DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRE EKONOMİSİ

Çevre sorunları, insanın çevresi ile olan ilişkisindeki olumsuz değişmelerden ortaya çıkmaktadır. İnsan doğadan ve doğal kaynaklardan sürekli yararlanmış, kullanmış ve işlemiş, sahip olduğu bilgi tecrübe ve teknolojik ilerlemeye bağlı olarak doğaya hakim olmuştur. Fakat insanoğlunun bu faaliyetleri ile birlikte doğaya ve çevreye verdiği zararlar da sürekli artmıştır. Çevre sorunları; İnsanoğlunun ekonomik faaliyetleri nedeniyle doğal çevresi üzerinde kurmuş olduğu hakimiyet ve baskının, çevrenin taşıma kapasitesini aşması sonucu ortaya çıkan tehlikelerdir. Doğru cevap B'dir.

A' seçeneğinde çevre sorunlarının sonuçları yer almaktadır. Diğer B, C, D ve E seçeneklerinde yer alan bilgiler çevre sorunlarının sonuçları değil nedenleridir. Örneğin C seçeneğindeki "Çin’deki ağaçların kesilmesi" çölleşmeye neden olabilir. Başka bir deyişle çevre sorunlarının sonucu değil çevre sorunlarının ortaya çıkmasına neden olan bir etmendir. Doğru cevap A'dır.

Tarihsel süreç içerisinde insanoğlu, çevre sorunlarının yaratılmasında çok etkili olan bir varlıktır. Bu bağlamda dünyadaki insan sayısı ise her geçen gün ve özellikle son iki yüzyıl boyunca hızla artmaktadır. Milattan dört bin yıl önce yeryüzünde yaşayan insan sayısı yaklaşık 30 milyondur. Bu rakam, 1800 ve 1930’lu yıllar arasında 1 milyardan 2 milyara çıkmış 1975 yılında 4 milyara, 20.yüzyılın başında ise 1.6 milyara ulaşmıştır. Nüfus artışı ile ilgili projeksiyonlara göre ise 2025 yılında insan sayısı,8 milyara 2050 yılında ise 10 milyara ulaşacağı tahmin edilmektedir. İnsan sayısındaki bu artış insanların temel ihtiyaçlarının karşılanması sorunu, doğal kaynak ve çevre üzerindeki insan baskısını artırmaktadır. Ayrıca, nüfusu çok olan ülkelerin sanayileşme ve kalkınma çabaları olan gelişmekte olan ülkeler olması nedeniyle enerji ve hammadde kaynakları açısından doğal kaynak ve çevre üzerinde insanın baskısı da yoğunlaşmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Ekonomik ve teknolojik ilerleme insanoğlunun varlığını sürdürebilmesi ve refah düzeylerini yükseltebilmesi için çok önemli araçlardır. Fakat bu araçlar aynı zamanda önceden bilinen ve bilinmeyen birçok sorunu da beraberinde getirmektedir. Ekonomik büyüme, GSMH’daki artışlar dolayısıyla toplam üretim düzeylerindeki sürekli artışlar olarak tanımlanmaktadır. Bu nedenle büyüme, kaynakları sürekli kullanan ve tüketen bir üretim artışı olarak ifade edilmektedir. Ekonomik Büyüme; Bir ülkenin genellikle bir yıl içinde üretim kapasitesinde veya reel gayri-safi yurtiçi hasılatında (GSYH) görülen ve sayısal olarak ölçülebilen reel artışlardır. Doğru cevap D'dir.

Mutlak Yoksulluk; Hane halkı yada bireylerin biyolojik olarak varlıklarını sürdürebilmeleri ve üretebilmeleri için ihtiyaç duydukları asgari gelir ve harcama düzeyidir. Tanımın yaşamı sürdürebilmek için gerekli olan asgari besin bileşenlerini veya kaloriyi esas alması ona mutlaklık niteliği kazandırmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Küreselleşme; Ticari, mali ve sınai sermayenin faaliyet alanının giderek daha büyük ölçüde ulusal sınırları aşarak dünya çapına yayılması ve bunun uzantısı olarak da global kapitalist iktisadi sistemin iktisadi ve siyasi yönetiminin ulusal çapı aşan düzenlemelerle yönetilmesidir. Doğru cevap B'dir.

Küresel çevre sorunları çeşitli olup nedenlerine göre birbirinden farklılaşmaktadır. Küresel çevre sorunları genel olarak tek başına ortaya çıkan her türlü kirlilik ve çevre sorunlarının toplamıdır. Küresel çevre sorunları, sadece tek bir ülkeyi etkilemeyip etki alanları bütün ülkelerde olup ekolojik sistemi ve dolayısıyla ekonomik sistemi de etikileyen sınırötesi çevre sorunlarıdır. Yerel veya bölgesel olarak ortaya çıkan ve tanımlanan bu sorunlar, küresel iklim değişimine, ozon tabakasının incelmesine tropik ormanların yok edilmesine, biyoljik çeşitliliğin azaltılmasına, hava kirliliği ve asit yağmurlarının artmasına neden olduğu gibi yarattığı sonuçlar küresel düzeyde olmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Küresel ısınma; Küresel Isınma; İnsan faaliyetleri sonucunda meydana gelen sera gazları denilen bazı gazların atmosferde son yıllarda artması sonucunda meydana gelmektedir. Başlıca sera gazları ise, karbondioksit, karbon, ozon, metan, azot ve kloroflorokarbon gazlarıdır. Bu gazlar yeryüzü üzerinde sera etkisi yaratarak yeryüzününün ısınmasına ve iklim değişikliklerine neden olmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Kyoto Protokolü, atmosferdeki sera gazı yoğunluğunun, iklime tehlikeli etki yapmayacak seviyede dengede kalmasını sağlayan bir protokoldür. 1997 yılında Japonya’nın Kyoto şehrinde Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (BMİDÇS) toplantısında “Kyoto Protokolü” olarak adlandırılan karar kabul edilmiş ve 2005 yılında ise yürürlüğe girmiştir. Kyoto Protokolü kararı, 2008-2012 yılları arasında sanayileşmiş ülkelerin emisyonlarını 1990 yılına göre en az yüzde 5 oranında azaltmalarına yöneliktir. Kyoto Prokolü’ne 190 ülke ve Avrupa Birliği Ülkeleri katılmıştır. Kyoto Prtokolü’nün en temel özelliği ise dünyanın liderleri olan ülkelerin sera gazı emisyonlarında uymaları gereken zorunlu hedeflere uymalarıdır. Doğru cevap D'dir.

Nüfus artışı ve kentleşme, sanayileşme, ekonomik büyüme ve toplumsal ve ekonomik azgelişmişlik, yoksulluk çevre sorunlarının başlıca nedenleridir. Çevreye duyarlılığın artması bu nedenlerden değildir.

Nüfus artışı, kentsel alanlardan kırsal alanlara değil, kırsal alandan kentsel alana göçün artmasına neden olmaktadır.

Ekonomik Büyüme, bir ülkenin genellikle bir yıl içinde üretim kapasitesinde veya reel gayri-safi yurt içi hasılatında (GSYH) görülen ve sayısal olarak ölçülebilen reel artışlardır.

Azgelişmiş ülkelerin en temel ekonomik ve yapısal özellikleri şunlardır; düşük kişi başına gelir, dengesiz gelir dağılımı, tasarruf ve yatırımların düşüklüğü, sermaye birikiminin yetersizliği, zorunlu ihtiyaçları gideren malların, tüketim bileşeninde yüksek pay alması, yetersiz beslenme, yetersiz eğitim, hızlı nüfus artışı, dengesiz kentleşme, yetersiz, kötü çevre şartlarında barınmadır. Nüfus artışı düşük değil hızlıdır.

Küreselleşme, ticari, mali ve sınai sermayenin faaliyet alanının giderek daha büyük ölçüde ulusal sınırları aşarak dünya çapına yayılması ve bunun uzantısı olarak da global kapitalist iktisadi sistemin iktisadi ve siyasi yönetiminin ulusal çapı aşan düzenlemelerle yönetilmesidir.

Sınır ötesi çevre sorunu, sınır ötesi çevre sorunları 1973 yılında OECD’nin yapmış olduğu bir tanımlamadır. İki veya daha fazla ülkenin çevre sorunlarının birbiri içine geçerek zararlı tüm emisyon ve atıkların hava, su, toprak aracılığıyla sınırları geçerek ülkeler arasında taşınmasıdır.

ABD, dünya nüfusunun % 5’ine sahip olmasına rağmen, dünya hammadde miktarının %40’ını ve dünya enerjisinin % 25’ini tek başına tüketmektedir.

Anlaşma, 5 Ekim 2016 itibariyle, küresel sera gazı emisyonlarının %55’ini oluşturan en az 55 tarafın anlaşmayı onaylaması koşulunun karşılanması sonucunda, 4 Kasım 2016 itibariyle yürürlüğe girmiştir.

1985 yılında “Ozon Tabakasının Korunmasına İlişkin Viyana Sözleşmesi” imzalanmıştır. Sonrasında ise 1987’de 150’den daha fazla ülkenin katılımı ile Kanada Montreal’de bir toplantı yapılmıştır. Toplantıda, ozon tabakasındaki incelmeyi yaratan kimyasalların ve maddelerin kullanılması ve üretimi yönünde bir “Ozon Tabakasını İncelten Maddelere İlişkin Montreal Protokolü” imzalanarak bu maddelerin kullanımı ve üretimi konusunda uluslararası kurallar belirlenmiştir.

İklim değişiminin küresel platformda tüm dünyanın sorunu olması nedeniyle sorunla ilgili olarak yapılacaklar konusunda ilk kez 1979 yılında Dünya Meteoroloji Teşkilatının aracılığıyla “Birinci Dünya İklim Konferansı” yapılmıştır.

Çevre sorunlarının özellikle ekonomik açıdan nedenlerine baktığımızda ise nüfus
artışı ve kentleşme, sanayileşme, ekonomik büyüme, toplumsal, ekonomik azgelişmişlik ve yoksulluk şeklinde bir sınıflandırma yapabiliriz