DIŞ TİCARETLE İLGİLİ KURUMLAR VE KURULUŞLAR - Deneme Sınavı - 7

TCMB’nin en üst icra amiri TCMB Başkanıdır. Türkiye çapında 21 adet olan TCMB Şubeleri ise Bankanın taşra teşkilatını oluşturmaktadır.

T.C. MERKEZ BANKASI

11 Haziran 1930 tarihinde bir anonim şirket olarak kurulan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türkiye ekonomisinin istikrara kavuşmasında önemli görevler üstlenmiştir.

Hükûmet, merkez bankası kurulmasına ilişkin gerekli yasal çerçevenin hazırlanması için harekete geçmiş, Lozan Üniversitesinden Prof. Leon Morf’un katkılarıyla Merkez Bankası yasa tasarısı hazırlanmıştır. Tasarı, Türkiye Büyük Millet Meclisinde 11 Haziran 1930 tarihinde kabul edilerek “1715 sayılı Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Kanunu” adı ile 30 Haziran 1930 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Merkez Bankası, farklı kurum ve kuruluşlarca yürütülen işlevlerin tek elde toplanmasını takiben 3 Ekim 1931 tarihinde faaliyetlerine başlamıştır.

Şubeler; TCMB Meclisi Kararı ile gerekli görülen yerlerde açılmaktadır. Merkez Bankasının Türkiye çapında 21 Şubesi bulunmaktadır.

TÜRKİYE İHRACAT KREDİ BANKASI – TÜRK EXIMBANK

Türk Eximbank, 31 Mart 1987 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 3332 sayılı Kanun’un verdiği yetkiye istinaden 21 Ağustos 1987 tarihli Resmî Gazete’de yayınlanan 87/11914 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuştur. Ancak, yıllar içeresinde bankacılık mevzuatında meydana gelen ve tüm bankalar için bağlayıcı nitelik taşıyan düzenlemeler de dikkate alınarak hazırlanan “Türkiye İhracat Kredi Bankası Anonim Şirketinin Kuruluş ve Görevlerine İlişkin Esaslar”ın 23 Şubat 2013 tarihli Resmî Gazete’de 2013/4286 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki olarak yayımlanarak yürürlüğe girmesiyle Türk Eximbankın faaliyetleri yeniden düzenlenmiştir.

Dış ticaret mevzuatı ve uygulamasında sık sık bahsedilen banka rolleri şu şekilde sıralanabilir:

• Amir Banka (Akreditif Bankası): Akreditifi açan ve lehtara karşı dönülemez, şartlı ödeme sorumluluğu altına giren bankadır. İthalatçının bankası olarak da nitelenebilir.

• Lehtar Banka: İhracatçının bankasıdır.

• Muhabir Banka: Herhangi bir bankanın yurt içi ya da yurt dışında şubelerinin olmadığı (özellikle de yurt dışında) yerlerde, bu banka tarafından adına işlem yapmaya yetkilendirilmiş bankalardır.

• Teyit Bankası: Özellikle teyitli akreditifte, amir bankanın talebi veya verdiği yetki üzerine akreditife teyidini ekleyen bankadır.

• İhbar Bankası: Amir bankanın talebiyle akreditifi ihbar eden banka anlamına gelir.

• Devir Bankası: Devredilebilir akreditifte, akreditifin devri ile görevlendirilmiş bankadır.

• Rambursman Bankası: Amir banka tarafından ödemeyle yetkilendirilmiş bankadır.

Ticari bankalar ve finans kurumlarının dış ticaret sürecinde yerine getirmiş olduğu faaliyetler şu şekilde sıralanabilir:

• İşletmelere kuruluş ve üretim sürecinde çeşitli nedenlerle (nakit ihtiyacı, yatırım ihtiyacı vs.) ihtiyaç duydukları kısa, orta ve uzun vadeli kaynak sağlarlar.

• İşletmelere kuruluş, üretim ve satış sürecinde, uluslararası finans kuruluşlarının (Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası vs.) sunduğu finans olanaklarından faydalanmaları konusunda destek sağlarlar.

• İhracat sürecinde sevk öncesi ve sonrası ihracat kredisi sağlarlar.

• Dış ticaret sürecinde çeşitli nedenlerle (yurt dışı tanıtım ve pazarlama, yurt dışı mağaza açma vs.) ihtiyacı olan finansmanı sağlarlar.

• Dış ticaret bedelinin ödenmesi sürecinde yukarıda açıklanan rolleri üstlenirler.

• Dış ticaret yapan firmaların ihtiyacı olan referans, teminat ve garanti ihtiyaçlarının giderilmesinde de rol üstlenirler.

• Deneyimleri ile dış ticaret yapan firmalara, uluslararası piyasalarda ihtiyaçları olan bilgileri (ticaret rejimleri, döviz piyasaları, fiyatlar, ödeme olanakları ve riskleri, anlaşmazlık durumlarında söz konusu ülkelerdeki hukuki düzenleme bilgileri vs.) sağlayarak danışmanlık görevi üstlenirler.

Yönetim Kurulu; Yedi üyeden oluşan Yönetim Kurulunun Banka Genel Müdürü dışında kalan altı üyesi Genel Kurul tarafından seçilir. Her bir üyesi 3 yıllığına seçilen Yönetim Kurulu, üyeleri arasından bir Başkan ve bir Başkan Vekili seçer. Türk Eximbank, Yönetim Kurulu tarafından idare ve temsil edilir. Yönetim Kurulu, Kanun ve Esas Sözleşme uyarınca Genel Kurulun yetkisinde bırakılmış bulunanlar dışında, Bankanın faaliyet konusunun gerçekleştirilmesi için gerekli olan her çeşit iş ve işlemler hakkında karar almaya yetkilidir.

16 Nisan 2017’de halkoyuna sunulan ve kabul edilen Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi 24 Haziran 2018’de cumhurbaşkanlığı ve milletvekili genel seçimlerinden sonra ise Türkiye resmen yeni bir devlet yönetim sistemine geçmiştir.

1931’de kaçakçılıkla mücadele amaçlı yarı askerî “Gümrük Muhafaza Umum Kumandanlığı” kurulmuş ve daha sonra 1932’de 1989 sayılı Kanunla Maliye
Bakanlığına bağlı olan “Tekel İdare ve İşletmeleri” de Bakanlığa bağlanmıştır.

Demir yolu yük taşımacılığında mevcut hukuki, teknik ve performans durumları
konusunda Cream Projesi 2011 yılında tamamlanmıştır.

Büyük ve kalabalık kentlerde ulaşım hizmeti veren kuruluşlar için toplu taşımanın güvenliğini artıracak sistemler sunmak amacıyla geliştirilen Secur-ed Projesi, başarıyla
tamamlanmıştır.

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığının bugünkü yapısı 1923 yılında kurulmuş;
örgüt yapısı ile görevleri ise 05.06.1936 tarih ve 2996 Sayılı “Maliye Vekâleti Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanun” ile belirlenmiştir

9 Temmuz 2018 tarihli ve 30413 Sayılı ResmîGazete’de (3. Mükerrer) yayınlanan 703 Nolu KHK ile T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı, yeni kurulan T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı (TOB) çatısı altında birleşmiştir.

Ayrıca “AQAP Belgesi” diğer bir deyişle “Endüstriyel Kalite Güvence Seviye Belgesi”, Milli Savunma Bakanlığı tarafından verilmektedir.

PIGM İthal İzin Belgesi T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından verilmektedir.

Merkez, taşra ve yurt dışı yapılanması bulunan ve STB’nin direkt olarak dış ticarete yönelik politika ve uygulamalarında söz sahibi olan ve çalışma alanı kapsamında dış ticaretin önemli yer tuttuğu merkez yapılanması içindeki birimleri şunlardır:
• Sanayi ve Verimlilik Genel Müdürlüğü,
• Ar-Ge Teşvikleri Genel Müdürlüğü,
• Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü,
• Metroloji ve Standardizasyon Genel Müdürlüğü,
• Sanayi Ürünleri Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü,
• Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü
• Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü
• Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü,
• Strateji Geliştirme Başkanlığı
Yanı sıra STB’ye bağlı ve yurt dışında söz sahibi kuruluşlar ise şunlardır: TÜBİTAK, KOSGEB, TÜRK PATENT, Türk Standardları Enstitüsü, TÜBA, Türk Tasarım Konseyi

Uluslararası sözleşmeler çerçevesinde işyerlerinde uygulamaları incelemek ve izlemek, temel görevi çerçevesinde, yabancı çalıştırma izni ve ithal edilen ürünlerin iş ve işçi sağlığı açısından durumunu ortaya koyan Kontrol Belgesinin verilmesi T.C.
Çalışma, Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı sorumluluğundadır.

Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Türkiye'nin kalkınma hedeflerine ulaşması temel çerçevesinde kamu gelir ve gider disiplinin sağlanması ve sürdürülebilir kılınması için araştırma,analiz ve politika geliştirmede Hazine ve Maliye Bakanlığı ile işbirliği içinde önemli yetki ve görevler üstlenir.

1 No.lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 443. Maddesinde T.C. Ticaret Bakanlığın hizmet birimleri şu şekilde sıralanmıştır:
• Gümrükler Genel Müdürlüğü,
• Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü,
• İç Ticaret Genel Müdürlüğü,
• Risk Yönetimi ve Kontrol Genel Müdürlüğü,
• Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü,
• Esnaf ve Sanatkârlar Genel Müdürlüğü,
• Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü,
• Tasfiye Hizmetleri Genel Müdürlüğü,
• İhracat Genel Müdürlüğü,
• İthalat Genel Müdürlüğü,
• Anlaşmalar Genel Müdürlüğü,
• Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü,

• Ürün Güvenliği ve Denetimi Genel Müdürlüğü,
• Avrupa Birliği ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü,
• Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı,
• Strateji Geliştirme Başkanlığı,
• Personel Dairesi Başkanlığı,
• Eğitim ve Yayın Dairesi Başkanlığı
• Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı,
• Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı,
• Hukuk Müşavirliği,
• Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği,
• Özel Kalem Müdürlüğü

T.C. Ticaret Bakanlığından alınan dış ticaretle ilgili diğer belgeler ise şunlardır: Gümrük
Beyannameleri, Onaylanmış Kişi Statü Belgesi, Döviz Beyan Tutanağı, Ticari Kiralama Belgesi, Transit Ticaret Belgesi, Geçici İthalat İzni Belgesi, Nihai Kullanım İzin Belgesi, Gümrük Kontrolü Altında İşleme İzni Belgesi