DÜNYA EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 22

Liberal bir süper gücün dünyaya hâkim olduğu ikinci dönem ise 1945 ve 1970 arasındaki yılları kapsayan daha kısa bir zaman aralığında yaşanmıştır.

Rosenau, teknolojideki gelişmelere bağlı olarak 400 yıldır süren ulus devlet sisteminin büyük bir dönüşüme uğradığını kabul etmektedir.

G. Kore'ye ilişkin olarak verilen bilgiler ele alındığında ülkenin tam olarak ortodoks ekonomi politikaları izlemediği ortaya çıkar. Verilen bilgiler doğrultusunda Washington Kararları olarak ifade edilen ekonomi politikalarına uyulmadığı sonucuna ulaşılır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Reform politikaları ekonomik büyüme üzerinde olumsuz etkide bulunur. Bundan dolayı reform politikalarının sürdürülmesi zorlukla gerçekleşir. B seçeneğinin dışında verilen bilgiler temel olarak büyüme oranı üzerindeki olumsuz etkinin sonuçlarını oluşturmaktadır. Bu sebeple doğru cevap B seçeneğidir.

1970’li yılların krizine yol açan esas neden kâr oranlarının düşmesidir. Washington Kararları ile ifade edilen yeni liberal yaklaşım kâr oranlarını yükseltmeyi hedefleyen politikaları gündeme getirmiştir. Devlet müdahalesinin, sosyal refah harcamalarının ve yüksek vergilerin kâr oranlarını düşürdüğü iddia edilerek, ekonominin liberalleşmesi ve işlerin piyasalara bırakılması talebi yaygınlaşmıştır. Piyasaların etkin işleyişini temel alan yaklaşım çerçevesinde finansal serbestleşme amaç edinilmiştir. Böylece II. Dünya Savaşı sonrasında devlet kontrolü altına alınmış olan finansal piyasalar 1970’li yıllardan başlayarak kontrol ve kısıtlamalardan arındırılmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Soruda verilen bilgiler gelişmekte olan ülkelerin 16 yıl içerisinde dış borçlarının arttığına yönelik bilgi içermektedir. Bu durumda doğru cevap D seçeneğidir.

Ekonomik kriz denilince ilk akla gelen ülkeler genellikle gelişmekte olan ülkelerden oluşmaktadır. Dünyanın en büyük ekonomik gücü olan ABD'de 2008 yılında başlayan ekonomik kriz kapitalizmin sorgulanmasına neden olmuştur. Büyüme odaklı gerçekleştirilen ekonomi politikaları bir süre sonra kar arayışı ile balon yaratmakta ve ekonomik krizlere sebep olmaktadır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Merkantilizm: Avrupa’da 16.yy’dan 18.yy’ın ortalarına kadar uygulanan iktisat politikasına Merkantilizm adı verilir. Merkantilizm arz yönüne ağırlık vermektedir ve ihracat fazlası yaratarak ulusal parayı güçlü tutmak temeline dayanmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Klasik iktisat: Klasik iktisat 1776 ve 1843 yılları arasında yaşanan iktisadi gelişmeleri etkileyen ve Batı’ya hâkim olan iktisadi düşünce akımıdır. 1776’da Adam Smith’in eseri “Ulusların Zenginliği” ile başlamış ve 1843’te John Stuart Mill’e ait “Siyasal İktisadın İlkeleri” eseri ile son bulmuştur. Klasik iktisatçıları, merkantilistlerden ayıran temel özellik nicelikten ziyade niteliğe önem vermeleri olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Çevreci: Doğal kaynakları ve ekosistemleri korumak için lobi faaliyeti yapan, çevre eğitimi, çevreci eylemler ve örnekler geliştirerek, merkezi ve yerel yönetimlerdeki karar alma süreçlerini etkileme arayışında olan kişiye denir. Doğru cevap C'dir.

Rönesans: Yeniden doğuş anlamına gelen Fransızca bir kelimedir. 15. ve 16. yüzyıllarda Avrupa’da açılan bilim ve sanat çığırı bu adla anılır.
Reform: 15. ve 17. yüzyıl boyunca tüm Avrupa’yı etkileyen Katolik Kilisesi’ ne karşı yapılmış dinsel bir harekettir. Katolik kilisesinin aşırı zenginleşmesi ve yozlaşması, siyasetle ve dünyasal etkinliklerle daha fazla ilgilenmeye başlaması birçok din adamının tepkisini çekmiştir. Doğru cevap B'dir.

XIX. yüzyılda özellikle İngiliz adalarında nüfus patlamasının olumsuz etkileri kolayca izlenebilmektedir. Yoksul kırsal kesim kalabalıklaşan nüfusun barınma, beslenme, giyinme gibi temel gereksinimlerini karşılayamaz hâle geldiği için kırdan kente büyük bir göç yaşanmıştır. Artan gecekondu mahallelerinin çevrelediği şehirler, yeni gelenlerin taleplerine cevap vermekte yetersiz kalmıştır. İşsiz tarım işçileri, işsizliklerinin sebebi olarak gördükleri makinelere çeteler hâlinde saldırmaktadır. Mutlakiyetçi rejimler ise giderek kontrol etmekte zorlandıkları halk üzerinde baskıcı rejimlerinin şiddetini arttırmışlardır. Doğru cevap E'dir.

İngiltere’de sanayi devriminin başlaması ve verimlilik artışı;
Tarımsal ve sınai üretimdeki artış ve verimli topraklara göç eden İngiliz vatandaşları aracılığı ile anavatana gönderilen kaynaklar İngilizleri dünyanın en zengin toplumu hâline getirmiştir. Böylece nüfusun kaynaklar üzerindeki baskısı teknolojinin gücüyle, yani insan zekâsının bulduğu yeni üretim, iletişim ve ulaşım yöntemleri ile cevaplandırılmış olmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Tarımsal ekonomik örgütlenmeden, sınai ekonomik örgütlenmeye geçen İngiliz toplumu, geleneksel toplumdan piyasa toplumuna dönüşmüştür. Kitlesel eğitim yaygınlaşmış, okullarda öğretim süresi uzamıştır. Kadınlar iş hayatına atılmış ve toplum içindeki statüleri yükselmiştir. Tüketim artarken, toplam nüfus içinde şehirlerde yaşayanların oranı yükselmiştir. Tüm bu gelişmeler aile başına düşen ortalama çocuk sayısının azalması yönünde etkiler yaratmıştır. Sonuç olarak İngiltere’de nüfus demografik bir geçiş sürecinden sonra istikrara kavuşmuştur. Doğru cevap A'dır.

XIX. yüzyılda Avrupa’da yaşanan nüfus patlamasından sonra XX. yüzyılda dünya yine bir nüfus patlaması ile karşı karşıyadır. XX. yüzyılın nüfus patlaması Afrika, Orta Amerika, Ortadoğu, Hindistan, Çin gibi dünyanın en yoksul ülkelerinin yaşadığı bölgelerde meydana gelmiştir. Her yıl giderek daha fazla sayıda insan, dünya nüfusuna eklenmiştir. 1950-55 yılları arasında 47 milyon, 1985-90 yılları arasında 88 milyon, 1995-2000 yılları arasında ise 112 milyon insan dünya nüfusuna eklenmiştir. Doğru cevap E'dir.

ABD, 200 yıldan beri göç alan bir ülkedir. Kuznets’e göre ABD’nin ekonomik büyümesinde almış olduğu göçlerin olumlu katkısı bulunmaktadır. 1920’li yıllara kadar göçlerle birlikte ABD’ye gelen sermaye refah düzeyini yükseltmiştir. 1920’li yıllarda ABD göç politikasına bazı sınırlamalar getirmiştir. 1921 yılında göçlerle ilgili kota getiren ilk yasa kabul edilmiştir. Bu dönemde Japonların ve Çinlilerin ABD’ye göç etmeleri yasaklanmıştır. Doğru cevap D'dir.

Geri kalmışlığın belirtilerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür (Tanilli, 2000, s, 281-287):
• Bir ülkede okuryazar olmayanların çoğunlukta olması
• Kadının erkekten aşağıda tutulması
• Beslenme yetersizliği
• Sağlığı korumada yetersizlik
• Ulusal ve ekonomik bütünlüğün zayıflığı
• Yapısal işsizlik
• Kişi başına ulusal gelirin düşüklüğü
• Sınırlı bir sanayileşme
• Tarımla uğraşan nüfusun çokluğu
• Şişkin bir hizmet kesimi
• Ekonomik bakımdan kapitalist ülkelere bağımlılık
• Baskıcı siyasal rejimler
• Bozuk gelir dağılımı, Doğru cevap A'dır.

Emperyalizm: Bir devletin, sınırlarını genişletmesine, başka ülkeleri gerek siyasi, gerek ekonomik, gerek kültürel kontrolü altına almasına denir. Doğru cevap D'dir.

Geri kalmışlığın nedenlerini bazı sorulara yanıt arayarak inceleyebiliriz. Geri kalmışlığın nedeni ülkenin coğrafi konumu olabilir mi? Bu soruya cevap aramakla işe başlayabiliriz. Dünya haritasına bakıldığında geri kalmış ülkelerin çoğunlukla tropik ve yarı tropik bölgelerde toplandığı görülmektedir. Ancak gelişmişlikle coğrafik konum arasındaki ilişki çok güçlü değildir. Çünkü bu kuşak dışında yer alan Ortadoğu ve Akdeniz çevresindeki bazı bölgelerde de geri kalmış ülkeler bulunmaktadır. Ayrıca sahip olduğu coğrafik olanaklar son derece kıt bir ülke olan İsrail’in varlığı da coğrafik etken ve geri kalmışlık arasındaki ilişkinin zayıflığının bir göstergesidir. Doğru cevap C'dir.