Yurt İçinde Dış Ticarete Destek Veren Merkezî Kamu Kurumlarının Yeri

İş birliği ve iş geliştirme açısından dış ticarete destek veren kamu kurumları; Türk İş Birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Yurt dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı ve Yatırım Ofisi, Yunus Emre Enstitüsü'dür. 

Türk İş Birliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin (SSCB) dağılmasının ardından Türk Cumhuriyetlerinin yeniden yapılanma, uyum ve kalkınma ihtiyaçlarına cevap vermek amacıyla Bakanlar Kurulunun 24 Ocak 1992 tarihli Kararıyla, 21124 sayı ve 27 Ocak 1992 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 480 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Dışişleri Bakanlığına bağlı bir uluslararası teknik yardım teşkilatı olarak kurulmuştur.

1992 yılında kurulan TİKA’nın kuruluşunda amacı Türk Cumhuriyetlerinin kendi sosyal yapısını üretmesi, kendi kimliğini sağlıklı bir şekilde inşa etmesi, kültürel ve siyasi hakların gelişmesi, teknik altyapı konusunda eksiklerin giderilmesi olarak belirlenmiştir.

TİKA Dış İşleri Bakanlığı'na bağlı bir uluslararası teknik yardım teşkilatı olarak kurulmuştur.  

TİKA’nın kuruluşunda amacı Türk Cumhuriyetlerinin kendi sosyal yapısını üretmesi, kendi kimliğini sağlıklı bir şekilde inşa etmesi, kültürel ve siyasi hakların gelişmesi, teknik altyapı konusunda eksiklerin giderilmesi olarak belirlenmiştir.

Eğitim, sağlık, restorasyon, tarımsal kalkınma, maliye, turizm, sanayi alanında birçok proje ve faaliyet gerçekleştiren TİKA’nın Avrasya bölgesindeki ofis sayısı 6’ya çıkmıştır. TİKA’nın olanaklarından en çok faydalanan ülkeler Filistin ve Afganistan olmuştur.

2000’li yıllarla başlayan süreçte dünya küreselleşmiş ve küreselleşmenin etkisi doğudan batıya birçok coğrafyada hissedilmiştir. Bu süreçte TİKA faaliyet coğrafyasını genişletmiş ve bugün 59 ülkede 61 Program Koordinasyon Ofisi ile 150 ülkede faaliyet göstermektedir.

T.C. Başbakanlığa bağlı müsteşarlık düzeyinde bir kamu kurumu olarak 6 Nisan 2010 tarihinde kurulan Yurt Dışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığı (YTB), 15.7.2018 tarihli 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 735. Maddesine göre Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı bir kuruluş olarak faaliyetlerini yürütmektedir.

YTB’nin “Ayrımcılıkla Mücadele” faaliyetleri, özellikle yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının yaşadıkları ülkelerde maruz kaldıkları ayrımcılık ve hak ihlallerine karşı hukuki destekleri ve proje desteklerini kapsamaktadır. Bu kapsamda kamuoyu duyarlılığının artırılması amacıyla ayrımcılık, yabancı düşmanlığı, din ve inanç hürriyetine aykırı eylem ve nefret söylemleriyle mücadele alanında faaliyet gösteren kurumların kapasitelerinin geliştirilmesine yönelik çalışmalar desteklenmektedir.

YTB soydaş ve akraba topluluklar için Mevlana Kültürel Etkileşim Programları, Gençlik Gelişim Programı ve Bölgesel Araştırmalar Destek programlarını yürütmektedir. 

YO, yatırım olanaklarını iş dünyasına tanıtarak Türkiye’ye yönelik yatırımların artırılmasını sağlamak amacıyla kurulduğu Temmuz 2018’den bu yana faaliyetlerini sürdürmektedir. Bu amaç doğrultusunda özellikle teknoloji yoğun, katma değeri yüksek ve istihdam hacmi yüksek yatırımların desteklenmesi suretiyle Türkiye’nin kalkınmasını hızlandırmayı hedeflemektedir.

Yatırım ofisi yatırımcılara danışmanlık hizmetleri, koordinasyon hizmetleri, yatırım destek hizmetleri, arazi bulma desteği, yatırım heyeti ziyaretleri, proje lansman hizmetleri, ortak bulma desteği ve yatırım sonrası hizmetleri gibi hizmetler vermektedir. 

Yatırım Sonrası Hizmetler: Yatırımın tamamlanmasından sonra da yatırımcı ile sürekli bağlantıda kalarak yatırımın faaliyete geçmesi sürecinde karşılaşılacak sorunların çözülmesinde yatırımcıya destek olmak, daha başka yatırım ve girişim faaliyetleri hakkında sürekli bilgilendirmek ve çalıştay ve araştırmalara katılımını sağlamak, YO’nun hizmetleri arasındandır.

Yatırımcıların Türkiye’de gerçekleştirecekleri yatırım ve üretim faaliyetlerinde sorunlar yaşamaması ve ihtiyaçlarının kolayca karşılanması için, kamu kurumlarıyla, yatırımla ilgili özel sektör kuruluşlarıyla (tedarikçi, hizmet sağlayıcılar vb.) ve müşterilerle olan ilişkilerini koordine etmek, YO’nun temel hizmetlerindendir.

Yunus Emre Vakfı Kanunu’nun 1. Maddesinde belirlenen Vakfın “Türkiye’yi, kültürel mirasını, Türk dilini, kültürünü ve sanatını tanıtmak, Türkiye’nin diğer ülkeler ile dostluğunu geliştirmek, kültürel alışverişini artırmak, bununla ilgili yurt içi ve yurt dışındaki bilgi ve belgeleri dünyanın istifadesine sunmak, Türk dili, kültürü ve sanatı alanlarında eğitim almak isteyenlere yurt dışında hizmet vermek” amaçlarını gerçekleştirmek üzere kurulan YEE, yurt dışında oluşturmuş olduğu Yunus Emre Türk Kültür Merkezleri aracılığı ile yabancılara Türkçe öğretimi çalışmalarının yanı sıra Türkiye’nin tanıtımı amacıyla kültür ve sanat faaliyetleri yürütmekte, ayrıca bilimsel çalışmalara destek vermektedir.

TUBİTAK Türkiye’de planlı ekonomi döneminin başlangıcında kurulmuştur. Kuruluş aşamasında en temel görevleri, özellikle doğa bilimlerinde temel ve uygulamalı akademik araştırmaları desteklemek ve genç araştırmacıları teşvik etmek, özendirmek olarak belirlenmiştir.

Merkezî Ankara’da olan Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) 1999 yılında, Türkiye’de üretilen malların piyasalarda dolaşımı için, uluslararası anlaşmaların öngördüğü şekilde, güvenilir ve şeffaf uygunluk değerlendirmesi işlemlerinden geçirilerek ilgili rapor ve belgelerin tanzim edilmesini sağlamak amacıyla kurulmuştur.

Türk Standardları Enstitüsü (TSE) 18.11.1960 tarihinde kabul edilen 132 Sayılı Kanunla kurulmuştur. TSE’nin kuruluş amacı 132 Sayılı Kanunun 1. Maddesinde “her türlü madde ve mamulleri ile usul ve hizmet standardlarını yapmak” şeklinde ifade edilmiştir.

TSE dış ticaret faaliyetlerine yönelik olarak; ürün belgelendirme hizmetleri, helal belgelendirme hizmetleri, yönetim sistemi belgelendirme hizmetleri, muayene gözetim, deney kalibrasyonu, bilişim teknolojileri belgelendirme hizmetleri, test faaliyetleri ve ulaşım-lojistik sistemlerine yönelik hizmetler vermektedir. 

15.07.2018 tarihli 4 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 45’inci Bölüm 640’ıncı Maddesinde TAEK’in amacı şu şekilde ifade edilmiştir: “nükleer enerji, iyonlaştırıcı radyasyon, hızlandırıcı teknolojilerinin barışçıl amaçlarla ülke yararına kullanılması için bilimsel, teknik ve idari çalışmaları yapmak, yaptırmak, düzenlemek, desteklemek, koordine etmek ve denetlemek”.

TAEK dış ticarete yönelik olarak lisanslama, izin ve nükleer madde ve malzemeler ile stratejik maddelerin ihracat-ithalat izinleri gibi faaliyetler yürütmektedir. 

5429 Sayılı Kanunun 1. Maddesinde Türkiye İstatistik Kurumunun (TÜİK) amacı şu şekilde ifade edilmiştir: “resmî istatistiklerin üretimine ve organizasyonuna ilişkin temel ilkeleri ve standartları belirlemek; ülkenin ihtiyaç duyduğu alanlarda veri ve bilgilerin derlenmesini, değerlendirilmesini, gerekli istatistiklerin üretilmesini, yayımlanmasını, dağıtımını ve Resmî İstatistik Programında istatistik sürecine dâhil kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak”.