Dış Ticarette Önemli Uluslararası Kuruluşlar

24 Ekim 1945

Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)

• En Çok Kayrılan Ülke Kuralı
• Ulusal Muamele (eşit yerli ve yabancı uygulaması)
• Müzakere Yoluyla Ticaretin Daha Serbest Olması
• Bağlayıcılık ve Şeffaflık Yoluyla Öngörülebilirlik, Rekabetin Artırılması ve Ekonomik Gelişmenin Sağlanması

DTÖ anlaşmalarına göre, ülkeler kendi ticari ortakları arasında ayrım yapamazlar. Bir DTÖ üyesi ülke diğer bir ülkeye bir ayrıcalık tanımışsa (daha düşük bir gümrük vergisi oranı gibi), bunu tüm diğer ülkelere de uygulamak zorundadır. Bu uygulamanın bazı istisnaları vardır. Serbest ticaret anlaşması dahilinde karşılıklı olarak ayrıcalıklar tanınabilir. Gelişmekte olan ülkelere özel erişim hakkı verilebilir. Bir ülke diğer ülkelerden kurallara uygun olmayacak şekilde işlenmiş ürünlere karşı engelleri artırabilir. Hizmetler sektöründe, ülkelere ayrımcılık sınırlı düzeydedir. Sözleşmeler sıkı koşullar altında bu gibi istisnalara izin verir. Zengin ya da fakir, zayıf ya da güçlü tüm ülkelere aynı uygulamaların yapılması gereklidir.

Uruguay Raundu esnasında (1986 – 1994) yapılan müzakereler 15 Nisan 1994’te Fas’ın Marakeş kentinde imzalanan Marakeş Anlaşmasıyla ve ilan edilen “Nihai Senet” ile DTÖ kurulmuş ve 1 Ocak 1995’te de yürürlüğe giren bu anlaşma ile faaliyetlerine başlamıştır.

Sürdürülebilir kalkınmayı ülke ekonomilerine özümseterek (istikrarlı bir gelir ve talep artışını, uluslararası ticarete yönelik çevreci bir kalkınma stratejisi oluşturulmasını, dünya kaynaklarının etkin kullanılmasını ve geliştirilmesini sağlayıcı önlemler alınmasını sağlayarak) başta en az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler olmak üzere dünya ülkelerinin daha üst yaşam düzeylerine ulaşmasını sağlamak,

• Üretim ve ticaretin, serbest, şeffaf, rekabeti artırıcı ve adil (ayrımcı olmadan) bir şekilde gelişmesini sağlamak,
• Gelişmekte olan ülkelerin artan dünya ticaretinden yeterli düzeyde pay alabilmelerini sağlamak,
• Uluslararası ticareti engelleyici tarife, kota ve benzeri uygulamaların ve ayrımcı muamelelerin ortadan kaldırılarak ticaretin akışını hızlandırmak,
• Dünya üzerinde katılımcı ve kalıcı çok taraflı bir ticaret sistemi oluşturmak ve bu sistemin temel prensiplerinin bozulmamasını sağlamak.

• DTÖ’nün temel ticaret anlaşmalarının yönetilmesini (uygulanmasını ve denetlenmesini) sağlamak ve takip etmek, 
• Çok taraflı ticaret müzakereleri için bir forum görevi üstlenmek, 
• Ticaret anlaşmazlıklarının kontrol ederek çözmek,
• Ülkelerin ulusal ticaret politikalarını sürekli gözden geçirerek uluslararası ticaret sistemine uyumunu sağlamak, 
• Başta en az gelişmiş ülkeler olmak üzere gelişmekte olan ülkelerin ticaretlerinin geliştirilmesi ve uluslararası ticaret sistemine uyumlarının sağlanması için eğitimler ve teknik destek vermek,
• DTÖ’nün amaçlarını gerçekleştirirken uluslararası diğer kuruluşlarla iş birliği yapmak ve bu iş birliğini geliştirmek.

En az iki yılda bir kere toplanan Bakanlar Konferansı, en son 15 – 19 Eylül 2015 tarihleri arasında Kenya’nın başkenti Nairobi’de 10. Toplantısını gerçekleştirmiştir. Bu toplantıda tarım, pamuk ve en az gelişmiş ülkelerle ilgili 6 karardan oluşan Nairobi Paketi oluşturulmuştur.

• Genel olarak anlaşmazlıklar ve bunların DTÖ ve AÇO yönünden nasıl ele alınacağı,
• Anlaşmazlıkların Çözümü Mutabakatı ile ilgili yeni görüşmelerin gerçekleştirilmesi, 
• Özel tartışmalı durumlar; anlaşmazlıkların çözülmesi ile ilgili görüşmeler.

• Komiteler
• Mal Ticareti Konseyi
• Ticari Fikrî Mülkiyet Hakları Konseyi
• Hizmet Ticareti Konseyi

Ticaret ve Çevre Komitesi, Ticaret ve Kalkınma Komitesi, Bölgesel Ticaret Anlaşmaları Komitesi, Ödemeler Dengesi Kısıtlamaları Komitesi, Bütçe Finans ve Yönetim Komitesi, Diğer Komiteler.

Hizmet Ticareti Genel Anlaşması’nın (GATS) işleyişinden sorumludur. GATS, mesleki hizmetler, haberleşme hizmetleri, müteahhitlik ve ilgili mühendislik ve mimarlık hizmetleri, eğitim, çevre, mali, sağlık ve sosyal, turizm, seyahat ve ulaştırma hizmetleri gibi hizmet ticareti ile ilgili uluslararası tüm faaliyetleri, açıklık, şeffaflık ve adiliyet içinde, rekabeti ve ticareti artırıcı ve geliştirici bir şekilde düzenlemek üzere Uruguay Raundu sürecinde oluşturulmuştur.

Dünya ticaretini serbestleştirmek, şeffaflaştırmak ve geliştirmek amacıyla, daha az ve düşük düzeyde başvurulan ticaret engellerinin ve standartlaştırılmış ticaret kurallarının olduğu ve rekabetin yüksek olduğu bir uluslararası ticaret sistemi yaratmak için reformlar gerçekleştirmektir. Doha Raundu’nun temel hedefi, Doha Kalkınma Gündemi aracılığı ile gelişmekte olan ülkelerin ticari beklentilerini artırmak ve geliştirmektir. Doha Raundu, resmî olarak 9 – 13 Kasım 2001 tarihlerinde Katar’ın başkenti Doha’da toplanan DTÖ 4. Bakanlar Konferansı’nda başlatılmıştır. Doha Bakanlar Deklarasyonu, tarım, hizmetler ve daha önce başlatılan fikrî mülkiyet alanlarını kapsayan müzakerelerin yönlendirilmesini sağlamıştır. Doha’da Bakanlar, yürürlükteki DTÖ anlaşmalarının uygulanmasında gelişmekte olan ülkelerin yüz yüze kaldıkları problemlerin nasıl ele alınacağını da karara bağlamıştır.

• Gelişmekte olan ülkelerde işletmelerin ekonomik gelişimini hızlandırmak suretiyle küresel pazarlarda daha rekabetçi olmalarını sağlamak,
• Birleşmiş Milletler’in Binyıl Kalkınma Hedefleri’ne ulaşılmasına katkıda bulunmak.

• Küçük ve orta ölçekli işletmelerin (KOBİ) dünya ticaret sistemine entegre olmasının sağlanması ve yenilikçilik yeteneğinin geliştirilmesi,
• KOBİ’lere sağaldığı desteklerin daha etkili olabilmesi için ticari destek kurumlarının hareket alanının ve etkinliğinin geliştirilmesi,
• Politikacıların kendi öncelikleri ve ticaret politikalarına yansıyan uygulamaları ile ilgili özel sektörün pazarlık gücünü arttırılması.

• İş ve ticaret politikası, 
• İhracat stratejisi,
• Ticaret destek kurumların güçlendirilmesi,
• Ticaret zekası ve
• İhracatçı rekabet gücü

• İdari Direktör Ofisi
• Ülke Programları Bölümü
• Pazar Geliştirme Bölümü
• İş ve Kurumsal Destek Bölümü
• Program Destek Bölümü

• Uluslararası ticaretin önündeki engelleri ve bozulmaları ortadan kaldırırken, uluslararası ticareti ve yatırımları teşvik etmek,
• İşletmeler arasında, serbest ve adil rekabet ilkesine dayalı bir piyasa ekonomisi sistemini teşvik etmek,
• Özellikle tüm ülkelerin dünya ekonomisine entegre olması yaklaşımı çerçevesinde gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin ekonomik büyümelerini teşvik etmek.

• ICC Uluslararası Tahkim Mahkemesinin kuralları altındaki tahkim faaliyetleri her geçen zaman daha da önem kazanmaktadır. 1999’dan bu yana Mahkeme her yıl 500’den fazla dava kabul etmektedir.
• ICC’nin Belgeli Kredilere İlişkin Tektip Prensipler ve Uygulaması, her yıl dünya ticaretinin milyarlarca dolar tutarındaki finansmanını için banka uygulamalarının kurallarını içerir.
• ICC Incoterms®, çok sayıda sözleşmelerdeki sürekli olarak kullanılan standart uluslararası ticaret tanımlarını içerir. ICC model sözleşmeleri, yeterli hukuksal alt yapıları olmayan küçük işletmelerin faaliyetleri dolayısıyla ortaya çıkan hukuksal sorunlarını çözmede avantajlar sağlayacak ve faaliyetlerini kolaylaştıracaktır. 
• ICC, başta küçük ölçekli işletmeler olmak üzere işletmelerin e-ticaretle ilgili işlemlerini kendi kendilerine yapabilmeleri için destek vermektedir. Reklam ve pazarlama üzerine ICC kodları, profesyonel derneklerin kodları ve ulusal mevzuatta sıklıkla dile getirilmektedir.

• Ulusal fikrî mülkiyet mevzuatı ve prosedürleri uyumlaştırmak, 
• Sınai mülkiyet hakları konusunda uluslararası uygulamalar için hizmet sunmak,
• Fikrî mülkiyet ile ilgili bilgi paylaşımı ve değişimini sağlamak,
• Gelişmekte olan ve diğer ülkelerefikrî mülkiyet ile ilgili yasal ve teknik yardım sağlamak,
• Özel fikrî mülkiyet anlaşmazlıklarının çözümünü kolaylaştırmak,
• Değerli fikrî mülkiyet hakları bilgilerine erişimi, kullanılması ve arşivlenmesi için bir araç olarak bilgi teknolojilerini düzenlemek.