DOĞUM BİLGİSİ VE SUNİ TOHUMLAMA

madıkları; yani kuruya ayrıldıkları dönemlerde memeler küçülürler.
Meme bezleri salgı yapma özelliğinde olan bezlerdir. Memenin salgısı olan süt, alveol
adı verilen ve çevresi hücrelerle çevrili, küçük boşluklarda üretilir. Bu boşluklar, küçük süt
kanalcıkları (duktus laktiferus) ile daha büyük kanallara açılırlar. Bu kanallar da meme
başının üst kısmında yer alan daha büyük boşluğa (sinüs laktiferus) açılırlar. Kısrak ve
domuzlarda meme başında 2 veya 3, inek, koyun ve keçide bir meme başı kanalı bulunur.
Meme başı kanalının çevresinde, sütün kendiliğinden akmasını önleyen kaslar (sfinkter)
bulunur. Meme başı kanalının iç deliğinin çevresinde Fürstenberg Rozeti denilen mukoza
dürümleri vardır. Bu oluşumlar, sinüs laktiferusta biriken sütün meme başı kanalını zorlamasını engeller. Böylece meme başı kanalında yer alan sfinkterin yükü de azaltılmış olur.
Her bir meme lobu birbirinden bağımsızdır. Memelerin gelişimini gebelikte plasenta
tarafından salgılanan östrojen ve progesteron hormonları sağlar. Aynı zamanda süt yapımını sağlayan luteotropik hormon (LTH), prolaktin hormonunun salgılanmasını uyarır.
Ancak östrojen laktasyonun başlamasını engeller. Doğumdan sonra plasentanın atılması ile östrojenin prolaktin üzerindeki baskılayıcı etkisi ortadan kalkar ve sütün salgılanması; yani laktasyon başlar. Sütün indirilmesi oksitosin hormonu ile sağlanır.

Mekanik Savunma Sistemi
Bu sistemde, memede hastalık oluşturan mikroorganizmaların, meme başı kanalından
memeye girişini engelleyen anatomik yapılar bulunur. Bu yapılar, duktus papillaris sfinkteri, Fürstenberg Rozeti ve laktosebumdur.

Laktoferrin
Laktoferrin, meme bezinin süt salgılayan hücreleri tarafından üretilir. Bakterilerin hücre
duvarında demirin bağlanmasını sağlayarak bakterilerin çoğalmasını engelleyen bir maddedir.

Mikroorganizmalar meme bezine girmek için meme başı kanalı duktus papillarisi geçmek
zorundadırlar. Meme başı sadece sağım sırasında açılır. Bu açılma, meme başına uygulanan basınçla olur. Sağım dışı zamanlarda sfinkter aracılığı ile sıkıca kapalıdır.

Sabit Sistemler
• Vakum Hatlı Sağım Makineleri

• Boru Hatlı Sağım Sistemi

• Sağımhane Sağım Sistemleri

Sağıma başlamadan önce, olası meme hastalığının sürüye yayılmasını önlemek için, sağılacak inekler hasta olma olasılığı en azdan en çok olana göre sıralanmalı ve bu sıra ile
sağıma alınmalıdırlar. Sıralama aşağıdaki gibidir.
1. sırada, ilk doğumunu yapmış inekler,
2. sırada, yeni doğum yapmış sağlıklı inekler,
3. sırada, sağlıklı inekler,
4. sırada, mastitis geçirip iyileşen inekler,
5. sırada, mastitis sağaltımı gören inekler.
Eğer olanak var ise, sağaltımları süren ineklerin iyileşene kadar farklı bir sağım makinesiyle sağılmaları iyi olur.

Sağım Öncesi Yapılması Gerekenler:

Sağım Sırası

Vakum Denetimi

Ön Sağım

Sağım Öncesi Memelerin Hijyenik Temizliği

Meme Başlıklarının Yerleştirilmesi

Sağım Sonrası Yapılması Gerekenler
Sağım sonrası meme başı deliği yaklaşık bir saat kadar açık kalır. Meme başı deliği kapanana kadar alınacak önlemlerle mikropların meme dokusuna girmesi engellenir.
• Son sütün boşaltılması
Sağım sonrası memede kalan sütler, mastitis oluşumuna neden olmaktadır. Sağım işlemi bittikten sonra memedeki son sütün boşaltılması için hafif masaj uygulanması gerekir.
• Sağım başlıklarının uzaklaştırılması
Memedeki sütün tamamen boşaldığından emin olduktan sonra, sağım başlıklarının
basıncı kapatılıp meme başlarından uzaklaştırılır.
• Sağım sonrası daldırma sıvısının uygulanması

Sağım işlemi bittikten sonra, meme başlarına hem dezenfektan etkisi hem de mekanik
koruma etkisi olan daldırma sıvıları uygulanır (Resim 8.12). Sağım sonrası uygulanan
daldırma sıvısı kısa sürede donarak meme başı kanalını tıkar. Böylece mikropların meme
başı kanalından memeye girişini önler.

• Sağım sonrası ayakta tutma
Sağımhaneden çıktıktan sonra ineklerin yaklaşık bir saat kadar ayakta kalmaları gerekir. Bunu sağlamak için en sık uygulanan yöntem, sağım sonrası ineklerin yemlenmesidir.
Bu süre içinde meme başındaki daldırma sıvısı kurur. Böylece meme başı deliği kapanır
ve mikropların memeye girişi engellenir.
• Sütü soğutma
Sütteki mikroorganizmaların çoğalmasını önlemek için, ineği sağdıktan sonra en geç
30 dakika içinde, sağılan sütün soğutma tankına dökülmesi gerekir.

Sağım Sırası
Sağıma başlamadan önce, olası meme hastalığının sürüye yayılmasını önlemek için, sağılacak inekler hasta olma olasılığı en azdan en çok olana göre sıralanmalı ve bu sıra ile
sağıma alınmalıdırlar. Sıralama aşağıdaki gibidir.
1. sırada, ilk doğumunu yapmış inekler,
2. sırada, yeni doğum yapmış sağlıklı inekler,
3. sırada, sağlıklı inekler,
4. sırada, mastitis geçirip iyileşen inekler,
5. sırada, mastitis sağaltımı gören inekler.
Eğer olanak var ise, sağaltımları süren ineklerin iyileşene kadar farklı bir sağım makinesiyle sağılmaları iyi olur.