Yurt İçinde Dış Ticarete Finansman Sağlayan Kuruluşlar

1928 yılında Türkiye’ye davet edilen Hollanda Merkez Bankası İdare Meclisi Üyesi Dr. Gerard Vissering, hazırladığı raporda hükûmete bağlı olmayan ve bağımsız bir merkez bankasının gerekliliğine dikkat çekerken 1929 yılında İtalyan Uzman Kont Volpi, Türk parasının istikrarının sağlanması için bir merkez bankası kurulmasının şart olduğunu belirtmiştir. Bu gelişmelerin ardından Hükümet, merkez bankası kurulmasına ilişkin gerekli yasal çerçevenin hazırlanması için harekete geçmiş, Lozan Üniversitesinden Prof. Leon Morf ’un katkılarıyla Merkez Bankası yasa tasarısı hazırlanmıştır. Tasarı, TBMM'de 11 Haziran 1930 tarihinde kabul edilerek T.C. Merkez Bankası kurulmuştur.

TCMB’nın temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır. TCMB, fiyat istikrarını sağlamak için uygulayacağı para politikasını ve kullanacağı para politikası araçlarını doğrudan kendisi belirlemektedir.

T.C. Merkez Bankası'nın görevlerinden dört tanesi şu şekildedir:

• Para politikasını yönlendirmek için açık piyasa işlemleri yapmak,
• Hükümetle birlikte Türk lirasının iç ve dış değerini korumak için gerekli tedbirleri almak,
• Ülke altın ve döviz rezervlerini yönetmek,
• Reeskont ve avans işlemleri yapmak.

1211 Sayılı Kanunun II. Kısmında ve 13. Maddesinde ise T.C. Merkez Bankasının teşkilat yapısı ise şu şekilde ifade edilmiştir:
• Genel Kurul,
• Banka Meclisi,
• Para Politikası Kurulu,
• Denetleme Kurulu,
• Başkanlık (Guvernörlük),
• Yönetim Komitesi.

TCMB Başkanı (Guvernör), T.C. Cumhurbaşkanlığı kararıyla dört yıllık bir dönem için atanır. Bu sürenin sonunda yeniden atanabilir. Başkan (Guvernör), en yüksek icra amiri sıfatıyla Bankayı sevk ve idare ve yurt içinde ve dışında temsil eder.

T.C. Merkez Bankası, Türkiye’nin uluslararası ekonomik ilişkilerinin yönlendirilmesinde önemli rol üstlenmektedir: Türk lirasının değerinin korunması, banknot basımı, faiz oranlarının belirlenmesi, döviz kurlarının sürekli gözetilmesi, dış borçların yönetilmesi, ülke içindeki ödeme sistemlerinin yönetilmesi, ihracatı teşvik mevzuatı çerçevesinde ihracatçılara finansman desteği sağlanması, uluslararası ekonomik krizlerde ülke ekonomisinin sağlıklı ilerleyebilmesi için hükûmetle uyumlu bir şekilde tedbirler alınması, bankacılık sisteminin gözetim altında tutulması, uluslararası resmî rezervlerin yönetilmesi T.C. Merkez Bankası'nın rolüdür.

Türk Eximbank'ın amacı “Türkiye İhracat Kredi Bankası Anonim Şirketi Esas Sözleşmesi”nin, Bankanın Kuruluşu, Amacı, Konusu ve Faaliyetlerini içeren Birinci Bölümünün 6. Maddesinde şu şekilde ifade edilmiştir: “Bankanın amacı; ihracatın geliştirilmesi, ihraç edilen mal ve hizmetlerin çeşitlendirilmesi, ihraç mallarına yeni pazarlar kazandırılması, ihracatçıların uluslararası ticarette paylarının artırılması, girişimlerinde gerekli desteğin sağlanması, ihracatçılar ve yurt dışında faaliyet gösteren müteahhitler ve yatırımcılara uluslararası piyasalarda rekabet gücü ve güvence sağlanması, yurt dışında yapılacak yatırımlar ile ihracat amacına yönelik yatırım malları üretim ve satışının desteklenerek teşvik edilmesidir.”

Türk Eximbank, ihracatın finansmanı amacıyla, ihracatçıların yurt içi ve yurt dışı banka ve finans kurumlarından sağlayacakları krediler için garantiler vermeyle yükümlüdür.

Türk Eximbankın organları Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Komiteler (Kredi Komitesi, Denetim Komitesi) ve Genel Müdürlükten oluşur. Ayrıca Türk Eximbankın faaliyetlerini yönlendirmek üzere Yüksek Danışma ve Kredileri Yönlendirme Kurulu da mevcuttur.

Türk Eximbank, Türkiye’de ihracatın teşvik edilmesi amacına yönelik olarak ihracatçıları, ihracata yönelik üretim yapan imalatçıları ve yurt dışında faaliyet gösteren müteahhit ve girişimcileri kısa, orta ve uzun vadeli nakdi ve gayri nakdi kredi, sigorta ve garanti programları ile desteklemek için faaliyetlerini yönlendirmektedir.

Türkiye Kalkınma Bankası (TKB), özel hukuk hükümlerine tâbi, Anonim Şirket (AŞ) statüsünde ve Cumhurbaşkanlığına bağlı bir kalkınma ve yatırım bankasıdır.

TKB, ortaklık yapısı itibariyle kamu bankası kategorisinde yer almasına karşın, başta sanayi ve turizm sektörleri olmak üzere, enerji, eğitim, sağlık, finans sektörleri gibi farklı sektörlerin yatırım ve girişim potansiyelini finansal olarak desteklemeyi amaçlamaktadır. TKB, yatırımcı ve girişimcilere finansal desteğin yanı sıra danışmanlık ve teknik yardım desteği de vermektedir.

TKB’nin organları şunlardır: Genel Kurul, Yönetim Kurulu, Genel Müdür ve Yardımcıları, Denetim Komitesi.

TKB, 2015 yılında, Türkiye’nin dönem başkanlığını yaptığı, Küresel Ekonomik Iş birliği Platformu Yirmiler Grubunun (G-20) faaliyetleri kapsamında, “yatırım ve altyapı” başlığında yatırım ortamının iyileştirilmesi ve KOBİ’lerin geliştirilmesi konularındaki görüşlerini ve önerilerini “G-20 Dönem Başkanlığı Yönlendirme Komitesi” ile paylaşmıştır.

KOSGEB, Türkiye’nin ekonomik ve sosyal ihtiyaçlarının karşılanmasında küçük ve orta ölçekli işletmelerin payını ve etkinliğini artırmak, rekabet güçlerini ve düzeylerini yükseltmek, sanayide entegrasyonu ekonomik gelişmelere uygun biçimde gerçekleştirmek temel amaçları çerçevesinde faaliyetlerini yürütmektedir.

KOSGEB genel olarak; destek hizmetleri, laboratuvar hizmetleri, bilgilendirme faaliyetleri ile proje ve protokol hizmetleri vermektedir.

Türkiye’de faaliyette bulunan banka türleri;

• Mevduat bankaları
• Katılım bankaları
• Kalkınma ve yatırım bankaları
• Kıyı bankacılığıdır.

Katılım Bankaları; 5411 Sayılı Kanuna göre özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubelerini ifade etmektedir.

Dış ticaret mevzuatı ve uygulamasındaki banka rolleri;

• Amir Banka
• Lehtar Banka
• Muhabir Banka
• Teyit Bankası
• İhbar Bankası
• Devir Bankası
• Rambursman Bankası'dır.

Ticari bankalar ve finans kurumlarının dış ticaret sürecinde yerine getirmiş olduğu faaliyetlerden iki tanesi şu şekildedir:

• İşletmelere kuruluş ve üretim sürecinde çeşitli nedenlerle (nakit ihtiyacı, yatırım ihtiyacı vs.) ihtiyaç duydukları kısa, orta ve uzun vadeli kaynak sağlarlar.
• İşletmelere kuruluş, üretim ve satış sürecinde, uluslararası finans kuruluşlarının (Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası vs.) sunduğu finans olanaklarından faydalanmaları konusunda destek sağlarlar.