DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRE EKONOMİSİ

Yapay çevre insanlığın var olmasından bu yana ekonomik ve toplumsal değişim
sürecinde çoğunlukla doğal çevreden yararlanılarak insan bilgi ve kültür birikimine dayalı olarak yarattığı tüm değer ve varlıklardan oluşan çevredir. En belirgin özelliği ise insanın oluşturması ve şekillendirmesidir.

Çevre kavramının boyutları:

Nitelikleri açısından çevre

Toplumsal çevre

Mekan açısından çevre

Yerleşim yerlerine göre çevre

Ölçeklerine göre çevre

Bağlılık ilkesi, daha önce de bahsettiğimiz gibi, ekolojik sistem içerisinde var olan bütün canlı ve cansız varlıklar arasında karmaşık fakat sürekli ve etkileşimli bir ilişkinin olmasıdır.

Ekoloji kavramı, ilk defa 1866 yılında Alman biyolog Ernst Haeckel tarafından canlı varlıkların ortamlarıyla olan ilişkilerini incelerken kullanılmıştır. Haeckel ekoloji sözcüğünü Yunanca yaşanılan yer, anlamına gelen oikos ile bilim ya da söylem anlamına gelen logia kelimelerinden elde etmiştir.

Yenilenemeyen kaynaklar ise doğada değişmeden sabit bir miktarda kalan tüketildiği zaman yerlerine yenileri olmadığı için alternatifleri olmayan kaynaklardır. Kömür, yer altı madenleri, ham petrol, kayalar ve mermer yatakları bu tür yenilenemeyen kaynaklardır. Yenilenemeyen kaynaklar ise kaynağın en önemli özelliklerinden birisi olan süreklilik bakımından incelendiğinde tükenebilen ve tükenmeyen kaynaklar olarak bir sınıflardırma yapılmaktadır.

Doğal kaynakların özellikleri:

Doğal Kaynakların Bir Yaşam Çevresi Olması

Doğal Kaynakların Sınırlı Olması

Doğal Kaynakların Tükenebilir ve Kalitelerinin Bozulabilir Olması

Doğal Kaynakların Üretim Faktörü Olarak Diğer Üretim Faktörlerine Göre
Kıt Olması

Doğal Kaynaklarla ile İlgili Sorunlar:

Doğal kaynakların üretim fonksiyonları belirsizdir

Doğal kaynaklar homojen değildir

Doğal kaynakların iyi çalışan bir piyasası yoktur

Doğal kaynaklar yöreseldir

Doğal kaynaklar ortak kullanıma açık kamusal (sosyal) mallardır

Bu bağlamda, çevre sorunlarını toplumlara tanıştıran ilk olay ise sanayileşmenin etkisiyle 1952 yılında Londra’da kirli hava nedeniyle bir hafta içinde 4000 kişinin yaşamını yitirmesidir

Bu bağlamda, Malthus’un nüfus kanununa göre, sürekli bir nüfus artışının gelecekte gıda maddeleri üretimi yeterli olamayacağı, bu hızda artan nüfusun ise kaynak ve ihtiyaç dengesini bozarak insanlığın refahını, olumsuz yönde etkileyeceğini vurgulamaktadır. Mathus ayrıca, toprak, doğal kaynaklar ve çevrenin sınırlı olduğu düşüncesi ve nüfus kanunu nedeniyle uzun dönemde ekonomik büyüme konusunda kötümserdir. Toprak miktar ve nitelik bakımından kıt ve sınırlı bir üretim faktörüdür. Bu durumda artan nüfus başına düşen gıda üretimi azaldığı için yoksulluk ve yaşam standartlarının kötüleşmesi kaçınılmaz olmaktadır. Bu bağlamda Mathus’a göre ekonomik büyüme ve refah için nüfusun büyümesini sonlandırmak gerekmektedir.

Roma Klübü, 1972 yılında “Büyümenin Sınırları” isimli bir raporu yayınlayarak “değişmek ve yok olmak” ikilemi üzerinde düşünüldüğünden insanlığın geleceği konusunda karamsar bir çerçeve çiziyordu. Raporda tartışılan ve dikkat çeken temel konular ise hızlı ekonomik büyüme ve sanayileşme, artan nüfus artışı ve artan çevre kirliliğidir.