DOĞUM BİLGİSİ VE SUNİ TOHUMLAMA - Deneme Sınavı - 15

İki aşamalı sulandırma tekniğinde spermaya katılacak toplam sulandırıcı miktarı;

Sperma + Sulandırıcı A = Sulandırıcı B

eşitliği ile hesaplanır.

Spermanın 2-3 gün gibi kısa süreli saklanması ile ilgili "Saklama için içinde kriyoprotektan bulunan sulandırıcılar kullanılır" ifadesi yanlıştır.

Spermanın saklanmasında kullanılan sıvı azot - 196  °C’de kaynar.

Dondurulmuş spermanın saklandığı azot konteynırının iç ısısı -120 °C’nin üzerine çıkmadığı sürece spermanın fertilitesi etkilenmez.

Yüksek gebelik oranları elde edilmesinde veteriner hekiminin önemli görevleri arasında;

I) Tohumlama için en uygun zamanın belirlenmesi

II) Spermanın kurallara ve tekniğine uygun olarak saklanması

III) Spermanın uygun şekilde taşınması ve eritilmesi

IV) Tohumlama tekniklerinin eksiksiz uygulanması

yer almaktadır.

Kriyoprotektan: Gliserol, yumurta sarısı proteinleri vb. dondurma işlemi sırasında hücreleri düşük ısıların etkilerinden koruyan madde.

Payet: Sperma dondurma amacıyla değişik renk ve hacimlerde olan plastik çubuklardır.

Kaliteli bir sperma sulandırıcısı; spermatozoitler için gerekli olan enerji gereksinimini karşılamalı, bakteriyel üremeyi kontrol etmeli, spermayı soğuk şokuna karşı korumalı ve ortamın pH değerini dengeleyebilmelidir.

Bir inek sürüsünde ilk üç tohumlama sonunda %90’ın üzerinde gebelik elde etmek için, bir tohumlama dozunda <7.000.000 motil spermatozoa olması gerekir.

Eritme sonrası en az %50 motilitesi olan payetler suni tohumlama amacıyla kullanılabilir.

payet yazma makinesiile payetler üzerine hayvanın adı kulak numarası, dolum merkezi ve tarihi yazılarak ultraviyole (UV) altında sterilize edilen payetlere otomatik payet doldurma kapama makinesi ile çekilir.

Payetlere çekilmiş sperma, dondurma amacıyla geliştirilmiş taraklara, dizme rampası
yardımı ile dizilir. Azot düzeyinden 5 cm yükseklikte (yaklaşık -80 ile -120°C
arası) yerleştirilerek azot buharında 7 dakika süre ile dondurulur.

Dondurulan spermanın, en az 1 haa sonra 37°C ısıda 30 saniye süreyle eritilerek,
eritme sonrası spermatozoa motilitesi (%) ve anormal spermatozoa oranı (%) değerlendirilir.

Spermanın gobletten alınması sırasında uzun pens kullanılmalı ve kanister 30 saniyeden fazla yukarıda tutulmamalıdır.

Konteynerdeki sıvı azot
miktarının 2/3’ten daha az olması bile sperma üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.

Donma yöntemi ise spermanın daha düşük ısılarda saklanması esasına dayanır. Hücreyi soğuk şokunun etkilerinden koruyan kriyoprotektif maddelerle sulandırılan sperma, ampul (etil alkol banyosunda), pellet (–79°C kuru buzda) veya payet (–110°C sıvı azot buharında) yöntemiyle dondurularak –196°C ısıdaki sıvı azot içerisinde saklanır. Dondurarak saklama yönteminde, uygun saklama koşullarında sperma potansiyel fertilitesini yıllarca koruyabilir.

Kriyoprotektan ise gliserol, yumurta sarısı proteinleri vb. dondurma işlemi sırasında hücreleri düşük ısıların etkilerinden koruyan maddedir. Doğru cevap C'dir.

Donma sırasında oluşan buz kristallerini hacimce küçültmek ve spermatozoonlara karşı zararlı etkisini en aza indirmek amacı ile çeşitli pH tamponlayıcı maddeler (Tris-sitrik asit, Test, Hepes vb.), düşük molekül ağırlığına sahip hücre zarını geçebilen şekerler (früktoz, glikoz vb.) ve membran koruyucu maddeler (gliserol ve diğer polialkoller, amino asitler vb.) kullanılmaktadır. Ayrıca, laktoz, sükroz ve dekstran gibi hücre zarını geçemeyen şekerler, antifriz proteinleri ve membran stabilizatörleri (yumurta sarısı, süt, lipitler ve amino asitler) de sulandırıcılarda kullanılmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Bireye özgü ve ejakülatın kalitesine bağlı olarak taze sperma sulandırma, dondurma
ve eritme aşamalarında %20-70 oranında motilitesini kaybeder. Bir inek sürüsünde ilk üç tohumlama sonunda %90’ın üzerinde gebelik elde etmek için, bir tohumlama dozunda <7.000.000 motil spermatozoa olması gerekir. Doğru cevap

Tek aşamalı sulandırma tekniğinde, kriyoprotektan maddeleri içeren hazır sulandırıcılar kullanılmaktadır. Bu teknikte, spermaya katılacak sulandırıcı miktarı hesaplandıktan sonra, sperma 27-30°C ısıda önce 1/1 oranında sulandırılarak spermanın sulandırıcıya alışımı sağlanır. Bundan 10 dk sonra geriye kalan sulandırıcının yarısı ve 10 dk sonra da geriye kalanı eklenerek 1-2 saat içinde 5°C ısıya soğutulur. Doğru cevap E'dir.

Dondurulan spermanın, en az 1 hafta sonra 37°C ısıda 30 saniye süreyle eritilerek,
eritme sonrası spermatozoa motilitesi (%) ve anormal spermatozoa oranı (%) değerlendirilir. Değerlendirme sonrası tohumlama amacıyla kullanılacak özellikteki payetler geçici stok tankına aktarılır ve en az 1 ay bekletilir. Bu süre sonrasında, spermatolojik muayeneler yinelenerek, kullanıma uygun olan payetler daimi stok tankına aktarılır. Buradan da saha konteynerine aktarılmak üzere dağıtım tanklarına konulur. Doğru cevap A'dır.