DOĞAL KAYNAKLAR VE ÇEVRE EKONOMİSİ - Deneme Sınavı - 15

İhtiyaçları karşılayacak malların ve bu malların üretimi için gerekli kaynakların sahip olunanlardan daima daha fazla olması durumuna kıtlık adı verilmektedir.

Doğadaki canlı ve cansız varlıkların, karşılıklı etkileşim içinde meydana getirdikleri süreç ve akımlardan oluşan dinamik yapıyı tanımlayan terime ekolojik sistem adı verilir.

Kıt kaynakların toplum refahını maksimumlaştıran biçimde yönetimini gerçekleştiren karar mekanizmalarını tanımlayan terime iktisadi etkinlik adı verilir.

Yukarıdaki üç madde de yasa mekanizmasının kıt kaynakların yönetiminde toplum refahını maksimumlaştıracak çözümler ortaya koyabilmesi için gerekli koşullardandır.

Çok sayıda alıcı ve satıcının bulunduğu, alıcı ve satıcıların piyasa ile ilgili her türlü bilgiye eksiksiz sahip olabildiği, piyasaya giriş ve çıkış önünde bir engelin bulunmadığı, mal ve hizmetler ile üretim faktörlerinin homojen olduğu varsayılan ve bu varsayımların tümünün eksiksiz gerçekleştiği durumda var olduğu kabul edilen bir piyasa türüne tam rekabet piyasası adı verilmektedir.

Bir firmanın yaydığı kirliliği bir birim azaltmak için katlanması gereken maliyeti gösteren terime, marjinal kirlilik kontrol maliyeti adı verilmektedir.

Kirliliğin azlığı veya aşırılığı ile sonuçlanan üretim miktarlarını, iktisatçılar etkinsizlik olarak tanımlamaktadır.

Bir tüketicinin aynı fayda düzeyinde kalmak koşuluyla paylaşımdan aldığı mallardan birinde artma veya azalma olması durumunda vazgeçmeye razı olacağı veya talep edeceği miktarların oranını ifade eden terime marjinal ikame oranı adı verilmektedir.

İki malın iki tüketici arasında veya iki üretim faktörünün iki mal veya hizmet üretimi arasındaki olası tüm dağılımlarını gösteren diyagrama Edgeworh kutusu adı verilir.

Tüketiciye aynı fayda düzeyini sağlayan farklı mal bileşimlerinin geometrik gösterimi eğrilerine farksızlık eğrileri adı verilmektedir.

“İnsan faaliyetleri ve canlı varlıklar üzerinde hemen ya da süre içinde dolaylı ya da dolaysız bir etkide bulunabilecek fiziksel kimyasal, biyolojik ve toplumsal etkenlerin belirli bir zamandaki toplamı” olarak çok genel bir çevre tanımlaması yapılmaktadır.

Çevre tanımının kapsamadığı bilim alanı ve kapsamadığı alan ve süreç kalmamaktadır. İnsanın dışında yer alan, onun hem dolaylı hem de doğrudan ilişkide olduğu bütün diğer insanlar, canlılar, cansızlar, kültürel ve tarihsel varlıklar, kurumlar ve yaşam alanı içinde bulunan fiziksel çevresi, birçok bilimin konusunu oluşturmaktadır.

Yapay çevre insanlığın var olmasından bu yana ekonomik ve toplumsal değişim sürecinde çoğunlukla doğal çevreden yararlanılarak insan bilgi ve kültür birikimine dayalı olarak yarattığı tüm değer ve varlıklardan oluşan çevredir. En belirgin özelliği ise insanın oluşturması ve şekillendirmesidir.

Fiziksel bir ortam içerisinde yaşayan ve insanların ekonomik, sosyal ve siyasal sistem içinde geliştirdikleri ilişkilerin bütünü toplumsal çevreyi oluşturmaktadır. Basit olarak iki ya da üç kişinin oluşturduğu ilişkilerden başlayıp, alışverişi, olacak komşuluğu, eğitimi, çalışma koşullarını, yöneten yönetilen ilişkilerini kapsayan ve toplumsal ilişki koşullarını şekillendiren, resmî ve gayri resmî davranış ve ilişkiler toplumsal çevreyi açıklamaktadır.

Ekosistemde, bütün enerji-madde-canlı ilişkileri ile üretim-tüketim-birikim ve dolaşım süreçleri aynı zamanda fakat dinamik bir işleyiş sürecinde gerçekleşmektedir. Bu bağlamda ekosistemin dinamik, düzenli işleyişi ise birtakım ilkelere bağlıdır. Bu ilkeler bağlılık ilkesi, sınırlama ilkesi ve dayanışma ilkesi olarak üç grupta açıklanabilir.

Ekosistem ilkeler bağlılık ilkesi, sınırlama ilkesi ve dayanışma ilkesi olarak üç grupta açıklanabilir. Bağlılık ilkesi, daha önce de bahsettiğimiz gibi, ekolojik sistem içerisinde var olan bütün canlı ve cansız varlıklar arasında karmaşık fakat sürekli ve etkileşimli bir ilişkinin olmasıdır. Sınırlılık ilkesi, her canlının büyüme ve çoğalma konusunda sonsuza kadar var olamayacağı ve bir sınırı olmasını açıklamaktadır. Dayanışma ilkesi ise ekolojik sistem içinde her canlı ve cansız varlıkların birbiri ile çok yönlü ve karşılıklı bir dayanışma ilişkisinin varlığını ifade etmektedir. Dayanışma ilkesi bu bağlamda ilkeler içinde ekolojik sistemin özünü açıklayan ilke olmaktadır.