DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRENİN EKONOMİK ANALİZİ

İhtiyaçları karşılayacak malların ve bu malların üretimi için gerekli kaynakların sahip olunanlardan daima daha fazla olması durumudur.

Doğadaki canlı ve cansız varlıkların, karşılıklı etkileşim içinde meydana getirdikleri süreç ve akımlardan oluşan dinamik yapıyı tanımlamaktadır.

İktisadi etkinlik: Kıt kaynakların toplum refahını maksimumlaştıran biçimde yönetimini gerçekleştiren karar mekanizmalarını tanımlamaktadır. 

Üretimde etkinlik, mevcut kaynakların üretimden maksimum çıktıyı alacak şekilde doğru üretim alanlarına tahsis edilmesini ifade etmektedir. Tüketimde etkinlik ise veri gelir dağılımında tüketicilerin gelirlerini en yüksek toplam faydayı sağlayacak şekilde doğru mal ve hizmetlere tahsis etmelerini ifade etmektedir. 

Tam rekabet piyasası: Çok sayıda alıcı ve satıcının bulunduğu, alıcı ve satıcıların piyasa ile ilgili her türlü bilgiye eksiksiz sahip olabildiği, piyasaya giriş ve çıkış önünde bir engelin bulunmadığı, mal ve hizmetler ile üretim faktörlerinin homojen olduğu varsayılan ve bu varsayımların tümünün eksiksiz gerçekleştiği durumda var olduğu kabul edilen bir piyasa türüdür.

İktisat biliminin temel amacı kıt kaynakların etkin yönetimiyle birlikte toplum refahını maksimumlaştıran çözümleri elde etmektir.

Marjinal kirlilik kontrol maliyeti: Bir firmanın yaydığı kirliliği bir birim azaltmak için katlanması gereken maliyeti göstermektedir. Kontrol edilen kirlilik miktarı arttıkça marjinal kirlilik kontrol maliyetinin arttığı kabul edilmektedir.

Etkinsizlik: İktisatçılar kirliliğin azlığı veya aşırılığı ile sonuçlanan üretim miktarlarını etkinsizlik olarak tanımlamaktadırlar.

Marjinal ikame oranı: Bir tüketicinin aynı fayda düzeyinde kalmak koşuluyla paylaşımdan aldığı mallardan birinde artma veya azalma olması durumunda vazgeçmeye razı olacağı veya talep edeceği miktarların oranını ifade etmektedir.

Edgeworh kutusu: iki malın iki tüketici arasında veya iki üretim faktörünün iki mal veya hizmet üretimi arasındaki olası tüm dağılımlarını gösteren bir diyagramdır.

Farksızlık eğrileri: Tüketiciye aynı fayda düzeyini sağlayan farklı mal bileşimlerinin geometrik gösterimidir.

Bütçe doğrusu: Tüketicinin veri piyasa fiyatları karşısında belirli bir bütçe ile satın alabileceği maksimum mal miktarlarını göstermektedir.

Marjinal teknik ikame oranı: Bir firmanın istihdam ettiği bir üretim faktörünün miktarını azalttığında aynı miktar üretim için diğer üretim faktörünün istihdamını ne kadar arttırması gerektiğini göstermektedir.

Marjinal Ürün: Diğer şartlar sabitken üretime alınan son üretim faktörü biriminin toplam üretime katkısı olarak tanımlanan bir verimlilik göstergesidir.

Eş-ürün eğrisi: Aynı mikar üretimi sağlayan farklı üretim faktörü bileşimlerininin geometrik gösterimidir.

Üretimde etkinlik: Üretim faktörleri miktarının sabit olduğu varsayımı altında bir malın üretim miktarını diğer bir malın üretim miktarını azaltmadan artırmak mümkün değilse faktör dağılımının teknik anlamda etkin olarak gerçekleştirildiği kabul edilir. İktisatçılar bu çözümü üretimde etkinlik olarak tanımlamaktadırlar. 

Üretim olanakları eğrisi: Veri teknoloji varsayımı altında sabit miktardaki üretim faktörlerinin etkin kullanımı ile gerçekleştirilebilecek maksimum X ve Y malı üretim alternatiflerini göstermektedir.

Marjinal dönüşüm oranı: Mevcut koşullarda bir malın toplam üretimini bir birim arttırmak için diğer malın üretiminden vaz geçilmesi gereken miktarı tanımlayan bir orandır.

Tüketici rantı: Daha yüksek fiyat ödemeye istekli oldukları hâlde piyasada oluşan tek fiyattan bu malı satın alan tüketicilerin elde ettikleri kazanç toplamıdır.

Üretici rantı: Daha düşük bir fiyatla satmaya razı oldukları hâlde piyasada oluşan tek fiyattan bu malı satan üreticilerin elde ettikleri kazanç toplamıdır.