DIŞ TİCARETLE İLGİLİ KURUMLAR VE KURULUŞLAR

Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması’nın (GATT) yürürlüğe girmesinden (1948 yılından) günümüze ülkeler tarife oranlarını (gümrük vergilerini) yükseltme imkânlarını yavaş yavaş kaybetmişlerdir.

Bir ülkede siyasi iktidarı elinde bulunduran hükûmetler dış ekonomi politikası kapsamında dış ticaret, yabancı yatırımlar, sermaye akımları ve dış yardımlar gibi alanlarda çeşitli tedbirler alırlar. Dış ekonomi politikası (özelde dış ticaret politikası) kapsamındaki bu tedbirler/önlemler tek bir bakanlık veya kurumu ilgilendirmemektedir.

Türkiye’de ihracat, ithalat ve dış ticaret ile ilgili anlaşmaların hazırlanması, müzakere edilmesi ve söz konusu anlaşmaların uygulanması ile ilgili görev Ticaret Bakanlığına verilmiştir.

Bretton Woods’ta Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankasının kurulmasına karar verilmiştir.

GATT kapsamında düzenlenen turlar (round) uluslararası ticaretin önündeki tarifelerin azaltılmasına katkı sağlamıştır. GATT’ın dışında Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) ve Avrupa Ekonomik İş Birliği Örgütü (OEEC)/ Ekonomik İş Birliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası ve Uluslararası Ticaret Odası (ICC) gibi kuruluşların çabaları ve uluslararası anlaşmaların hükümleri gereği uluslararası ticarete yönelik tarife engelleri aşamalı olarak azalmaya başlamıştır.

İhracatı Yasak Mallar Listesi 11 maddeden oluşur. Kültür ve tabiat varlıkları, Hint keneviri, tütün tohumu ve fidesi, doğadan toplanan doğal çiçek soğanları ve zeytin (tescili yapılmış ve Millî Çeşit Listesi’nde yayımlanmış olan çeşitlerinin yurt içinde sertifikalandırılmış olanları hariç), incir, fındık, Antep fıstığı, asma (sultani çekirdeksiz) fidanları yasak ürünler arasındadır.

İhracatı Ön İzne Bağlı Mallardan bazıları ve izin alınması gereken merciler şu şekildedir: Afyon ve haşhaş kellesi (Sağlık Bakanlığı), gübreler (kimyevi gübreler hariç), yarış atları, Yem Kanunu kapsamına giren yemler, (Tarım ve Orman Bakanlığı), Nükleer ve Nükleer Çift Kullanımlı Eşyaların İhracatında İzne Esas Olacak Belgelerin Verilmesine İlişkin Yönetmelik kapsamındaki mallar (Türkiye Atom Enerjisi Kurumu) ve Tehlikeli Atıkların SınırlarötesiTaşınımının ve Bertarafının Kontrolüne İlişkin Basel Sözleşmesi Kapsamındaki mallar (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) (http://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2009/09/ 20090918-17. htm).

İhracatı Kayda Bağlı Mallardan bazıları; haşhaş tohumu (tohumluk olmayanlar), Türkiye’de kredi karşılığı kurulan tesislerin bedelinin malla geri ödenmesine ilişkin özel hesaplar çerçevesinde ihracat, Türkiye ile Rusya arasındaki doğal gaz anlaşması çerçevesinde ihracat, Türkiye’nin ihraç ürünlerine miktar kısıtlaması uygulayan ülkelere yapılan kısıtlama kapsamındaki maddelerin ihracı ve BM Kararları uyarınca ekonomik yaptırım uygulanan ülkelere yapılan ihracat.

Ticaret Bakanlığı bölge müdürlüklerindeki ürün denetmenleri, dış ticarete konu olan ürünlere Kontrol Belgesi verirler. Bu denetimlerde bakanlığa bağlı laboratuvarların yanı sıra lisans verilen özel laboratuvarlar da kullanılır.

Türkiye’deki ihracatçı birlikleri;

• Akdeniz İhracatçı Birlikleri

• Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği

• Denizli İhracatçılar Birliği

• Doğu Anadolu İhracatçı Birlikleri

• Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği Genel Sekreterliği

• Ege İhracatçı Birlikleri

• Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri

• İstanbul Maden ve Metaller ihracatçı Birlikleri

• İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri

• İstanbul İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği

• Karadeniz İhracat Birlikleri Genel Sekreterliği

• Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği

• Savunma ve Havacılık Sanayi İhracatçıları Birliği

• Türkiye İhracatçılar Meclisi

• Uludağ İhracatçı Birlikleri