektedir.

Hong Kong, Singapur, Güney Kore, Tayvan, Malezya ve Tayland gibi Asyalı ülkeler, ihracata yönelik sanayileşme modelini benimserken, Brezilya, Şili, Meksika gibi Lâtin Amerika ülkeleri ve Türkiye ithal ikameci sanayileşme politikalarını benimsemişlerdir.

Dünya nüfusunun en zengin %20’sinin yaşadığı gelişmiş ülkeler dünya GSMH’nin %86’sını, ihracat pazarlarının %82’sini tüm yabancı yatırımların %68’ini, tüm telefon hatlarının %74’ünü ellerinde bulundurmaktadır.

Daha önce de söylediğimiz gibi küreselleşme yeni bir olgu değildir. Hatta dalgalar hâlinde dünyaya yayılmasını sürdürmektedir. Bugüne kadar Batı dalgaları dünyaya bir kez değil üç kez yayılmıştır. Bunları kabaca tarihlemek mümkündür. 1490’lar, 1890’lar, 1990’lar. Bu dalgaları 1. Küreselleşme, 2.Küreselleşme, 3.Küreselleşme olarak isimlendirmek mümkündür. Bu üç olgu sırası ile incelenecektir.

I. Dünya Savaşı sonrasında 1815-1822 yılları arasında uygulanan koalisyona benzer koalisyon Milletler Cemiyeti aracılığıyla oluşturulmaya çalışılmış, ancak egemen devlet olan ABD’nin koalisyon dışında kalması nedeniyle başarılamamıştır. Sonuçta dünyanın yeniden paylaşılmasına yol açan II. Dünya Savaşı patlak vermiştir.

İki kutuplu dünyada bir uzlaşma düzeni değil, güç yarışması ve çatışmalarla dolu bıçak sırtı dengesi kurulmuştu. Bu dengenin en çarpıcı ispatları ise 1962 Küba Krizi, Vietnam ve Kore Savaşları’dır.

ABD II. Dünya Savaşı’ndan 1970’lerin başına kadar hem standart sanayi dallarında hem ileri teknoloji üreten sektörlerde rakipsiz durumdaydı ama bu dönemde standart sanayi dallarında egemenliği AB ve Uzak Doğu’nun yeni sanayileşen ülkelerine bırakmak zorunda kalmıştı.

İnsanlık tarihine XVII. yüzyıl “Us Çağı”, XVIII. yüzyıl ise “Aydınlanma Çağı” olarak geçmiştir. XVII. ve XVIII. yüzyıllarda ortaya çıkan yeni tutumlar ve yeni dünya görüşü uygarlık tarihinde “Düşünce Devrimi” olarak adlandırılmaktadır.

Sisteme karşı ayaklanmalarda Polonya her zaman önde gelmiştir. Bu ülkede açık başkaldırı 1976’da başladı ve 1980’e gelindiğinde zapt edilemez boyutlara ulaştı.

1950’lerden 1990’lara kadar geçen dönemde büyük atılım yaparak önde gelen GÜ’ler arasına girmeyi başaran Japonya’nın dünyanın siyasi arenasında AB ve ABD’nin olduğu kadar etkisi yoktur. Bunun temelinde ise II. Dünya Savaşı’ndan mağlup çıkan Japonya’nın askerî gücünün olmaması ve aynı nedenden dolayı BM’de etkili bir konuma sahip olamaması yatmaktadır.

Çin 2015’lere gelindiği günlerde dünya ekonomisinde önemli bir güç haline gelmiştir. Dünyanın halen en fazla nüfusa sahip olan ülkesi olan Çin, ekonomik büyüklükte dünyada ikinci sırada yer almaktadır.

Gelişmiş ve Yükselen Ekonomiler arasındaki fark açık biçimde azalmıştır.