DÜNYA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 24

İlk sanayileşme deneyimlerini başlatmış olan azgelişmiş ülkelerin yoğun baskısı, 1964’te Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD), 1965’te Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü(UNIDO)’nün kurulmasını sağladı. Doğru yanıt A'dır.

Kalkınmanın başlıca üç bileşeni şunlardır: Araştırma ve Geliştirme (ARGE), bilimsel ve teknolojik altyapı ve insan kaynaklarının eğitimi ve gelişimi. 21. yüzyılda bu hedefe ayrılacak GSMH’nin en az yüzde biri gerçekçi bir rakamdı.Doğru yanıt E'dir.

İngiliz Sanayi Devrimi’nin İngiltere’ye sağladığı üstünlüğü bütün açıklığıyla ilk kavrayan, Alman İktisatçı Friedrich List’tir.  Bu dönemde dünya pazarları, buna bağlı olarak ekonomik güç ve aynı anlama gelen sanayi gücü İngiltere’nin elindeydi (Göker, 1993, s. 16-19). Kuramsal alanda da Klasik İktisat öğretisi dünyaya egemendi. Bu öğretiye göre, hem dünya hem de ulusal pazarlarda serbest rekabet kapitalizminin sağladığı kusursuzözgürlük çerçevesinde yarışılmalı ve devlet ekonomiye müdahale etmemeliydi. List’e göre Almanya’nın uluslararası alanda, önerilen bu koşullar altında yarışı kabul edebilmesi için İngiltere’nin ve Fransa’nın sanayi gücüne erişmesi, onlarla eşit koşullara gelmesi gerekmekteydi. Sanayileşmiş ülkeler varken serbest ticaret koşulları altında genç ülkelerde sanayinin gelişmesine olanak yoktur. Bu nedenle List, genç sanayilerin korunmasını ister. Ancak List’in koruyuculuğu geçici ve seçici bir koruyuculuktur (Yılmaz, 1992, s. 105). List gerçekte serbest ticaret taraftarıdır, yalnız bu idealin çok sayıdaki ülkenin refah ve teknoloji bakımından eşit düzeyde olmaları hâlinde geçerli olabileceği düşüncesindedir. Doğru yanıt B'dir.

Japonya'da Teknoloji ile ekonomik gelişme arasındaki bağı oluşturacak kent devletler yani teknopolisler kurmaya yönelik teknopolisler programları oluşturulmuştur. Bu programın kapsadığı bölgelerde (Göker, 1993, s.23);
• Sanayi, araştırma üniversiteleri ve yerleşimin tümleşik bir politika çerçevesinde
geliştirilmesi,
• Yeni oluşacak teknopolisler ile bölgenin anakenti arasında sıkı bağların bulunması,
• Var olan sanayilerin teknoloji düzeylerinin yükseltilmesi ile yeni kurulacak yüksek
teknoloji sanayileri arasında dengeli bir gelişme sağlanması,
• Var olan sanayilere yüksek teknoloji transferi (ARGE Transferi) ve teknolojinin uç
alanlarında yaratıcı araştırmalar yapılması,
• Yüksek teknoloji araştırmalarında ve sanayinin gelişmesinde, bölge bazında özgünlük yaratılması amaçlanmaktadır.

Doğru yanıt C'dir.

1990 yılında, ABD, Japonya, Almanya, İtalya ve Fransa aynen bu sıra ile dünya  imalat endüstrisinde en büyük paya (yaratılan katma değere göre) sahip 5 ülke idi. Doğru yanıt D'dir.

2000 yılına gelindiğinde dünyanın en büyük payına sahip 5 ülke liginde değişiklik olmuştur. Fransa imalat sektöründe en büyük paya sahip 5 ülkeden biri olma özelliğini kaybetmiş ve bu lige Çin girmiştir. Çin ile birlikte en tepedeki 5 ülkenin dünya ölçeğinde aldığı pay %61’e ulaşmıştır. Doğru yanıt C'dir.

Sermayenin önemli olduğu sanayi toplumundan, enformasyonun önemli olduğu bilgi toplumuna geçen dünyada, verimlilik ve inovasyon büyümenin en temel unsurları konumundadır. Doğru yanıt A'dır.

Özellikle dünya çapında dinamik haberleşme ve ticari dolaşım bağlantılarının artması, ticari korumaların azalması ve yeni sanayileşmiş ülkelerin ortaya çıkması ulaşım sektörünün gelişmesine neden olmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

1840 ile 1890 arasında 50 yıl kadar sürdüğü kabul edilen ikinci dönem buhar gücünün
ve demir yollarını dönemi olarak kabul edilebilir. Eğitim alanına bakıldığında yaygın olarak ilköğretimin önemsendiği bir dönemdir. Ekonomik sektörler için teknoloji enstitüleri bu dönemde kurulmaya başlanılmış ve makine ve inşaat alanındaki gelişmelere paralel biçimde bu alanda mühendis eğitimleri de önemli hâle gelmiştir. Buhar gücünün keşfi ile birçok makine bu şekilde enerji sağlarken, iletişim ve ulaşım alanlarında demir yollarının ve telgrafın altın çağı yaşanmıştır. Global ölçekte, en yaygın ve önemli olan faktörler artık pamuk yerine demir ve kömürdür. Doğru yanıt B'dir.

Teknoloji etkisiyle artırılabilecek doğal kaynaklar, yenilenebilir kaynaklardır ve bu kaynaklar kendi kendilerini çoğaltabilirler veya insanlar tarafından çoğaltılabilirler. Ormanlar, balıklar, hayvan sürüleri ve bunlar gibi canlı kaynaklar, yenilenebilirlere örnek
verilebilir. Doğru yanıt B'dir.

Kendini yenilemeyen doğal kaynaklara birçok mineral örnek verilebilir. Mineral yataklarının oluşumu için binlerce hatta milyonlarca yıl gerekmektedir. Minerallere karşı
artan talep, ileri teknolojilerle yeni maden yataklarını araştırmayı teşvik etmektedir. Bu
nedenle bilinen toplam dünya maden rezervlerini sürekli yükseltmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Akarsu, rüzgâr, okyanus dalgaları ve sular, ışınlar ve bunlar gibi kaynaklar akışkan kaynaklar sınıfına girerler. Genelde bunlar tükenmez fakat bulunduklarında kullanılırlar. Doğru yanıt C'dir.

Dünyanın yiyecek arzının %99’u tarımdan, %0,7’si ise denizden elde edilmektedir. Doğru yanıt D'dir.

Dünya gıda arzı ve talebi 2000’li yıllardan sonra sürekli ve hızlı bir değişim içinde olmuş, bu durum gıda fiyat oynaklıklarında da rol oynamıştır. Bu değişimin temel nedenlerini doğal nedenler ve iklim değişikliği, enerji kaynakları ve girdi kaynaklarındaki fiyat artışları, nüfus artışı, gıda ürünlerinin alternatif kullanım alanlarının (biyo-yakıt gibi) gelişmesinde aramak mümkündür. Doğru yanıt D'dir.

Bu kadar fiziksel çevre üzerinde tehdit yaratan hava kirliliği enerji tüketiminin ürünüdür. En tehlikeli endüstriyel suçlular, büyük miktarlarda karbon monoksit, sülfür dioksit, nitrojen oksit ve havaya kül uçuran kâğıt hamuru ve kâğıt fabrikaları, demir ve çelik fabrikaları, petrol rafinerileri ve kimyasal tesislerdir. Doğru yanıt E'dir.

Ozon tabakasında delinme bütün insanlığın sorunudur. Bu sorun 1970’lerde kloroflorokarbon gazlarının sprey kutularında kullanılması ile başlamış ve kitle üretim teknolojilerindeki artışla hızlanmıştır. Doğru yanıt B'dir.

Global ısınmanın etkisi öncelikle kutup halkalarındaki erime sonucu denizlerin yükselmesiyle ortaya çıkar. 2100 yılında denizlerin 15 ile 95 cm arasında yükselmesi beklenmektedir. Doğru yanıt C'dir.

Bununla birlikte sürdürülebilir Kalkınma Modeli şu amaçları da içermelidir (Tosunoğlu,
1998, s. 35):
• Temel ekolojik dengelerin korunması,
• Ekosistemlerin korunması,
• Kirletmeyi minimize edici teknolojileri geliştirerek ve kullanarak Çevresel Etki
Değerlendirme yöntemiyle insan faaliyetlerinin çevresel sonuçlarını belirleyerek
önlem alınmasının sağlanması,
• Üretim girdileri ve ürünlerin fiyatlandırılmasını uygun bir şekilde yaparak ekonomik araçlar yardımıyla çevre korumacılığının özendirilmesi,
• Global ve ulusal ölçekteki iklim değişiminin dengelenmesi,
• Tarımsal etkinliklerin kirlenmeyi önleme ve toprağın korunması gibi önlemler alarak yapılması,
• Enerjiyi özellikle imalat sektöründe ve genel tüketim alanlarında sadece zorunlu
minimum miktarlarda kullanan teknolojileri benimseyerek, kalkınmanın bir ölçüsü olarak kişi başına tüketimi artırma amacı yerine, birim ürün başına asgari enerji
kullanarak üretim yapabilecek ulusal plan ve programların hazırlanması,
• Dünyanın biyolojik çeşitliliğinin korunması,
• Doğal kaynak israfına son verilmesi. Doğru yanıt C'dir.

İthal ikameci sanayileşme politikalarını benimseyen ülkeler düşük tasarruf oranına sahip olduğundan dış borçlanmaya gitmiş ancak ihracatın ithalata olan bağımlılığı azaltılmadığı için borçluluk oranları artmıştır. Hükumetlerin gerçekleştirdiği altyapı yatırımları ve KİT'ler gevşek maliye politikasının uygulanmasına neden olmuş bu durumda enflasyon yükselmiştir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Seçeneklerde Japonya dışında yer alan ülkeler yer altı ve yer üstü kaynakları bakımından zenginlik göstermekte dolayısıyla ekonomik gelişmişlikleri ile coğrafyaları arasında doğrudan bir bağlantı kurulabilmektedir. Ancak Japonya'nın ekonomik gelişiminde bulunduğu coğrafyanın payı oldukça sınırlıdır. Bu sebeple doğru yanıt C seçeneğidir.