Yurt İçinde Dış Ticarette Uzman İş Alanları

Türkiye’de iş hayatında faaliyet gösteren sivil meslek kuruluşları şunlardır:

• Odalar

• Borsalar

• Dernekler

• Kooperatifler

• İhracatçı Birlikleri

Türkiye’de toplam 1.780.988 ortağa sahip faal 8.520 kooperatif mevcuttur. Ayrıca Türkiye’de 13 ihracatçı birliği faaliyet göstermektedir.

5174 Sayılı “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu”nun 4. Maddesinde Odalar şu şekilde tanımlanmıştır: “üyelerinin müşterek ihtiyaçlarını karşılamak, meslekî faaliyetlerini kolaylaştırmak, mesleğin genel menfaatlere uygun olarak gelişmesini sağlamak, mensuplarının birbirleri ve halk ile olan ilişkilerinde dürüstlüğü ve güveni hâkim kılmak üzere meslekî disiplin, ahlâk ve dayanışmayı korumak ve bu Kanunda yazılı hizmetler ile mevzuatla odalara verilen görevleri yerine getirmek amacıyla kurulan, tüzel kişiliğe sahip kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarıdır”.

5174 Sayılı Kanuna göre odalar illerde Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğinin (TOBB) tavsiyesi ve T.C. Ticaret Bakanlığının kararı ile kurulmaktadır.

Odaların organları şunlardır:

a. Meslek komiteleri

b. Meclis

c. Yönetim kurulu

d. Disiplin kurulu

5174 Sayılı Kanunun 26. Maddesinde odaların üyeleri için verdikleri hizmetler şunlardır:

a. Ticarî itibar şahadetnamesi mahiyetinde olmamak üzere, üyelerinin gizli olmayan sicilleri hakkında yazılı veya sözlü sorulara cevaplar,

b. Türk veya yabancı bayraklı gemilere verilecek genel ve uluslararası sektörel hizmetler,

c. Ticaret sicili hizmetleri,

d. Ticarî ve sınaî mahiyette diğer her türlü belge ve bilgiler ile hizmetler.

Odalar dış ticaret alanında üyelerine önemli destekler vermektedir. Bu kapsamda serbest bölge kurucu ve işleticisi veya işleticisi olmak, antrepo işletmek ve fuar alanları, kongre merkezleri ile ticaret merkezleri kurmak, işletmek veya kurulmuş olanlara iştirak etmek gibi faaliyetleri yerine getirmektedir. Bunun yanı sıra ticaret mallarının niteliklerinin belirlenmesine yönelik laboratuvarlar kurma veya bunlara iştirak etme, uluslararası kalibrasyon, test ölçme laboratuvarı kurma veya iştirak etme, belgelendirme hizmetleri sunmak suretiyle uluslararası rekabette üyelerine rekabet edebilmelerinde avantaj ve kolaylık sağlamaktadır. Ayrıca yurt içi ve yurt dışı fuar ve sergilere katılmakta ve ihracat yapan üyelerini de ödüllendirmektedir.

5174 Sayılı “Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu”nun 28. Maddesinde Borsalar şu şekilde tanımlanmıştır: “bu Kanunda yazılı esaslar çerçevesinde borsaya dahil maddelerin alım satımı ve borsada oluşan fiyatlarının tespit, tescil ve ilânı işleriyle meşgul olmak üzere kurulan kamu tüzel kişiliğine sahip kurumlardır.”

5174 Sayılı Kanunun 29. Maddesine göre borsalar ticari ihtiyaçların gerekli kıldığı illerde, TOBB’un olumlu görüşü üzerine T.C. Ticaret Bakanlığı kararı ile kurulur.

Borsaların organları şunlardır:

a. Meslek komiteleri.

b. Meclis.

c. Yönetim kurulu.

d. Disiplin kurulu.

5471 Sayılı Kanunun 51. Maddesinde borsalar tarafından verilecek hizmetler ise şu şekilde sıralanmıştır:

• Borsaya dahil maddelerin ölçülmesi ve tartılması için gerekli tesisatı olan borsalarca bu konuda verilecek hizmetler

• Gerekli tesisatı bulunan borsalarca verilecek

5253 Sayılı Dernekler Kanununun 2. Maddesinde Dernek şu şekilde tanımlanmıştır: Kazanç paylaşma dışında, kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır.

1163 Sayılı Kooperatifler Kanununun 1. Maddesinde Kooperatifler şu şekilde tanımlanmıştır: “Tüzel kişiliği haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını işgücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklara kooperatif denir”.

Kooperatifler, ortaklarının belirli ekonomik menfaatlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını iş gücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla faaliyet gösteren işletmelerdir.

İhracatçı birliklerinin organları şunlardır:

a. Genel Kurul,

b. Yönetim Kurulu,

c. Denetim Kurulu,

d. Genel Sekreterlik.

Dış ticarete yönelik faaliyet gösteren meslek ve iş kolları; gümrük müşavirlikleri, dış ticaret firmaları, dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri, finans firmaları, antrepo firmaları, lojistik ve kargo firmaları, sigorta firmaları, uluslararası gözetim firmaları, labaratuvarlar, ölçüm ve analiz merkezleridir. 

Antrepolar, gümrükleme işlemleri sürecinde gümrükleme işlemleri tamamlanana ve sevke hazır hale gelene kadar ürünlerin depolandığı alanlardır. Genel ve Özel olmak üzere iki türü vardır.

Dış ticarete konu olan malların sorunsuz bir şekilde müşteriye ulaştırılması çabası içerisinde oluşabilecek olaylar sonucunda, bu malların zayi olarak hem alıcıya ve hem de satıcıya olan mali yükünün telafi edilmesinde sigorta sistemi ve sigorta firmaları önemli katkı sağlamaktadır.

Dış ticarete konu malların kalitesinin ve miktarının kontrolü; depolama, yükleme, boşaltma ve nakil esnasındaki durumunun tespiti ile döviz kuru ve mali şartlar da dâhil olmak üzere fiyatının ve gümrük sınıflandırmasının doğruluğunun saptanması gibi işler uluslararası gözetim şirketleri tarafından yapılmaktadır. 

Dış ticarete konu olan malların ulusal ve uluslararası standartlara uygunluğunun tespitinde laboratuvarlar, ölçüm ve analiz merkezleri önemli katkılar sağlamaktadır. Laboratuvar, ölçüm ve analiz merkezleri bu süreçte gerekli inceleme ve analizleri gerçekleştirerek ürünün yapısı ve niteliği hakkında rapor hazırlamakta ve belgelendirme işlemini yapmaktadır.