Dış Ticarette Devlet Yardımları

İhracata yönelik devlet yardımlarının temel amacı KOBİ’ler başta olmak üzere, ihracatçıların ihracata yönelik faaliyetlerini gerek üretim gerekse pazarlama aşamalarında destekleyerek uluslararası pazarlarda karşılaştıkları sorunların giderilmesine ve rekabet gücü kazanmalarına yardımcı olmaktır.

Ticaret Bakanlığı tarafından oluşturulan ihracata yönelik destek sistematiğinin ihracata hazırlık, pazarlama ve markalaşma olmak üzere üç olgunluk seviyesi bulunmaktadır.

UR-GE Desteği, proje ve kümelenme yaklaşımını esas alarak şirketlerin uluslararası rekabet güçlerinin geliştirilmesine yönelik yerel dinamiklerin harekete geçirilmesine olanak sağlayarak, işbirliği kuruluşlarının önderliğinde ihracat alışkanlığı edinmelerini amaçlamaktadır.

Türk Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde ticari ve/veya sınai faaliyette bulunan ve Türk Ticaret Kanunu’nun 124. maddesinde belirtilen kollektif, komandit, anonim, limited ve kooperatif şirketler Pazara Giriş Belgeleri Desteğinden faydalanmak için İhracatçı Birliklerine başvuru yapabilirler.

Yurtdışı Pazar Araştırması Desteğinin amacı, yeni ihraç pazarları yaratılması ve geleneksel pazarlarda pazar payının artırılması amacıyla şirketlerin yurt dışı pazar araştırması gezilerinin desteklenmesidir. 

Rapor Destek oranı şirketler için % 60, işbirliği kuruluşları için %75 olup yıllık en fazla 200.000 ABD dolarına kadar destek verilir.

Sektörel Alım Heyetleri Desteğinin amacı, yurt dışından ithalatçı şirket yetkilileri, kurum ve kuruluş temsilcileri ve basın mensuplarının davet edilerek ülkemizde yerleşik şirketlerle ikili iş görüşmeleri gerçekleştirmelerinin, meslek kuruluşlarını ziyaret etmelerinin, ilgili tesisleri yerinde görmelerinin ve ülkemizde düzenlenen fuarları ziyaret etmelerinin sağlanması yoluyla ihracatın artırılmasıdır. 

Makine, ekipman, donanım, yurt dışı ofis/ depo, yazılım, eğitim, danışmanlık, müşteri ziyaretleri, sertifikasyon, test, analiz ve ürün doğrulama Küresel Tedarik Zinciri Yetkinlik Projelerinin Desteklenmesi kapsamındadır.

Tasarımcıların yurt dışındaki eğitim giderlerinin tamamı ile aylık yaşam giderlerine ilişkin işbirliği kuruluşlarının gerçekleştirecekleri harcamalar en fazla 2 (iki) yıl süresince desteklenir.

Yurt Dışı Birim, Marka Tescil Tanıtım Desteği kapsamında, firmaların yurt dışında açtıkları birimlere (ofis, mağaza, depo, showroom vb.) ilişkin kira giderleri, hedef pazarlarında gerçekleştirdikleri tanıtım faaliyetlerine ilişkin giderler ve şirketlerin yurt içi marka tescil belgesine sahip oldukları markalarının yurt dışında tescili ve korunmasına ilişkin giderler desteklenmektedir.

Döviz kazandırıcı hizmet sektöründe faaliyet gösteren kurum ve kuruluşlar olgunluk seviyelerine göre ihracata hazırlık, pazarlama ve markalaşma olmak üzere üç aşamada desteklerden yararlandırılmakta olup, söz konusu aşamalar şu
şekildedir: Henüz dış pazarlara açılmamış ya da uluslararasılaşma düzeyleri başlangıç seviyesinde olan şirketler, ihracata hazırlık ve kurumsal kapasite kazandırılmasına yönelik olarak “Hizmet Sektörü Rekabet Gücünün Artırılması Projesi” desteği ile rapor ve danışmanlık, pazara giriş belgeleri, hizmet/ marka tescili desteklerinden yararlandırılmaktadır. Pazarlama ve pazarda tutundurma aşamasına yönelik olarak reklam ve tanıtım, fuar katılımı, yurt dışı birim, acente komisyon, ticaret ve alım heyeti desteklerinden yararlandırılmaktadır. Markalı ihracat gerçekleştirerek hizmet ihracatında yüksek katma değer yaratan
kurum ve kuruluşlar ise “Marka ve TURQUALITY® Destek Programları”ndan yararlandırılmaktadır.

Bu destek firmaların; teknik müşavirlik, müteahhitlik ve inşaat malzemeleri sektörlerine yönelik mal ve hizmet ihracatının artırılması amacıyla yurtdışı pazarlarda kalıcı şekilde yer edinmelerini ve bu sektörlerin tanıtımına katkıda bulunmak üzere İşbirliği Kuruluşlarının desteklenmesini amaçlamaktadır.

Ticaret Bakanlığı tarafından bir yandan yerli üretim dalının, ithalatta haksız rekabetten kaynaklanan zarara karşı korunması adına dampinge karşı önlemler ile sübvansiyona karşı telafi edici önlemler alınırken; diğer yandan ithalat artışından kaynaklanan zarara karşı korunması adına ise korunma önlemleri
alınmaktadır.

Yerli üretim dalının haksız rekabet yaratan dampingli ve sübvansiyonlu fiyatlardan ithal edilen ürünler nedeniyle zarar görmeleri durumunda, Ticaret Bakanlığı tarafından gerekli soruşturmalar yürütülerek, dampinge karşı önlem veya sübvansiyona karşı telafi edici önlem konulması imkânı bulunmaktadır. Başvuruda bulunmak isteyen yerli üretici veya üreticilerin, içinde bulunulan cari yıl veya son takvim yılı itibarı ile başvuru konusu üründe Türkiye toplam üretiminin en az %25’ine karşılık gelen miktarda üretim gerçekleştiriyor olmaları gerekmektedir. Söz konusu asgari eşiği geçerek başvurularını ileten yerli üretici veya üreticilerin başvurularının değerlendirmeye alınabilmesi için başvuru sahibi firmaların ve başvuruyu aktif biçimde destekleyen firmaların başvuru konusu ürün üretimlerinin cari yıl veya tamamlanmış son takvim yılı itibarıyla
Türkiye toplam başvuru konusu ürün üretim miktarının en az %50’sine karşılık gelmesi gerekmektedir.

Bir malın ithalatının artarak yerli üreticiler üzerinde zarara yol açması durumunda, yerli üreticileri bu durumdan korumak için ülke ayrımı gözetmeksizin ithalatta korunma önlemi alınabilmektedir. Korunma önlemi genelde ek mali yükümlülük getirilmesi şeklinde uygulanmakta ve 10 yıl süreyle
yürürlükte kalabilmektedir.

Ticaret Bakanlığı tarafından ithalata yönelik olarak yapılan diğer çalışmalar ise arz sıkıntısı yaşanan ürünlerde piyasanın veya hammadde/ ara malı ihtiyacı olan sanayicilerin bu ihtiyaçlarının karşılanması amacıyla, söz konusu ürünlerde
gümrük vergisi indirimi veya muafiyeti şeklindeki uygulamalardır.

Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan denetimlerin amacı, ithal ürünlerin ilgili teknik düzenlemesine uygunluğu denetlenerek, vatandaşın güvensiz
ürünlerden, üreticilerin ise bu ürünlerin neden olduğu haksız rekabetten korunmasıdır. Denetime tabi olacak ürünlerin listesi ilgili Ürün Güvenliği Denetimi (ÜGD) tebliğinin ekinde Gümrük Tarife Pozisyonunda belirtilmektedir.
Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan veya Ticaret Bakanlığı adına Türk Standartları Enstitüsüne (TSE) yaptırılan denetimlerin elektronik ortamda,
risk analizi esaslı olarak yapılmasını teminen web tabanlı ve 7 gün 24 saat erişime açık olan Dış Ticarette Risk Esaslı Kontrol Sistemi (TAREKS) kurulmuştur. Sanayi ürünleri veya tarım ürünleri ithalatı yapmak isteyen ithalatçı firmalar ile tarım ürünü ihracatı yapan firmalar TAREKS’e kayıt olup, kullanıcı tanımlayarak başvurularını yapabilirler. Denetimler web tabanlı bir uygulama olan TAREKS
üzerinden risk esaslı olarak yapılır. CE işaretine tabi ürünlerin ithalat denetimlerinde, ürünün CE işareti taşıyıp taşımadığının yanı sıra; başta Uygunluk Beyanı (Declaration of Conformity) olmak üzere mevzuatın öngördüğü
belgelerin mevcudiyeti ve güncelliği ile sunulan belgelerle ürünün eşleşip eşleşmediği de kontrol edilmektedir. CE işareti taşımayan ürünlerin ithaline izin verilmemektedir. 

Eşyanın; tamir edilmesi, boyanması, yenilenmesi, monte edilmesi, birleştirilmesi, ambalajlanması, bedelsiz ithalatı vb. işlemler için gümrük idarelerince Dahilde İşleme İzni (Dİİ) verilir.

Dahilde İşleme Rejimi sisteminin destek unsurları şunlardır:
• İthalatta Gümrük ve Eş Etkili Vergi Muafiyeti
• KKDF İstisnası
• Vergi, Resim ve Harç İstisnası
• Yurt İçi Alım Avantajları
• Yurt İçi Alımlarda KDV Tecil-Terkin Uygulaması
• Yurtiçinden Dünya Piyasa Fiyatlarından Tarımsal Hammadde Temini (Buğday, Mısır)
• Ticaret Politikası ÖnlemlerineTabi Olmama

Yetkilendirilmiş yükümlülere tanınan başlıca kolaylıklar ise şunlardır:
• Eksik belgeyle beyanda bulunma izni,
• Gümrük işlemlerinde teminat kolaylıkları,
• Gümrük işlemlerinde eşyanın araçtan indirilmeden kontrol edilmesi,
• İhracat ve ithalat beyannamelerine belge eklememe,
• İhracatta yerinde gümrükleme izni/izinli gönderici yetkisi (ihraç eşyası iç gümrük idaresine götürülmeksizin doğrudan firma tesislerinden sınıra gönderilir),
• İthalatta yerinde gümrükleme izni/izinli alıcı yetkisi (ithal edilecek eşya iç gümrük idaresine götürülmeksizin sınırdan ülkeye girdikten sonra doğrudan firma tesislerine gönderilir),
• Yeşil hat yetkisi (eşyanın belge kontrolü ve fiziki muayeneye tabi tutulmaması),
• Gümrük işlemlerinde daha az ve öncelikli kontrol,
• Sınır kapılarından öncelikli geçiş.