DÜNYA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 24

Konvansiyonel savaşta düzenli ordu yer almaktadır.

Küreselleşmenin başarılı olduğu alan üretimin etkin olarak sağlanmasıdır.

Gilpin'e göre Amerikan hegemonyasının giderek azalmasının nedeni Dünya piyasalarında Avrupalı ve Asyalı üreticilerle rekabet edememesidir.

Küresel politik ekonominin devletler arası ilişkiler çerçevesinde yürümediğinin göstergesi bazı devletlerin GSMH'larını aşan çok uluslu şirketlerin varlığıdır.

Kongar'a göre Türkiye'nin küreselleşme sürecinde yapması gereken Laik ve demokratik sosyal hukuk devleti modelini sürdürmektir.

II. Dünya savaşı İngiltere ekonomisi üzerinde büyük tahribatta bulunmuş, İngiltere savaş için gerekli finansmanı sağlamak için sterlinin altına bağlı olmasını kaldırmıştır. ABD ise I. Dünya savaşına girmeyip ekonomisini savaşın yıkımından korumuştur. II. Dünya Savaşı sonrasından ise Bretton Woods sistemine geçerek Amerikan dolarını altın dönüşebilen tek para birimi olarak Amerikan hegemonyasının ekonomik göstergesi olmuştur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bu dönemde GÜ’lerde GSYH artışında yavaşlama, enflasyon ve işsizlik oranlarında yükselme yaşanırken Amerikan çok uluslu şirketlerinin Japonya, Singapur, Tayvan, Hong-Kong ve G.Kore gibi ülkelere yaptığı yatırımlar bu ülkelerin demir-çelik, otomotiv, dayanıklı tüketim malları gibi standart sanayi dallarında büyük gelişim yaşanmasını sağlamıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Sanayi Devrimi öncesine bakıldığında geleneksel güç dengesi uygulanmakla birlikte Büyük Britanya dünyada söz sahibi olmuştur. Cevap: C şıkkıdır.

Nükleer güç dengesine dayalı iki kutuplu sistem başlangıçta bloklar içinde çatlak seslerinin çıkmasına, bloklar arasında da hiçbir diyaloğun gelişmesine izin vermeyen bir katılıktaydı. Ama bir arada, fakat savaşmadan yaşama zorunluluğu 1950’li yılların ortalarında önce blokların kendi içlerinde, daha sonra da bloklar arası ilişkilerde gevşemeye yol açtı.
Buna rağmen, iki kutuplu dünyada bir uzlaşma düzeni değil, güç yarışması ve çatışmalarla
dolu bıçak sırtı dengesi kurulmuştu (Ülman, 1992, s.32-33). Bu dengenin en çarpıcı ispatları ise 1962 Küba Krizi, Vietnam ve Kore Savaşları’dır. Cevap: B şıkkıdır.

1648’de yapılan Westphalia Barış Anlaşması ile birbirleriyle amansız rekabet içindeki büyük ülkeleri hanedanlıklara, dinî inançlar ve dillere göre bölerek Kıta Avrupası’na huzur getireceği düşünülmüş, ancak bu anlaşma düzen arayışlarına cevap getirmediğinden kararsızlık Fransız İhtilali’ne (1789) kadar sürmüştür. Cevap: C şıkkıdır.

I. Dünya Savaşı sonrasında 1815-1822 yılları arasında uygulanan koalisyona benzer koalisyon Milletler Cemiyeti aracılığıyla oluşturulmaya çalışılmış, ancak egemen devlet olan ABD’nin koalisyon dışında kalması nedeniyle başarılamamıştır. Sonuçta dünyanın yeniden paylaşılmasına yol açan II. Dünya Savaşı patlak vermiştir. Cevap: B şıkkıdır.

Bağlantısızlar Hareketi iki kutuplu dünyayı eleştirerek barış içinde yaşamayı öneriyordu. Cevap: A şıkkıdır.

İşçilerin 1988’de başlattıkları grev, sistemin değişmesi ve Sovyetler Birliği’nin nüfuz alanından çıkmasıyla sonuçlanan dev harekete yol açtı. Bunu örnek alan diğer Avrupa ülkelerinin bazılarında
kanlı çatışmalarla (Romanya), bazılarında ise barışçı yollarla (Çekoslovakya, Macaristan) aynı yönde sağlanan ilerleme benzer sonuçlar getirdi ve Sovyet İmparatorluğu’nun sınırları SSCB sınırlarıyla özdeşleşti (Przeworski, s.139). Ancak başlayan süreç bununla sınırlı kalmayıp aslında bir Sovyet Cumhuriyeti’nden çok bir Avrupa devleti olan Baltık ülkelerinin bağımsızlıklarını kazanmasına ve Sovyetler Birliği’nin federal yapıya bürünmesine yol açtı. Bu zincir bağlamında son halka ise 30 Aralık 1991 tarihinde Rusya, Kazakistan ve Beyaz Rusya Cumhurbaşkanlarının bir araya gelerek SSCB yerine bağımsız devletlerden oluşan Bağımsız Devletler Topluluğu’nun kurulması oldu. Cevap: D şıkkıdır.

II. Dünya Savaşı sonrasında SSBC ile ABD arasında yaşanan Soğuk Savaş dönemi büyük ölçüde bir denge hali şeklinde sürmüştür. SSBC'nin yıkılmasıyla sona eren bu dönemde ABD'nin Türkiye'ye füze yerleştirmesi sonucunda yaşanan Küba Krizi Soğuk Savaşın sıcak savaşa dönüşme olasılığı taşıdığı olaylardan birisine örnek oluşturur. Doğru cevap B seçeneğidir.

Her ne kadar soğuk savaş iki kamp arasında doğrudan savaşa yol açmamış olsa da bu döneme Fransa; Cezayir ve Vietnam’da; ABD; Kore ve Vietnam’da; Çin; Vietnam’da ve SSBC ise Afganistan’da savaşmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

1945’ten sonra, ABD yeni liberal düşüncelerini tüm dünyaya benimsetti. Temmuz 1944 Bretton Woods anlaşmaları, işleyişi yeni kalkınmış olan ülkelerin denetiminde olacak yeni bir para sistemini getirdi.Cevap: B şıkkıdır.

1989’da Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birlikte, tarihte daha önce rastlanan, yaşanan uluslararası oluşumlara göre çok kısa sayılabilecek bir dönemde, hiç kimsenin hayal bile edemeyeceği boyutlarda değişiklik yaşanmıştır. Sovyetler Birliği dağılmış, Doğu Avrupa ülkelerindeki siyasal rejimler çökmüş, iki Almanya birleşmiştir. Büyük bir hızla gelişen bu olaylar sonunda dünyada iki süper güç arasında nükleer silahlara dayalı “şiddet dengesi” olarak nitelenen denge ortadan kalkmıştır. Yok olan iki kutuplu dünya düzeninin yerini alan yeni bir yapılanma ortaya çıkmıştır. Cevap: C şıkkıdır.

2008 Krizi, dünyada kapitalist sistemin 1929 yılından bu yana karşılaştığı en ciddi problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu kriz, hem dünya ekonomik sisteminin yapısının hem de bu sistemin nasıl yönetildiğinin sorgulanmasına yol açarak tarihsel anlamda bir dönüm noktası yaratmış olabilir. Cevap: D şıkkıdır.

Sadece verilen bilgiler kullanıldığında ABD ile Avrupa farklı ekonomi politikaları izlediği anlaşılır. Diğer seçeneklerde verilen bilgilere metinden ulaşılamaz. Doğru seçenek D Seçeneğidir.

Son yıllarda yakaladığı büyüme hızı ile dikkatleri üzerinde toplayan ABD’nin birtakım yapısal sorunları da mevcuttur. Ortaöğretimin yetersizliği, verimlilik artışının yavaşlaması, sağlık alanında reform ihtiyacı, dış ticaret açıkları, gelir dağılımı eşitsizliği gibi faktörler orta vadede ekonominin güç kaybetmesine yol açabilecek etkenlerdir. Cevap: E şıkkıdır.