DÜNYA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 12

Sosyal felsefe piyasası oluşturma fikri Ren tipi kapitalizme özgüdür. Doğru cevap D seçeneğidir.

Dünyadaki siyasi–ekonomik–sosyal değişimler ele alındığında “Soğuk Savaş Dönemi”
sonrası yılları 3 döneme ayırarak ele almak mümkündür.

1. Dönem: 1991-2000 arası – Batının Zafer Yılları
• Global Kapitalizmin Zaferi
• Rusya’nın Geçiş Dönemi Krizi
• Tek-Kutuplu Dünya – ABD hegemonyasının zirvesi
• Batı’nın komünizm sonrası Doğu Avrupa’ya yayılışı
• Global Neoliberal Rejimin Oluşumu

2. Dönem: 2001-2008 arası – ABD’nin Hegemonyasının Test Edildiği Yıllar
• İslam Dünyasından Meydan Okuma ve Bush’un Yanıtı
• Çok-Kutuplu Sistemin Gelişimi
• Rusya’nın Yeniden Doğuşu
• ABD Hegemonyasındaki Göreceli Düşüş

3. Dönem: 2008- …
• Global Ekonomik Kriz
• Yavaş Yavaş Yayılan İflaslar ve Amerikan Politikalarında Oluşan Açmazlar
• Avrupa Birliği Bütünleşmesindeki Krizler
• Çin’in Global Güç Olarak Yükselişi
• Rusya’nın Batı’yla İlişkilerine Sıfırdan Başlaması

Doğru cevap C seçeneğidir.

Bütün gelişmiş ülkeler tarımı yoğun bir şekilde korumaktadır. Ama ABD’de soya fasulyesi, meyveler, beyaz ve kırmızı et ya hiç desteklenmemekte ya da arpa, pamuk ve buğday gibi “geleneksel” tarım ürünlerine oranla çok az desteklenmektedir. Daha az desteklenen bu ürünlerin dünya pazarlarındaki durumu, yoğun rekabete rağmen, çok desteklenenlere oranla çok daha iyidir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Dünya Bankası, Doğu Asya’nın sekiz süper yıldızını; Japonya, Güney Kore, Hong Kong, Tayvan, Singapur, Malezya, Tayland ve Endonezya’yı incelemiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Dünyadaki siyasi – ekonomik – sosyal değişimler ele alındığında “Soğuk Savaş̧ Dönemi” sonrası yılları 3 döneme ayırarak ele almak mümkündür. 2008 sonrası kabul edilen 3. Dönemdeki değişimler şunlardır:

1929 depresyonu sırasında hızla artan işsizlik ve iflaslar karşısında serbest piyasa ekonomisini savunan Klasik İktisat görüşler iflas etti ve giderek reddedildi. Klasik ekonomi okulu güvenilirliğini kaybedince, bunun yerini J. M. Keynes’in görüşleri, Keynesçilik aldı. Bu görüşlerin temelinde, klasik ekonominin aksine, piyasaların kendi kendine dengeye gelmeyeceği varsayımı vardı. “Genel dengeyi” hükümetler ekonomiye müdahale ederek gerçekleştireceklerdi. Örneğin, tüketimi ve yatırımları teşvik eden hükümet harcamaları, bunu yönlendiren sanayi ve büyüme politikaları işsizliği ortadan kaldırabilirdi.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında hızla yayılan Klasik İktisadi görüşler, 1960’lı yılların sonunda aynı hızla bir duvara çarptı. Hükümetler ekonomik büyümeyi zorladıkça hükümet harcamaları ve gevşek para politikaları işsizliğe ve enflasyona yol açıyordu. Keynesçiliğin bel kemiği Phillips eğrisi kırılmıştı. Bu Keynesçi modele göre hiç beklenmedik bir şeydi. Milton Friedman Keynesçi politikaların tam tersini savunuyor, “Hükümetlerin işsizliği azaltmak ve büyümeyi arttırmak için yaptıkları müdahaleler, yüksek hükümet harcamaları, orta vadede tam aksi bir sonuca yol açar.” diyordu. Friedman’a göre “Ürettiğimizden fazla harcarsak kaçınılmaz olarak enflasyon artacaktı. “Hükûmet müdahalesi piyasayı çarpıtıyor, enflasyona yol açıyordu. Bu da piyasada istikrarsızlık yaratacak ve giderek işsizliğe yol açacaktı, işsizlikle değil, enflasyonla mücadeleye öncelik vermek gerekiyordu. Böylece işsizlik ve enflasyonla savaş için Monetarist politikalar uygulamaları yaygınlaşıyordu.

Keynesçilerin etkisi altındaki ekonomi teorisi, egemen devletin hala ekonomik hayata hâkim ve dolayısıyla ekonomi politikası için tek geçerli birim olduğunu varsaymaktadır. Ancak günümüzde dört ekonomiden söz etmek mümkündür. Bunların her biri matematikçilerin deyimi ile “kısmen bağımlı değişkendir”. Yani birbirlerine bağımlı ama birbirlerinin denetimi altında yer almazlar. İlk olarak Ulus ekonomisi vardır. Ancak güç̧ giderek bölgeye doğru kaymaktadır (bölgeselleşme). Yani NAFTA, APEC, AB, Japonya çevresindeki Uzak Doğu grubu gibi. Üçüncü olarak hemen hemen özerk olan dünya para, kredi ve yatırım akışı ekonomisi bulunur. Son olarak dünyayı tek bir pazar olarak gören ulus ötesi teşebbüs ekonomisi vardır. Keynes’in teorisi, kendi iç̧ dünyasını bir ölçüde denetim altında tutan ve uluslararası ekonomide kendi politikasının etkisini hesaplayabilen egemen ulus devlet birimi olduğu sürece geçerliydi. Bu birim artık yok.

Modern ekonomi biliminin 1870’li yıllarda ortaya çıkışından bu yana, tüketiciden yana sağlanan yarar, özellikle de fiyatlarda gerçekleşen düşme ve bu düşmeyle birlikte satın alma gücünde meydana gelen artış̧ ve tüketici seçiminde olan genişleme yoluyla ortaya çıkan yarar, iktisatçılar için ekonomi politikasının denektaşı olmuştur. Tüketici yararından başka hiç̧ bir şeyin dikkate alınmaması ya da en azından tüketici yararına göre ikinci plana atılması yolundaki tartışma gerçekten de sağlam görüşlere dayanmaktadır. Ekonomi biliminin tek hedef saydığı tüketici üzerine toplanan dikkatin, iş imkânları ya da üretimden söz edilerek bulandırılması, fiyat tespitini, tekelciliği ve verim düşüklüğünü̈ körükler. Böyle bir şey çok geçmeden, iş imkânlarını korumak yerine, onları tehlikeye sokar. Ekonomik rasyonellik ile tüketici çıkarını özdeşleştiren bu görüş, yatırım, üretim kapasitesi ve zenginliği yaratan şeyin esas itibariyle tüketici alışverişi olduğunu iddia eden Keynesçi ve Post- Keynesçi kuramla iyice pekişmiştir.

Tamamlayıcı ticaret kendine bir ortak arardı. Rekabetçi ticaret ise müşteri arıyordu. Düşmanca ticaret ise tüm sanayilere hâkim olmayı amaçlıyor. Rekabetçi ticaret savaş̧ verirdi. Oysa düşmanca ticaret savaşı, düşmanın ordusu ve savaşma gücünü̈ toptan yok ederek kazanma peşindedir.

Günümüzün para akışlarının itici gücü genelde daha çok getiri elde etme beklentisi değil, ivedi spekülatif karlar sağlama beklentisi olmaktadır. Söz konusu olan artık patolojik bir olgudur ve bu nedenle de ne sabit döviz kuru uygulamaları ne de esnek döviz kuru uygulamaları, gerçekte bir işe yaramaktadır. Günümüzdeki para akışları, dünya ekonomisinde istikrar bozucu sonuçlar getirebilmektedir. İvedilikle spekülatif kar elde etme beklentisi, günümüz ekonomisinde sıcak para dolaşımını belirleyen en önemli motiftir.

Geleneksel doğrudan yatırımlar artmaya devam etmektedir. Ne var ki, olay hızla; ortak girişimler, ortaklıklar, bilgi anlaşmaları, dışarıya iş verme gibi “ittifaklara” dönüşmektedir. İttifaklarda ise yatırımlar, söz konusu olsalar bile, ikincil önem taşır. Bu ittifakların bazılarında önemli ölçüde sermaye yatırımları söz konusudur. Amerikan tasarımı ürünleri Japon pazarında satmak üzere Japonya’da üretim yapmak amacıyla, 1960’lar ve 70’lerde Japon ve Amerikan firmalarının oluşturduğu ortak girişimler buna bir örnektir. Ama bu örneklerde bile ittifakın temeli sermaye değil, bilgilerin birbirini tamamlamasıydı; Amerikalıların teknik ve imalat bilgileri ile Japonların pazarlama bilgileri ve yönetimi birbirlerini tamamlıyordu.

Uluslararası ilişkilerin ve çelişkilerin şekillenmesi tartışılırken çeşitli gelişme modelleri üzerinde durulmaktadır. Birincisi, dünya üzerindeki eşitsiz gelişmeden kaynaklanan ve zengin ile yoksul, gelişmiş̧ ile az gelişmiş̧ arasındaki farklılık ekseninde şekillenen Kuzey - Güney çelişkisi ve çatışması modelidir.

Esas olarak Kıta Avrupası’nda gelişmiş̧ olan kapitalizmin bu türünün en önemli özelliğini oluşturan sosyal piyasa felsefesi, köklerini Alman sosyal demokrasisinde ve savaş̧ sonrası ekonominin yeniden inşa dönemindeki merkezî yönelimde bulur.

Kapitalizmin bu türü Avrupa’da çoğunluk tarafından benimsenen ve piyasa mekanizmalarını zayıflatmayan bir politik çerçevede uygulandı. Özellikle işçi sınıflarının dayanışmasıyla hastalık sigortasından, iş güvencesine ve işsizlerin korunmasına kadar uzanan, emeklilik haklarını ve sosyal konulan da kapsayan bir yapı oluşturuldu.

Ulus Devlet, meşruiyetini bir ulusun belli bir coğrafi sınır içindeki egemenliğinden alan devlet şeklidir. Devlet politik ve jeopolitik bir varlık, ulus ise kültürel ve etnik bir varlıktır. Ulus devlet kavramı ise bu ikisini belli bir coğrafyada örtüştürür ve böylelikle kendisinden önce gelen devlet yapılarıyla büyük ölçüde farklılaşır

Monarşi, bir hükümdarın devlet başkanı olduğu bir yönetim biçimidir. Saltanatın bir başka adıdır. Seçim dışı yöntemler kullanılır. Monarşiyi diğer yönetim biçimlerinden ayıran en önemli özellik, devlet başkanının bu yetkiyi yaşamı boyunca elinde bulundurmasıdır.

Milliyetçilik, millet veya ulus olarak tanımlanan bir topluluğun yaşama ve ilerleme ülküsünün toplumların ve insanlığın gelişmesini sağladığına inanan görüştür. 19. yüzyıl başlarından itibaren Avrupa’da, 20. yüzyılda ise tüm dünyada egemen siyasi düşünce tarzı olmuştur. Günümüzde Anglosakson kültürüne bağlı toplumlarda ve Avrupa Birliği düşüncesini savunan çevrelerde olumsuz bir anlam yüklenmiştir.

Küreselleşme ulus devletlerin varlığını gerçekten de tehdit etmektedir. Ancak soruna, küreselleşme insanların hangi sorunlarını çözüyor, hangilerini çözemiyor diye baktığımızda ulus devletlerin daha uzun süre varlıklarını koruyabileceklerinin gerekçeleri açığa çıkmaktadır.

Burton, dünyanın düalistik bir yapıya sahip olduğuna inanmaktadır.

Gilpin ekonomik liberalizmin yerleşmesi için çoğulcu müdahale talep etmektedir.