SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA

Sürdürülebilir kalkınmanın kavramsal çerçevesi çizilirken bu çerçeve içinde üç temel unsur mutlaka yer almaktadır: (i) Çevre (çevrebilim, tabiat ve tabii kaynaklar), (ii) ekonomi ve (iii) toplum ve kültür.

Ekonomik olarak sürdürülebilir bir sistem tarımsal ve sanayi üretimine zarar veren sektörel dengesizliklerden kaçınmalı, altyapı geliştirilmesine önem verilmeli, kamu ekonomisinin de dengelerini korumalıdır.

Sürdürülebilir kalkınma deyimi ilk kez Uluslararası Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUNC) tarafından hazırlanan “Dünya Koruma Stratejisi” adlı belgede kullanılmıştır.

Roma Kulübü tarafından 1972 yılında “Büyümenin Sınırları” raporundaMalthusyen bir bakış açısıyla hareket edilerek dünyada çevre ile ilgili mevcut eğilimlerin devam etmesi hâlinde ekonomik büyümenin sürdürülemez hâle geleceğini ileri sürülmektedir.

1972 yılında yapılan İnsani Çevre Konferansı aynı zamanda çevre konusunda küresel ölçekte gerçekleştirilen en geniş kapsamlı ilk toplantıdır ve 113 ülke toplantıya katılmıştır.

Uluslararası toplum Birleşmiş Milletler tarafından 1972 yılında Stockholm’de düzenlenen İnsani Çevre Konferansı’nda bir araya gelmiş ve Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) kurulmuştur.

Ortak Geleceğimiz başlıklı raporda sürdürülebilir kalkınma kavramı “günümüz ihtiyaçlarının gerektirdiği kalkınmanın, gelecek kuşakların gereksinimlerini karşılama yeteneklerini ortadan kaldırmayacak şekilde gerçekleşmesidir” şeklinde tanımlanmaktadır.

Johannesburg Sürdürülebilir Kalkınma Zirvesi sonucundaalınan kararlar şöyle özetlenebilir:
a) Her ülke ulusal sürdürülebilir kalkınma stratejisini oluşturacak ve 2005 yılında uygulamaya başlayacaktır.
b) Sürdürülebilir kalkınma konusunda uluslararası anlaşma hükümlerine
uyulmalıdır.
c) Yoksulluk için Dünya Dayanışma Fonu kurulmalı ve açlık sınırında yaşayanların sayısı yarı yarıya azaltılmalıdır.
d) Fosil yakıtlara bağımlılık azaltılmalı ve enerjide kaynak çeşitliliğine ve ülkeler arasında adaletli, dengeli dağılıma gidilmelidir.
e) Sürdürülebilir kalkınma konusunda genel anlamda sorumluluk ve duyarlılık artırılmalıdır.

Rio+20 Konferansı'nın temel hedefleri şunlardır:

a) Sürdürülebilir kalkınma konusundaki siyasi kararlılığın yeniden vurgulanması,
b) Sürdürülebilir kalkınma konusunda geçmişten beri düzenlenen zirvelerin
çıktıları konusunda gelişmelerin ortaya konması ve eksikliklerin belirlenmesi,
c) Yeni ve yükselen fırsatların ve tehditlerin tarif edilmesi.

20-22 Haziran 2012’de Rio de Janeiro’da düzenlenen “Rio+20" konferansında en çok eleştirilen unsur çevre kirliliğinin başlıca sorumlusu olan gelişmiş ülkelerin bu sorumluluğu üstlenmemek için direnmeleri ve çaba göstermemeleridir.

Sürdürülebilir kalkınma oldukça geniş kapsamlı bir kavram olduğu için bu konuda gösterge geliştirmek oldukça zordur. Sürdürülebilir kalkınma konusunda geliştirilecek bir göstergede şu özellikler bulunmalıdır:
• Kolay anlaşılabilir, açık ve net olmalıdır,
• Politika geliştirmeye uygun olmalıdır,
• Bilimsel ve teorik olarak olarak sağlam temellere oturmalıdır,
• Teknik olarak ölçülebilir olmalıdır,
• Hem zamana hem de coğrafi farklılıklara uygun olmalıdır,
• İlk bakışta verdiği anlamdan çok daha farklı bakış açılarını ve vizyonu yaratacak kadar anlamlı olmalıdır.

Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi (ÇSE);  çevresel sürdürülebilirliğin izlenmesine yönelik geliştirilen, geçmişteki ve mevcut durumdaki çevre kirliliği düzeyleri, çevre yönetim faaliyetleri, küresel değerlerin korunmasına yönelik katkılar ve toplumun çevre performansının artırılma kapasitesi gibi konuları kapsamaktadır. 

Çevresel Sürdürülebilirlik Endeksi (ÇSE) ülkelerin şu konularda karşılaştırılmasını sağlamaktadır:

a) Küresel çapta sorumluluk
b) Çevresel sistemler
c) Çevreye yönelik baskıların azaltılması
d) İnsanların çevreye yönelik baskılardan zarar görebilirliğinin azaltılması
e) Çevresel sorunlarla mücadelede toplumsal ve kurumsal kapasite

Gerçek İlerleme Göstergesi(GİG) sadece ABD ve Avustralya için hesaplanmıştır.

Ekolojik Ayak İzi, ilk olarak William Rees tarafından 1992 yılında hesaplanmıştır.

Pearce-Atkinson Ölçümü yaklaşımında, sürdürülebilir kalkınma insan yapımı sermaye mallarına ve doğa
sermayesine bağlıdır.

Sürdürülebilir Ekonomik Refah Endeksi (ISEW) = GSMH-Fiziksel Sermayedeki Yıpranma- Çevresel Sermayedeki Yıpranma-Kirlenmenin Parasal Değeri- Savunmacı Harcamalar.

Sürdürülebilir kalkınma ile ilgili stratejilerin ve doğal olarak politikaların gerçekleştirmeye çalıştığı temel
amaçlar şunlardır:
a) Büyümenin yeniden canlandırılması,
b) Büyümenin niteliğinin değiştirilmesi,
c) Sürdürülebilir bir nüfus artışının sağlanması,
d) Teknolojinin yeniden yönlendirilmesi ve yönetimi,
e) Gıda, enerji, su ve sağlık alanlarında toplumun temel ihtiyaçlarının sağlanması,
f) Kaynak rezervinin korunması ve değerinin artırılması,
g) Karar verme süreçlerinde çevre ve ekonominin birleştirilmesi.

Dünya Bankası tarafından geliştirilen “politika matrisi” analiz aracına göre, çevresel sorunların dört ana yoldan gidilerek çözümlenebileceği öngörülmektedir:
i) Piyasa Mekanizmasının Sağlıklı Bir Şekilde İşlemesini Sağlamak
ii) Yeni Piyasaların Oluşturulması
iii)Çevresel Düzenlemeler
iv) Kamusal Bilinç Oluşturulması

Gelişmiş ülkelerin ekolojik ayak izi ortalama 8-10 hektar düzeyindedir.Bu ülkeler yüksek tüketim düzeyleriyle dünya kaynaklarını aşırı derecede baskı altında tutmaktadırlar.