DÜNYA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 18

ABD farklı uluslardan insanların biraraya geldiği bir devlettir.

Milliyetçilik, millet veya ulus olarak tanımlanan bir topluluğun yasama ve ilerleme ülküsünün toplumların ve insanlığın gelişmesini sağladığına inanan görüştür. 19. yüzyıl baslarından itibaren Avrupa’da, 20. Yüzyılda ise tüm dünyada egemen siyasi düşünce tarzı olmuştur. Günümüzde Anglosakson kültürüne bağlı toplumlarda ve Avrupa Birliği düşüncesini savunan çevrelerde olumsuz bir anlam yüklenmiştir.

Soğuk savaş, İkinci Dünya Savası sonrasında Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyetler Birliği arasında sürdürülen sürekli gerginlik ve sınırlı çatışma biçimidir. Soğuk savaş, 1917’de başlayan Doğu-Batı çekişmesinin bir ürünüdür. 1985 yılında, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), Komünist Parti Genel Sekreterliğine Mikhail Gorbaçov’un gelmesi ile iki blok arasındaki buzlar erimeye başladı. 1989 yılında Doğu Avrupa’da başlayan rejim değişikliği ve soğuk savası simgeleyen Berlin Duvarı’nın yıkılması ile II. Dünya Savaşı’ndan sonra başlayan süreç sona ermeye basladı.1991’de SSCB’nin çökmesiyle soğuk savaş sona erdi.

Tarihsel olarak, dünya ekonomisine liberal hegemonyanın hâkim olduğu iki farklı dönemden geçilmiştir. Bu nedenle küreselleşmenin ve piyasalaşmanın doruğa çıktığı iki dönem yaşanmıştır. Birincisi İngiltere’nin XIX. yüzyılın önemli bir kısmında hâkim süper güç olduğu dönemdir. Bu dönem uluslararası ilişkilerin genellikle diplomasi ile yürütüldüğü, ülkeler arası güven ve düzenin nispi olarak daha yüksek düzeylere ulaştığı bir dönem olmuştur. Bir yandan da küresel emperyalizm ve tehditler aracılığı ile birleşmelerin gerçekleştiği bir dönem olma özelliğine de sahiptir. Liberal bir süper gücün dünyaya hâkim olduğu ikinci dönem ise 1945 ve 1970 arasındaki yılları kapsayan daha kısa bir zaman aralığında yaşanmıştır. ABD’nin hâkim olduğu bu dönemde IMF, Dünya Bankası, GATT gibi uluslararası kurumlar oluşturulmuş, Marshall Planı aracılığı ile Avrupa devletlerinin dünya piyasasına yeniden girişi sağlanmıştır.

Ulus Devlet, meşruiyetini bir ulusun belli bir coğrafi sınır içindeki egemenliğinden alan devlet şeklidir. Devlet politik ve jeopolitik bir varlık, ulus ise kültürel ve/veya etnik bir varlıktır. Ulus devlet kavramı ise bu ikisini belli bir coğrafyada örtüştürür ve böylelikle kendisinden önce gelen devlet yapılarıyla büyük ölçüde farklılaşır.

NATO, ABD'nin; Varşova Paktı ise SSCB'nin etkisi altındadır. Her iki kampa karşı olan bir diğer hareket ise üçüncü dünya ülkelerinin koalisyonudur. Bu koalisyonun iki bileşeni vardı: Bağlantısızlar Hareketi ve 77’ler Grubu (koalisyonun ekonomik yönünü temsil etmekte).

Fransa, Cezayir ve Vietnam’da; ABD, Kore ve Vietnam’da; Çin, Vietnam’da ve Rusya, Afganistan’da savaşlar yapmıştır.

Klasik teorisyenler içinde küreselleşmeye en yakın görüşler Marks’tan gelmiştir.

Küreselleşme ile ilgili teorik tartışmalarda en çok üzerinde durulan konulardan birisi küreselleşmenin ne zaman başlamış olduğudur. Tartışmalar üç olasılık üzerinde yoğunlaşmaktadır

Küreselleşme tarihin başlangıcından beri var olan bir süreçtir. Ancak son yıllarda hızında ani bir artış gerçekleşmiştir.

Küreselleşme modernleşme ve kapitalizmin gelişmesi ile yaşıttır. Son yıllarda hızında artış yaşanmaktadır.

Küreselleşme sanayi ötesi toplum, modern ötesi toplum ve kapitalist düzenin çözülmesi ile ilgili olarak son yıllarda ortaya çıkan yeni bir olgudur.

Yeni küreselleşme teorilerine en önemli katkı bir edebiyat ve iletişim teorisyeni olan Mc Luhan’dan gelmiştir. 30 yıl Önce formüle edilen görüşleri hâlâ pek çok bilim adamına ilham kaynağı olmaktadır.

Ulus Devlet, meşruiyetini bir
ulusun belli bir coğrafi sınır içindeki
egemenliğinden alan devlet şeklidir.
Devlet politik ve jeopolitik bir varlık,
ulus ise kültürel ve/veya etnik bir
varlıktır. Ulus devlet kavramı ise bu
ikisini belli bir coğrafyada örtüştürür ve
böylelikle kendisinden önce gelen devlet
yapılarıyla büyük ölçüde farklılaşır.

Monarşi, bir hükümdarın devlet
başkanı olduğu bir yönetim biçimidir.
Saltanatın bir başka adıdır. Seçim
dışı yöntemler kullanılır. Monarşiyi
diğer yönetim biçimlerinden ayıran
en önemli özellik, devlet başkanının
bu yetkiyi yaşamı boyunca elinde
bulundurmasıdır

Milliyetçilik, millet veya ulus
olarak tanımlanan bir topluluğun
yaşama ve ilerleme ülküsünün
toplumların ve insanlığın
gelişmesini sağladığına inanan
görüştür. 19. yüzyıl başlarından
itibaren Avrupa’da, 20. yüzyılda
ise tüm dünyada egemen
siyasi düşünce tarzı olmuştur.
Günümüzde Anglosakson
kültürüne bağlı toplumlarda
ve Avrupa Birliği düşüncesini
savunan çevrelerde olumsuz bir
anlam yüklenmiştir.

Ulus Devletin Evrimi
İçinde yaşamakta olduğumuz modern ulus devlet yapısı ve ulus devletler arası ilişkiler
evrimsel bir sürece bağlı olarak değişerek gelişmektedir. İdeal ulus devlet tipine örnek
olarak sınırları belli bir coğrafi alana yerleşmiş olan Fransa veya İsveç gösterilebilir. Devlet
ULUS DEVLET
Ulus Devlet
Ulus Devlet, meşruiyetini bir
ulusun belli bir coğrafi sınır içindeki
egemenliğinden alan devlet şeklidir.
Devlet politik ve jeopolitik bir varlık,
ulus ise kültürel ve/veya etnik bir
varlıktır. Ulus devlet kavramı ise bu
ikisini belli bir coğrafyada örtüştürür ve
böylelikle kendisinden önce gelen devlet
yapılarıyla büyük ölçüde farklılaşır.
Monarşi, bir hükümdarın devlet
başkanı olduğu bir yönetim biçimidir.
Saltanatın bir başka adıdır. Seçim
dışı yöntemler kullanılır. Monarşiyi
diğer yönetim biçimlerinden ayıran
en önemli özellik, devlet başkanının
bu yetkiyi yaşamı boyunca elinde
bulundurmasıdır. Devlet memurları bu sınırlar içinde yer alan toprağı, zenginlikleri ve bölge halkını çeşitli şekillerde kontrol altına almışlardır. Söz konusu sınırlar içinde mutlak egemenlik devletindir.
Ulusal kimliği yücelten bilinci yaratabilmek için bayrak, ulusal marş, tarihi şahsiyetler
ve olaylar, ulusal günler gibi sembollere başvurulmuştur. Ders programları aracılığı ile çocuklara ulusal bir ruh aşılanmaya çalışılmış, ülke sınırları içinde ulusal dilin yerel dillere
üstün gelmesi için büyük çabalar harcanmıştır. Kurumsal ve ekonomik yaşamda da ulus
devlet tam merkezdedir. Zorunlu askerlik ve ordu; paranın kontrolü ve merkez bankası,
hazine gibi birimlerin varlığı; ulusal para biriminin benimsenmesi; vergi sisteminin kurulması; üretim ve ticaretin örgütlenmesi, ulusal birliğin güç kazanmasında önemli rol oynayan gelişmelerdir. Ulusal sınırlara yönelik dış tehditlerin varlığı ise milliyetçilik duygularını şiddetlendirmiş ve giderek insanlar vatan için tereddütsüz savaşa koşar hâle gelmiştir.
Savaşlar sırasında ulus devletler zafer için halklarından her türlü özveriyi istemişler
ve sadakati elde etmişlerdir. Her iki savaşta da devletlerin enformasyon üzerindeki denetimleri artmıştır. I. Dünya Savaşı pasaportu yaratmıştır. Böylece vatandaşlar kontrol altına
alınmıştır. II. Dünya Savaşı ise devletin ekonomik gücünün ölçütü olan Gayri Safi Milli
Hasıla’nın yaratılmasına yol açmış ve böylece ekonomi denetim altına alınmıştır.

Dolaysız yatırım, dış ülkelere yapılan yatırım, yabancı tahvil, hisse senetleri, finansman bonosu gibi finansal varlıklar şeklinde olabileceği gibi, fiziki üretim amacına yönelik de olabilir.

1944 yılında ABD’nin New Hampshire eyaletindeki Bretton Woods’da kurulmuş ve 1947’de fiilen çalışmaya başlamıştır.

Yeni Uluslararası Ekonomik Düzen adı altında Üçüncü Dünya ile sanayileşmiş kapitalist ülkeler arasında sürdürülmekte olan tartışmalarda, temel maddeler sorunu stratejik bir önem taşımaktadır. Temel maddeler üretiminde ihtisaslaşmış olan sanayileşmekte olan ülkeler neo-merkantilist politikalar uygulamışlardır.

Merkantilist kapitalizm ve sömürgecilik (1500-1800)

Sömürge ve koloni alanlarındaki doğal kaynakların devlet destekli imtiyazlı şirketler tarafından sömürülme dönemi. Bu dönemin ünlü şirketleri arasında, Dutch East India, Hudson’s Bay, Massachusetts Bay, Muscovy ve Van Diemen’s Land şirketleri yer almaktadır.

“Fordizm”, Henry Ford’un öncülüğünü yaptığı bir üretim sistemidir. Geçen yüzyıl boyunca en baskın olarak kullanılan üretim yöntemidir. 1920’li yılların başında uygulamaya konan yöntem, vasıfsız işçilerin bir üretim bandı oluşturduğu, kitle üretimi ve kitle tüketimi üzerine kurulu bir sistemdir. Her bir işçi üretim bandında çok küçük ve vasıfsız bir işle görevlendirilmiş olup, bütünün (yani üretilen ürünün) ne olduğu konusunda bilgisizdirler.

Londra sistemi 1930’larda çökmüştür. Benzer bir kriz 1970’lerde yaşanmıştır. Krizin kaynağı Amerikan sınai ve ticari gücündeki nispi azalmadır.